(افلا یتدبرون القرآن ولو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا) (نساء –( آیا در قرآن نمی اندیشید اگر از جانب غیر خدا بود قطعاً در آن اختلاف بسیاری می یافتید. همان گونه که خود قرآن هم می گوید اگر این کتاب اثر آفریدگار گیتی بوده باشد، نباید در آن تناقض و اشتباهی دیده شود. این حرفیست درست و حسابی، و باید آن را به فال نیک گرفت. و ازآنجایی که هیچ وقت و هیچ موقع نباید چیزی را بدون اندیشه پذیرفت، بنابراین به دو آیۀ زیر بنگرید: آیه 253 : الف) (253 برخی از فرستادگان را بر برخی دیگر برتری بخشیدیم. ولی در آیه 285 از همین سوره: ب) لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ (بقره- ( میان هیچ کدام از فرستادگانش فرق نمی گذاریم. آیۀ (الف) و (ب) را با هم مقایسه کنید فارغ از هر گونه تفسیر نوشته شده به زبان عامیانه: (بالاخره فرق هست بین فرستادگان یا خیر؟!) دقت در معنای آیه با توجه به آیات بعد و قبل آن و همچنین آیات مشابه ، میتواند کمک موثری در پاسخ به این سوال داشته باشد . به طور کلی این مساله دو جهت داشته و هر آیه مربوط به یک جهت می باشد:. 1. وظیفه انسان ها در ایمان به پیامبران (ع) گذشته و کتاب های آنان. در محور اول قرآن به صراحت بیان می کند که مؤمنان بدون فرق گذاشتن بین پیامبران (ع) باید به تمامشان ایمان داشته باشند، اساساً وقتی ما به پیامبری ایمان بیاوریم باید به تمام سخنانش ایمان داشته باشیم و می دانیم که از جمله آموزه های پیامبرمان، تصدیق پیامبران گذشته است، از این رو مؤمنان وظیفه دارند که آن پیامبران را نیز تصدیق نموده و ایمان بیاورند و آیاتی که شما به آن اشاره نمودید و در ذیل به آن اشاره می کنیم ناظر به همین معنا هستند: الف. "بگویید: (ما به خدا ایمان آوردهایم و به آنچه بر ما نازل شده و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و پیامبران از فرزندان او نازل گردید، و (همچنین) آنچه به موسی و عیسی و پیامبران (دیگر) از طرف پروردگار داده شده است، و در میان هیچ یک از آنها جدایی قائل نمیشویم، و در برابر فرمان خدا تسلیم هستیم ". [1] ب. " بگو: ایمان به خدا آوردیم و به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط (پیامبران تیرههای بنی اسرائیل) نازل شده و آنچه به موسی و عیسی و همه پیامبران از سوی پروردگارشان داده شده است نیز ایمان آوردیم ما در میان آنها فرقی نمیگذاریم و ما در برابر او تسلیم هستیم". [2] ج. "بگو: (به خدا ایمان آوردیم و (همچنین) به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط نازل گردیده و آنچه به موسی و عیسی و (دیگر) پیامبران، از طرف پروردگارشان داده شده است ما در میان هیچ یک از آنان فرقی نمیگذاریم و در برابرِ (فرمان) او تسلیم هستیم". [3] 2. برتری و فضیلت برخی از آنان نسبت به دیگر. اما محور دوم مربوط به شخصیت دینی و الاهی و معنوی خود پیامبران است نه وظایف دیگران نسبت به آنان و این مربوط به برتری برخی از آنان نسبت به برخی دیگر است. با توجه به این که از یک طرف همه انسان ها در تکالیف و وظایف مختار هستند و از طرف دیگر توان ها و شرایط افراد نیز متفاوت است شاید بتوان گفت که اختلاف در رتبه و فضیلت از امور لازم و بدیهی باشد و نمی توان باور به خلاف آن داشت قرآن نیز در همین راستا در چند مورد به این تفاوتها اشاره نموده است، از جمله: الف. "بعضی از آن رسولان را بر بعضی دیگر برتری دادیم". [4] ب. "ما بعضی از پیامبران را بر بعضی دیگر برتری دادیم". [5] [1] . ِبقره، 136، " قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَینا وَ ما أُنْزِلَ إِلی إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِی مُوسی وَ عِیسی وَ ما أُوتِی النَّبِیونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْهُمْ. [2] . بقره، 285، آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا وَ إِلَیکَ الْمَصیرُ. [3] . آل عمران، 84. قُلْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ عَلَیْنا وَ ما أُنْزِلَ عَلی إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِیَ مُوسی وَ عیسی وَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُون. [4] . بقره 253، تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُم عَلی بَعْض. [5] . اسرا، 55، وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِیینَ عَلی بَعْضٍ.
آیا قرآن واقعا از جانب خدا نازل شده است؟
(افلا یتدبرون القرآن ولو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا) (نساء –(
آیا در قرآن نمی اندیشید اگر از جانب غیر خدا بود قطعاً در آن اختلاف بسیاری می یافتید.
همان گونه که خود قرآن هم می گوید اگر این کتاب اثر آفریدگار گیتی بوده باشد، نباید در آن تناقض و اشتباهی دیده شود. این حرفیست درست و حسابی، و باید آن را به فال نیک گرفت. و ازآنجایی که هیچ وقت و هیچ موقع نباید چیزی را بدون اندیشه پذیرفت، بنابراین به دو آیۀ زیر بنگرید: آیه 253 :
الف) (253
برخی از فرستادگان را بر برخی دیگر برتری بخشیدیم.
ولی در آیه 285 از همین سوره:
ب) لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ (بقره- (
میان هیچ کدام از فرستادگانش فرق نمی گذاریم.
آیۀ (الف) و (ب) را با هم مقایسه کنید فارغ از هر گونه تفسیر نوشته شده
به زبان عامیانه: (بالاخره فرق هست بین فرستادگان یا خیر؟!)
دقت در معنای آیه با توجه به آیات بعد و قبل آن و همچنین آیات مشابه ، میتواند کمک موثری در پاسخ به این سوال داشته باشد . به طور کلی این مساله دو جهت داشته و هر آیه مربوط به یک جهت می باشد:.
1. وظیفه انسان ها در ایمان به پیامبران (ع) گذشته و کتاب های آنان.
در محور اول قرآن به صراحت بیان می کند که مؤمنان بدون فرق گذاشتن بین پیامبران (ع) باید به تمامشان ایمان داشته باشند، اساساً وقتی ما به پیامبری ایمان بیاوریم باید به تمام سخنانش ایمان داشته باشیم و می دانیم که از جمله آموزه های پیامبرمان، تصدیق پیامبران گذشته است، از این رو مؤمنان وظیفه دارند که آن پیامبران را نیز تصدیق نموده و ایمان بیاورند و آیاتی که شما به آن اشاره نمودید و در ذیل به آن اشاره می کنیم ناظر به همین معنا هستند:
الف. "بگویید: (ما به خدا ایمان آوردهایم و به آنچه بر ما نازل شده و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و پیامبران از فرزندان او نازل گردید، و (همچنین) آنچه به موسی و عیسی و پیامبران (دیگر) از طرف پروردگار داده شده است، و در میان هیچ یک از آنها جدایی قائل نمیشویم، و در برابر فرمان خدا تسلیم هستیم ". [1]
ب. " بگو: ایمان به خدا آوردیم و به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط (پیامبران تیرههای بنی اسرائیل) نازل شده و آنچه به موسی و عیسی و همه پیامبران از سوی پروردگارشان داده شده است نیز ایمان آوردیم ما در میان آنها فرقی نمیگذاریم و ما در برابر او تسلیم هستیم". [2]
ج. "بگو: (به خدا ایمان آوردیم و (همچنین) به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط نازل گردیده و آنچه به موسی و عیسی و (دیگر) پیامبران، از طرف پروردگارشان داده شده است ما در میان هیچ یک از آنان فرقی نمیگذاریم و در برابرِ (فرمان) او تسلیم هستیم". [3]
2. برتری و فضیلت برخی از آنان نسبت به دیگر.
اما محور دوم مربوط به شخصیت دینی و الاهی و معنوی خود پیامبران است نه وظایف دیگران نسبت به آنان و این مربوط به برتری برخی از آنان نسبت به برخی دیگر است.
با توجه به این که از یک طرف همه انسان ها در تکالیف و وظایف مختار هستند و از طرف دیگر توان ها و شرایط افراد نیز متفاوت است شاید بتوان گفت که اختلاف در رتبه و فضیلت از امور لازم و بدیهی باشد و نمی توان باور به خلاف آن داشت قرآن نیز در همین راستا در چند مورد به این تفاوتها اشاره نموده است، از جمله:
الف. "بعضی از آن رسولان را بر بعضی دیگر برتری دادیم". [4]
ب. "ما بعضی از پیامبران را بر بعضی دیگر برتری دادیم". [5]
[1] . ِبقره، 136، " قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَینا وَ ما أُنْزِلَ إِلی إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِی مُوسی وَ عِیسی وَ ما أُوتِی النَّبِیونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْهُمْ.
[2] . بقره، 285، آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا وَ إِلَیکَ الْمَصیرُ.
[3] . آل عمران، 84. قُلْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ عَلَیْنا وَ ما أُنْزِلَ عَلی إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِیَ مُوسی وَ عیسی وَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُون.
[4] . بقره 253، تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُم عَلی بَعْض.
[5] . اسرا، 55، وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِیینَ عَلی بَعْضٍ.
- [سایر] مهمترین مکانهایی که آیات قرآن از جانب خدا، بر پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است کداماند؟
- [سایر] چرا خداوند متعال قرآن را نازل کرد؟
- [سایر] آیا قرآن ازطرف خدا نازل شده یا نوشته انسان است؟
- [سایر] چگونه خداوند غیر مادی، قرآن و وحی را که از نوع الفاظ است نازل کرده است ؟
- [سایر] شبهه: مطالب علمی ثابت میکند که قرآن از طرف خدا نازل شده است؛ امّا معجزهی قرآن را ثابت نمیکند.
- [سایر] چرا کتابهای آسمانی به جز قرآن تحریف شدهاند؟ مگر همه آنها از سوی خداوند نازل نشدهاند؟
- [سایر] صداقت خداوند چگونه اثبات می شود، تا ما یقین کنیم که آنچه در قرآن نازل شده، حقیقت است؟
- [سایر] آیا متن انجیل مانند قرآن از طرف خدا نازل شده و یا نتیجه جمع آوری سخنان حضرت عیسی(ع) توسط حواریون است؟
- [سایر] چرا قرآن عربی نازل شده است؟
- [سایر] چرا قرآن به عربی نازل شده است؟
- [آیت الله وحید خراسانی] مس نمودن خط قران یعنی رساندن جایی از بدن به خط قران برای کسی که وضو ندارد حرام است و رساندن موی بدن به قران مانعی ندارد در صورتی که از توابع بشره شمرده نشود و اگر قران را به زبان فارسی یا به زبان دیگری ترجمه کنند مس ان در غیر اسم ذات و اسماء صفات خداوند متعال اشکال ندارد
- [آیت الله سیستانی] اگر بر جائی از بدن ، آیه قرآن یا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد ، چنانچه بخواهد غسل را ترتیبی بجا آورد ، باید آب را طوری به بدن برساند که دست او به نوشته نرسد . و همچنین اگر بخواهد وضو بگیرد در مورد آیه قرآن بلکه در مورد اسم خداوند نیز بنابر احتیاط واجب .
- [آیت الله مظاهری] ربا خواری در اسلام از گناهان بسیار بزرگ محسوب شده است و در قرآن شریف رباخوردن را جنگ با خدا دانسته است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بر جایی از بدن ایه قران یا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد چنانچه بخواهد غسل ترتیبی به جا اورد باید اب را طوری به بدن برساند که مس ان نوشته نشود و همچنین است اگر بخواهد وضوی ترتیبی بگیرد و بر بعض اعضای وضو ایه قران باشد و همچنین بنابر احتیاط واجب اگر اسم خداوند متعال باشد و در غسل و وضو مراعات احتیاط نسبت به اسماء انبیا و ایمه و حضرت زهرا علیهم السلام مستحب است
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بر جایی از بدن ایه قران یا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد چنانچه بخواهد غسل ترتیبی به جا اورد باید اب را طوری به بدن برساند که مس ان نوشته نشود و همچنین است اگر بخواهد وضوی ترتیبی بگیرد و بر بعض اعضای وضو ایه قران باشد و همچنین بنابر احتیاط واجب اگر اسم خداوند متعال باشد و در غسل و وضو مراعات احتیاط نسبت به اسماء انبیا و ایمه و حضرت زهرا علیهم السلام مستحب است
- [آیت الله جوادی آملی] .نماز در مکانی که ماندن در آ ن حرام است؛ مانند زیر سقف در حال ریزش، مسیر در حال آمدن سیل، روی فرشی که نام خدا یا آیهّ قرآن بر آن نوشته شده, باطل نیست، هرچند معصیت است. شرط سوم
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بر جائی از بدن؛ آیه قرآن یا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد؛ چنانچه بخواهد وضو یا غسل را ترتیبی به جا آورد؛ باید آب را طوری به بدن برساند که دست او به نوشته نرسد.
- [آیت الله اردبیلی] نمازگزار باید جواب سلام را به قصد جواب بگوید نه به قصد قرائت قرآن، ولی گفتن جواب سلام به قصد دعا به معنای طلب سلامت از خدا برای گوینده سلام، اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] اگر بر جایی از بدن، آیه قرآن یا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد، و چنانچه بخواهد وضو یا غسل را ترتیبی بهجا آورد، باید آب را طوری به بدن برساند که دست او به نوشته نرسد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بر بدن کسی که جنب است آیه قرآن یا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد، حرام است دست به آن نوشته بگذارد و اگر بخواهد غسل کند، باید آب را به گونهای به بدن برساند که دست او به نوشته نرسد و اسامی مبارک پیامبران و امامان و حضرت زهرا علیهمالسلام به احتیاط واجب حکم اسم خدا را دارند.