متواتر اجمالی
تواتر اجمالی به کثرت اخبار مختلف به حسب لفظ و معنا به تعداد اطمینان آور نسبت به صدق برخی یا صدق معنای مشترک اطلاق می‌شود.
1. چند تا از اسناد حدیثی باید صحیح الاسناد باشد تا آن حدیث (متواتر لفظی) حساب شود؟
3. چند تا از اسناد حدیثی باید صحیح الاسناد باشد تا آن حدیث (متواتر اجمالی) حساب شود؟
علمای شیعه خبری را متواتر می دانند که تعداد راویان در هر طبقه از سلسله سند آن به حدی باشد که مفید علم و یقین به صدور آن روایت از معصوم (ع) شود و تعداد افراد در هر طبقه را بر حسب موارد، مختلف شمرده اند و عدد خاصی برای تعداد راویان معین نکرده اند و ملاک را حصول علم و یقین به صدور کلام معصوم می دانند و از این نظر فرقی بین متواتر لفظی، معنوی و اجمالی وجود ندارد. اما منظور از متواتر لفظی اشتراک روایات در الفاظ است و مراد از متواتر معنوی، اشتراک روایات در معنا بوده (اگر چه الفاظ آنها مختلف باشد) و متواتر اجمالی به روایاتی گفته می شود که از نظر سعه و ضیق معنا با هم فرق داشته ولی دارای قدر جامع می باشند. اما علمای اهل سنت در رابطه با تعداد مخبرین روایات متواتر نظرات مختلف داشته و بر حسب اختلاف نظرات، حداقل تعداد مخبرین را برای حصول خبر متواتر 4 نفر و حداکثر آن 313 نفر دانسته اند.
علمای شیعه خبری را متواتر می دانند که تعداد راویان در هر طبقه از سلسله سند آن به حدی باشد که مفید علم و یقین به صدور آن روایت از معصوم (ع) شود و تعداد افراد در هر طبقه را بر حسب موارد، مختلف شمرده اند و عدد خاصی برای تعداد راویان معین نکرده اند و ملاک را حصول علم و یقین به صدور کلام معصوم می دانند و از این نظر فرقی بین متواتر لفظی، معنوی و اجمالی وجود ندارد. اما منظور از متواتر لفظی اشتراک روایات در الفاظ است و مراد از متواتر معنوی، اشتراک روایات در معنا بوده (اگر چه الفاظ آنها مختلف باشد) و متواتر اجمالی به روایاتی گفته می شود که از نظر سعه و ضیق معنا با هم فرق داشته ولی دارای قدر جامع می باشند. اما علمای اهل سنت در رابطه با تعداد مخبرین روایات متواتر نظرات مختلف داشته و بر حسب اختلاف نظرات، حداقل تعداد مخبرین را برای حصول خبر متواتر 4 نفر و حداکثر آن 313 نفر دانسته اند.
عنوان سوال:
1. چند تا از اسناد حدیثی باید صحیح الاسناد باشد تا آن حدیث (متواتر لفظی) حساب شود؟
1. چند تا از اسناد حدیثی باید صحیح الاسناد باشد تا آن حدیث (متواتر لفظی) حساب شود؟
3. چند تا از اسناد حدیثی باید صحیح الاسناد باشد تا آن حدیث (متواتر اجمالی) حساب شود؟
پاسخ:
علمای شیعه خبری را متواتر می دانند که تعداد راویان در هر طبقه از سلسله سند آن به حدی باشد که مفید علم و یقین به صدور آن روایت از معصوم (ع) شود و تعداد افراد در هر طبقه را بر حسب موارد، مختلف شمرده اند و عدد خاصی برای تعداد راویان معین نکرده اند و ملاک را حصول علم و یقین به صدور کلام معصوم می دانند و از این نظر فرقی بین متواتر لفظی، معنوی و اجمالی وجود ندارد. اما منظور از متواتر لفظی اشتراک روایات در الفاظ است و مراد از متواتر معنوی، اشتراک روایات در معنا بوده (اگر چه الفاظ آنها مختلف باشد) و متواتر اجمالی به روایاتی گفته می شود که از نظر سعه و ضیق معنا با هم فرق داشته ولی دارای قدر جامع می باشند. اما علمای اهل سنت در رابطه با تعداد مخبرین روایات متواتر نظرات مختلف داشته و بر حسب اختلاف نظرات، حداقل تعداد مخبرین را برای حصول خبر متواتر 4 نفر و حداکثر آن 313 نفر دانسته اند.
- [سایر] 1. فرضاً چندین روایت درباره یک موضوع با جزئیات مختلف (و در بعضی ، متناقض) در کتب روائی ما وارد شده است. و فرضاً بسیاری از این روایات اسنادشان دارای روات مهمل یا ضعیفی باشند. آیا کثرت اسانید این روایات همدیگر را تقویت می کنند؟ آیا این روایات به حد تواتر معنوی یا ا جمالی می رسند؟ 2. با توجه به سؤال اولی بنده ، اخبار ولادت حضرت امام زمان از بسیاری از اصحاب امام حسن عسکری نقل شده است (بعضی خبر را از امام یازدهم شنیدند، بعضی خود حضرت ولی عصر را دیدند، و بعضی دعایشان به وسیله ناحیه مقدسه مستجاب شده بود). ضمناً، با توجه به این که بسیاری از این اسانید ضعیف هستند (چون روات مهمل و یا ضعیف دارند) و تعداد کمی از این روایات صحیح الاسناد هستند، آیا همدیگر را تقویت می کنند و خبر ولادت امام زمان از اصحاب امام حسن عسکری (و یا از خود حضرت امام عسکری) را متواتر معنوی یا اجمالی و قطعی الصدور می کنند؟
- [سایر] در نوشته های آقای کدیور آمده است که، ادعای تواتر روایات در حوزه فضائلِ فرابشریِ ائمة هدی(ع) مسموع نیست، زیرا تواطؤِ رُوات بر کذب نه تنها منتفی نیست، بلکه در برخی موارد محتمل است. حال آیا احتمال جعل روایات، توسط غلات و مفوضه، در متن احادیث که ادعای تواتر برایشان شده یا با اسناد صحیح نقل شدند وجود دارد؟
- [سایر] لطفاً بفرمایید این حدیث: (قال رسول الله(ص): الحسن(ع) و الحسین(ع) سیدی شباب اهل الجنه). اولاً آیا حدیث متواتر لفظی یا معنوی است؟ ثانیاً آیا در کتب دیگر مذاهب اسلامی ثبت شده است؟
- [سایر] کتاب ها و منابع مهم صحیح حدیثی (تنها احادیث پیامبر) اهل تشیع و کتاب ها و منابع مهم و صحیح روایات (تنها امامان و اهل بیت) شیعه کدام اند؟
- [سایر] آیا اینکه در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل شده است: (انسان سه تا پدر دارد: 1. پدری که باعث به وجود آمدن او شده، 2. پدری که دخترش را به عقد او در میآورد، 3. پدری که به او علم میآموزد)، درست است؟ لطفاً این حدیث را توضیح دهید.
- [سایر] حدیثی با این عنوان به پیامبر اسلام(ص) نسبت داده می‌شود: (هر کس روزانه یک وعده غذا بخورد گرسنه نیست، هر کس دو وعده بخورد عابد نیست و هر کس سه وعده بخورد او را کنار چار پایان ببندید) لطفاً راهنمایی بفرمایید: 1. سندیت حدیث از نظر صحیح و مجعول بودن چگونه است؟ آیا این حدیث مورد وثوق علم رجال و راویان حدیث می‌باشد؟ 2. آیا منظور ار وعده؛ صبحانه، ناهار و شام می‌باشد که این امر تناقضی با دستورات اسلام ندارد؟
- [سایر] در خصوص اعتبار دعای سیفی صغیر و صحت اسناد آن توضیح دهید. همچنین آثار و برکات این دعا را که در روایات صحیح آمده است را نیز ذکر کنید.
- [سایر] امام مهدی (عج)، عثمان بن سعید العمری را برای نیابت خاصه خود انتخاب کرده است. معروف ترین روایتی که به این موضوع دلالت کند، از طریق جعفر بن محمد بن مالک الفزاری هست که نجاشی، ابن غضائری، و مرحوم سیّد خوئی او را ضعیف و وضّاع حدیث می شناسند، آیا روایت دیگری داریم که هم به موضوع نیابت عثمان بن سعید العمری دلالت صریحی داشته باشد و هم صحیح الاسناد باشد؟
- [سایر] آیا در حدیث است که همه گناهکاران در شبهای قدر بخشیده می‌شوند، مگر سه دسته؟ 1. گوش دهنده به موسیقی در منزل، 2. نگهدارنده آلات قمار در خانه، 3. دارنده کینه مؤمن در دل،
- [سایر] آیا این حدیث که: همه امامان در وضعیت و درجه مشابه و مساوی با پیامبر اسلام (ص) قرار دارند؛ (الکافی، ج 1، ص 270)؛ صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در روایات از چند چیز در موقع آشامیدن آب نهی شده است: 1 زیاد آشامیدن. 2 آشامیدن آب بعد از غذای چرب 3 ایستاده نوشیدن در شب 4 نوشیدن آب بادست چپ 5 نوشیدن از جای شکسته کوزه یا طرفی که دسته آن است.
- [آیت الله اردبیلی] قرض دادن از کارهای مستحبی است که در آیات قرآن و روایات درباره آن زیاد سفارش شده است. از پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم روایت شده است که: (هر کس به برادر مسلمان خود قرض بدهد مال او زیاد می‌شود و ملائکه بر او رحمت میفرستند و اگر با بدهکار خود مدارا کند، بدون حساب و به سرعت از صراط میگذرد و کسی که برادر مسلمانش از او قرض بخواهد و ندهد، بهشت بر او حرام می‌شود.)(1)
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان نداند معاملهای که انجام داده صحیح است یا باطل، نمیتواند در مالی که گرفته تصرّف نماید؛ ولی چنانچه در هنگام معامله، احکام آن را میدانسته و بعد از معامله در صحّت آن شک کرده، تصرّف او در آن مال اشکال ندارد و =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، کتاب التجارة، باب 1 از (أبواب مقدّماتها)،ج17،ص9 - 13. 2 همان، باب 4،ح5،ص21. 3 همان، (أبواب آداب التجارة)،ص381 به بعد. معامله صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] شرایط صحّت اعتکاف عبارتند از: 1 (اسلام)؛ پس اعتکاف از غیر مسلمان صحیح نیست و (ایمان) شرط قبول آن است. 2 (عقل). 3 (قصد قربت)؛ پس اگر نیّت کسی برای غیر خدا باشد، اعتکاف او صحیح نیست. 4 (روزه گرفتن)؛ پس اگر شخصی به هر دلیل نتواند روزه بگیرد، اعتکاف او صحیح نیست. 5 (ماندن سه روز در مسجد)؛ پس اگر کمتر بماند یا قصد کند که کمتر بماند، اعتکاف او صحیح نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .واجب است نمازگزار در حال تشهّد: 1 .بنشیند. 2 .آرام باشد.3 .ترتیب را رعایت کند؛ یعنی دو شهادت را بر صلوات مقدّم بدارد. 4 .موالات و پی درپی بودن کلمات را حفظ کند. 5 .کلمات و حروف را به صورت صحیح و مطابق قواعد عربی بگوید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] طلاق دادن در حال حیض یا نفاس در سه صورت صحیح است: 1 شوهر بعد از ازدواج مطلقاً با او نزدیکی نکرده باشد. 2 باردار باشد. 3 زن غایب باشد و مرد نتواند یا برایش مشکل باشد که پاک بودن زن را بفهمد.
- [آیت الله سبحانی] شرایط صحت اعتکاف عبارتند از امور زیر: 1. اسلام 2. عقل 3. قصد قربت 4. روزه. بنابراین فرد مسافر نمی تواند اعتکاف به جا بیاورد، (مگر در مواردی که روزه برای او جایز باشد) و همچنین زن حائض، و نفساء(تازه زا) و نیز اعتکاف در عید فطر و قربان که روزه در آنها حرام است صحیح نمی باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شکیات نماز 23 قسم است: 1 شکهایی که نماز را باطل می کند و آن 8 قسم است. 2 شکهایی که نباید به آن اعتنا کرد و آن 6 قسم است. 3 شکهای صحیح و آن 9 قسم است که شرح همه آنها در مسائل آینده به خواست خدا می آید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مطابق بعضی از روایات چند چیز در کشتن حیوانات مکروه است: 1 کارد را پشت حلقوم حیوان فرو کنند و به طرف جلو بیاورند که حلقوم از پشت بریده شود. 2 در جایی حیوان را بکشند که حیوان دیگر آن را می بیند. 3 در موقع شب یا پیش از ظهر جمعه سر حیوان را ببرند، ولی در صورت احتیاج عیبی ندارد. 4 حیوانی را که انسان خودش پرورش داده با دست خود بکشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چند کار در روایات به هنگام آشامیدن آب توصیه شده است: 1 آب را بطور مکیدن بیاشامد 2 در روز ایستاده آب بخورد 3 پیش از نوشیدن آب (بسم الله) و بعد آن (الحمد لله) بگوید. 4 آب را به سه نفس بیاشامد، نه یک نفس. 5 از روی میل آب بیاشامد. 6 بعد از نوشیدن آب حضرت امام حسین(علیه السلام) و اهل او را یاد کند و قاتلان ایشان را لعنت نماید.