قبل از بیان دیدگاه مراجع عظام در این خصوص، توجه به نکاتی لازم به نظر می رسد: 1. در توضیح المسائل این بحث تحت عنوان "احکام نجاسات" آمده است و قبل از طرح این مسئله مسائلی همچون "نجس کردن خط و ورق قرآن حرام است‏"، "اگر جلد قرآن نجس شود"، "گذاشتن قرآن روی عین نجس" و "نوشتن قرآن با مرکّب نجس مطرح شده است. 2. در صورتی دادن قرآن به کفار حرام است که قرآن نجس شده یا موجب هتک و بی احترامی شود. 3. تعداد زیادی از مراجع حرمت دادن قرآن به کفار را مشروط به هتک و بی احترامی قرآن دانستند. بنابر این اگر با دادن قرآن به او، امید هدایت او برود یا برای تبلیغ اسلام باشد جایز، بلکه گاهی واجب است. 4. برخی از مراجع؛ مانند امام خمینی و آیت الله العظمی بهجت، دادن قرآن به کافر را بنابر احتیاط واجب جایز نمی دانند که می توان به فتوای سایر مراجع رجوع نمود. نظرات مراجع عظام: 1. امام خمینی (ره): احتیاط واجب آن است که از دادن قرآن به کافر خودداری کنند و اگر قرآن در دست اوست در صورت امکان از او بگیرند[1]. 2. آیت الله العظمی بهجت: احتیاط واجب آن است که از دادن قرآن به کافر خودداری کنند و اگر قرآن در دست اوست در صورت امکان از او بگیرند.[2] 3. آیات عظام خوئی، تبریزی، سیستانی و زنجانی: در صورتی که دادن قرآن به کافر مستلزم هتک باشد حرام و گرفتن از او واجب است.[3] 4. آیت الله العظمی صافی: دادن قرآن به کافران اگر هتک و توهین شمرده شود و یا در معرض هتک باشد حرام و گرفتن قرآن از او واجب است.[4] 5. آیت الله العظمی وحید خراسانی: در صورتی که دادن قرآن به کافر مستلزم هتک باشد حرام و گرفتن از او واجب است.[5] 6. آیت الله العظمی مکارم: دادن قرآن به دست کافر اگر موجب بی احترامی باشد حرام است و اگر امید هدایت او برود یا برای تبلیغ اسلام باشد جایز و بلکه گاهی واجب است.[6] 7. آیت الله العظمی فاضل (ره): باید از دادن قرآن به کافر خودداری کنند و اگر قرآن در دست اوست در صورت امکان از او بگیرند ولی چنانچه مقصود از دادن قرآن و یا داشتن قرآن تحقیق و مطالعه در دین باشد و نیز انسان بداند که کافر با دست تر قرآن را لمس نمی کند اشکالی ندارد.[7] [1] توضیح المسائل، ج 1، م 139. [2] توضیح المسائل آیت الله بهجت، م 140. [3] همان. [4] توضیح المسائل آیت الله صافی، م 140. [5] توضیح المسائل آیت الله وحید، م 140، (با این شرطی که آیات عظام خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی، صافی و وحید خراسانی ذکر نمودند، پس اگر دادن قرآن به کافر هتک حرمت و بی احترامی نباشد اشکال ندارد و حرام نیست). [6] همان. [7] همان. اقتباس از سؤال شماره 955 (سایت: 1033).
در توضیح المسائل آمده است که: قرآن کریم نباید به دست کفار داده شود و اگر در دست کافری دیده شود، باید از او گرفت. با این حال اگر کافر قرآن را نخواند چطور هدایت می شود؟ مگر خداوند نمی فرماید که قرآن برای هدایت انسان ها نازل شده است؟
قبل از بیان دیدگاه مراجع عظام در این خصوص، توجه به نکاتی لازم به نظر می رسد: 1. در توضیح المسائل این بحث تحت عنوان "احکام نجاسات" آمده است و قبل از طرح این مسئله مسائلی همچون "نجس کردن خط و ورق قرآن حرام است"، "اگر جلد قرآن نجس شود"، "گذاشتن قرآن روی عین نجس" و "نوشتن قرآن با مرکّب نجس مطرح شده است. 2. در صورتی دادن قرآن به کفار حرام است که قرآن نجس شده یا موجب هتک و بی احترامی شود. 3. تعداد زیادی از مراجع حرمت دادن قرآن به کفار را مشروط به هتک و بی احترامی قرآن دانستند. بنابر این اگر با دادن قرآن به او، امید هدایت او برود یا برای تبلیغ اسلام باشد جایز، بلکه گاهی واجب است. 4. برخی از مراجع؛ مانند امام خمینی و آیت الله العظمی بهجت، دادن قرآن به کافر را بنابر احتیاط واجب جایز نمی دانند که می توان به فتوای سایر مراجع رجوع نمود. نظرات مراجع عظام: 1. امام خمینی (ره): احتیاط واجب آن است که از دادن قرآن به کافر خودداری کنند و اگر قرآن در دست اوست در صورت امکان از او بگیرند[1]. 2. آیت الله العظمی بهجت: احتیاط واجب آن است که از دادن قرآن به کافر خودداری کنند و اگر قرآن در دست اوست در صورت امکان از او بگیرند.[2] 3. آیات عظام خوئی، تبریزی، سیستانی و زنجانی: در صورتی که دادن قرآن به کافر مستلزم هتک باشد حرام و گرفتن از او واجب است.[3] 4. آیت الله العظمی صافی: دادن قرآن به کافران اگر هتک و توهین شمرده شود و یا در معرض هتک باشد حرام و گرفتن قرآن از او واجب است.[4] 5. آیت الله العظمی وحید خراسانی: در صورتی که دادن قرآن به کافر مستلزم هتک باشد حرام و گرفتن از او واجب است.[5] 6. آیت الله العظمی مکارم: دادن قرآن به دست کافر اگر موجب بی احترامی باشد حرام است و اگر امید هدایت او برود یا برای تبلیغ اسلام باشد جایز و بلکه گاهی واجب است.[6] 7. آیت الله العظمی فاضل (ره): باید از دادن قرآن به کافر خودداری کنند و اگر قرآن در دست اوست در صورت امکان از او بگیرند ولی چنانچه مقصود از دادن قرآن و یا داشتن قرآن تحقیق و مطالعه در دین باشد و نیز انسان بداند که کافر با دست تر قرآن را لمس نمی کند اشکالی ندارد.[7] [1] توضیح المسائل، ج 1، م 139. [2] توضیح المسائل آیت الله بهجت، م 140. [3] همان. [4] توضیح المسائل آیت الله صافی، م 140. [5] توضیح المسائل آیت الله وحید، م 140، (با این شرطی که آیات عظام خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی، صافی و وحید خراسانی ذکر نمودند، پس اگر دادن قرآن به کافر هتک حرمت و بی احترامی نباشد اشکال ندارد و حرام نیست). [6] همان. [7] همان. اقتباس از سؤال شماره 955 (سایت: 1033).
- [سایر] آیا قرآن ازطرف خدا نازل شده یا نوشته انسان است؟
- [سایر] از نظر قرآن کریم راه تحصیل هدایت چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] در مسأله 95 توضیح المسائل فرمودهاید: (نجاست کافر یک دستور فرهنگی و سیاسی برای پرهیز از معاشرت و تحت تأثیر واقع شدن و آلودگی اندیشهها و سلطه کفّار بر مسلمانان است). حال اگر در رابطه با بعضی از کفّار، قضیه به عکس باشد و شخص مسلمان بتواند کافر را تحت تأثیر قرار دهد، آیا حکم نجاست چنین کافری در رابطه با این مسلمان برداشته میشود؟
- [سایر] چرا قرآن کریم می فرماید: "انسانها از روی ظن و گمان قضاوت نکنند"؟
- [سایر] با توجه به این که قرآن کریم، کتاب مبین (آشکار) و هدایت است، چه نیازی به تفسیر دارد؟
- [سایر] قرآن کریم در سوره احزاب پیرامون نقش امام علی(علیه السلام) در جنگ احزاب چه می فرماید؟
- [سایر] چرا خداوند متعال قرآن را نازل کرد؟
- [سایر] خداوند در قرآن می فرماید: «ما انسان را نیکو آفریدیم.»، یعنی در نهاد انسان بدی و گناه جایی نداشته، پس چرا انسانها گناه و خلاف میکنند؟
- [سایر] خداوند در قرآن کریم و در آیه 36 سوره زخرف می فرماید: "و هر کس از یاد خدا غافل شود شیطانی برای او می گماریم تا همنشین او شود". این چگونه ممکن است که خدای رحمان فقط به علت یک اشتباه انسان شیطانی برای او قرار دهد تا همراه او شود؟
- [سایر] آیا قرآن واقعا از جانب خدا نازل شده است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دادن قرآن به دست کافر اگر موجب بی احترامی باشد حرام است و اگر امید هدایت او برود، یا برای تبلیغ اسلام باشد جایز، بلکه گاهی واجب است.
- [آیت الله سیستانی] آنچه در دست کفار است چنانچه مالکش محترم المال باشد یعنی مسلمان ، یا کافر ذمّی ، یا معاهد باشد احکام غنیمت بر آن جاری نیست .
- [آیت الله اردبیلی] دادن قرآن به دست کفار و اهل کتاب به امید هدایت آنان و به منظور مطالعه و بررسی و درک آیات آن، در صورتی که در معرض نجس شدن و هتک و اهانت نباشد و واقعا بخواهند از آن استفاده کنند، مانعی ندارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] خرید وفروش گوشت وپیه وچرمی که از دست مسلمان گرفته شود، اشکال ندارد اگرچه آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته باشد مگر آن که در بازار کفّار باشد و از دست کافر گرفته است در این صورت احوط اجتناب است.
- [آیت الله مظاهری] کافری که مسلمان شود اطفال نابالغ او در احکام اسلام تابع او میباشند و همچنین است اگر جد طفل نابالغ یا مادر یا جده او مسلمان شود گرچه پدر او کافر باشد و همچنین است طفل کافری که به دست مسلمان اسیر شود. 9 - بر طرف شدن عین نجاست:
- [آیت الله وحید خراسانی] بچه کافر به تبعیت در دو مورد پاک می شود کافری که مسلمان شود بچه او در پاکی تابع اوست و همچنین اگر جد بچه یا مادر یا جده او مسلمان شود بچه کافری که به دست مسلمانی اسیر گردد و پدر یا یکی از اجداد او همراهش نباشد و در این دو مورد پاکی بچه به تبعیت مشروط به این است که بچه در صورت ممیز بودن اظهار کفر ننماید
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بچه کافر به تبعیت در دو مورد پاک می شود: 1- کافری که مسلمان شود؛ طفل او در پاکی تابع او است و همچنین اگر جد طفل یا مادر یا جده او مسلمان شوند. 2- طفل کافری که به دست مسلمانی اسیر گردد و پدر یا یکی از اجداد او همراه نباشد. در این دو مورد پاکی طفل به تابعیت مشروط به این است که طفل در صورت ممیز بودن؛ اظهار کفر ننماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . گوشت و پیه و چرمی که در بازار اسلام از دست مسلمانان گرفته شود پاک است و اگر از دست کافر گرفته شود بنابر احتیاط واجب باید از آن اجتناب شود مگر آن که بدانیم از دست مسلمان گرفته و اگر در بازار کفار از دست کفار بگیرند نجس است مگر آن که بدانیم از بلاد اسلام بوده و اگر یکی از اینها در بازار کفار در دست مسلمان باشد احتیاط واجب اجتناب از آن است مگرآن که مسلمان با آن معامله طهارت کند و احتمال داده شود که طهارت آن را به دست آورده که در این صورت پاک است.
- [آیت الله سیستانی] بچه کافر به تبعیّت در دو مورد پاک میشود : 1 کافری که مسلمان شود ، طفل او در پاکی تابع اوست ، و همچنین اگر جدّ طفل یا مادر یا جدّه او مسلمان شوند . ولی حکم به طهارت در این مورد مشروط به آن است که بچّه همراه آن تازه مسلمان و در کفالت او باشد ، و همچنین کافری نزدیکتر از او همراه آن بچّه نباشد . 2 طفل کافری که به دست مسلمانی اسیر گردد ، و پدر یا یکی از اجداد همراه او نباشد . در این مورد پاکی طفل به تابعیّت مشروط به این است که طفل در صورت ممیّز بودن ، اظهار کفر ننماید .
- [امام خمینی] احتیاط واجب آن است که از دادن قرآن به کافر خودداری کنند و اگر قرآن دست اوست در صورت امکان از او بگیرند.