آیا سندی وجود دارد که پیغمبر و امامان ما این نوع ازدواج شرعی را انجام داده باشند و یا حتی فرزندانشان این ازدواج را داشته اند و یا حداقل آنان را به این امر تشویق نمایند؟
پیش از پاسخ باید توجه داشت که اگر امری مباح به حساب آمد و اباحه آن از طرف قرآن یا سنت ثابت شده باشد نیاز به فعل معصوم نیست چون معنای اباحه این است که مکلف بین انجام و ترک آن مخیر است.   اما آیا این نوع از ازدواج توسط معصومان انجام شده است یا نه؟ در مورد پیامبراکرم (ص) دلیلی یافت نشد که ایشان عقد موقت انجام داده باشند؛ اما روایتی که ثعلبی در تفسیر خود از عمران بن حصین نقل کرده است که وی گفت: آیه متعه در کتاب خدا نازل شد و پس از آن آیه‏ای که آن را نسخ کند، نازل نشد و پیامبر گرامی ما را به انجام آن امر کرده و با او متعه کردیم و ما را از این کار نهی نکرد[1]. منظور از متعه در این روایت اگر همان ازدواج موقت باشد ظهوری ندارد که پیامبر(ص) نیز ازدواج موقت انجام داده باشند بلکه ظاهرش این است که صحابه در زمان پیامبر(ص) انجام دادند.    چنان که مسلم بن حجاج در روایت صحیح آورده است که عطا گفت: جابر بن عبد اللَّه از عمره حج بازگشته بود ما به دیدنش آمدیم. مردم از چند چیز و از جمله «متعه» از او سؤال کردند. گفت: آری، ما در عهد پیامبر و ابوبکر و عمر متعه را انجام داده‏ایم‏[2]. ظاهر این روایات دال بر انجام متعه توسط صحابه است.   البته در مورد انجام عمل متعه توسط ائمه علیهم ااسلام روایاتی وجود دارد مانند این که در روایتی آمده است امام علی (ع) با زنی از قبیله بنی نهشل در کوفه ازدواج موقت کرد.[3]   با توجه به این روایت و ازدواج موقت ایشان در کوفه که محل حکومت امام علی (ع) بوده، به احتمال زیاد این ازدواج موقت در دوره خلافت ایشان انجام شده است؛ زیرا آن حضرت قبل از آن در مدینه زندگی می کرده اند، این روایت می تواند دلیل بر احیای عملی حکم متعه باشد[4].   برای آگاهی بیشتر رجوع شود به:  سؤال 844  (سایت: 915)  نمایه: جواز ازدواج موقت . سوال 3025 (سایت: 4634) ، نمایه: امامان معصوم و ازدواج موقت.       [1]  أبو رجاء العطاردی عن عمران بن الحصین قال: نزلت هذه الآیة (المتعة) فی کتاب اللّه، لم تنزل آیة بعدها تنسخها، فأمرنا بها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و سلّم و تمتعنا مع رسول اللّه صلّی اللّه علیه و سلّم و لم ینهنا عنه، و قال رجل بعد برأیه ما شاء!؛ ثعلبی، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج‏3، ص: 287. [2]  طبرسی، ‏ ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 101 و 102 ، ناشر انتشارات فراهانی، تهران، 1360 ش . [3]   وسائل الشیعه، ج 21، ص 10.   قَالَ وَ رَوَی ابْنُ بَابَوَیْهِ بِإِسْنَادِهِ أَنَّ عَلِیّاً ع نَکَحَ امْرَأَةً بِالْکُوفَةِ مِنْ بَنِی نَهْشَلٍ مُتْعَةً. [4]   اقتباس از سؤال شماره 2965 (3467).
عنوان سوال:

آیا سندی وجود دارد که پیغمبر و امامان ما این نوع ازدواج شرعی را انجام داده باشند و یا حتی فرزندانشان این ازدواج را داشته اند و یا حداقل آنان را به این امر تشویق نمایند؟


پاسخ:

پیش از پاسخ باید توجه داشت که اگر امری مباح به حساب آمد و اباحه آن از طرف قرآن یا سنت ثابت شده باشد نیاز به فعل معصوم نیست چون معنای اباحه این است که مکلف بین انجام و ترک آن مخیر است.   اما آیا این نوع از ازدواج توسط معصومان انجام شده است یا نه؟ در مورد پیامبراکرم (ص) دلیلی یافت نشد که ایشان عقد موقت انجام داده باشند؛ اما روایتی که ثعلبی در تفسیر خود از عمران بن حصین نقل کرده است که وی گفت: آیه متعه در کتاب خدا نازل شد و پس از آن آیه‏ای که آن را نسخ کند، نازل نشد و پیامبر گرامی ما را به انجام آن امر کرده و با او متعه کردیم و ما را از این کار نهی نکرد[1]. منظور از متعه در این روایت اگر همان ازدواج موقت باشد ظهوری ندارد که پیامبر(ص) نیز ازدواج موقت انجام داده باشند بلکه ظاهرش این است که صحابه در زمان پیامبر(ص) انجام دادند.    چنان که مسلم بن حجاج در روایت صحیح آورده است که عطا گفت: جابر بن عبد اللَّه از عمره حج بازگشته بود ما به دیدنش آمدیم. مردم از چند چیز و از جمله «متعه» از او سؤال کردند. گفت: آری، ما در عهد پیامبر و ابوبکر و عمر متعه را انجام داده‏ایم‏[2]. ظاهر این روایات دال بر انجام متعه توسط صحابه است.   البته در مورد انجام عمل متعه توسط ائمه علیهم ااسلام روایاتی وجود دارد مانند این که در روایتی آمده است امام علی (ع) با زنی از قبیله بنی نهشل در کوفه ازدواج موقت کرد.[3]   با توجه به این روایت و ازدواج موقت ایشان در کوفه که محل حکومت امام علی (ع) بوده، به احتمال زیاد این ازدواج موقت در دوره خلافت ایشان انجام شده است؛ زیرا آن حضرت قبل از آن در مدینه زندگی می کرده اند، این روایت می تواند دلیل بر احیای عملی حکم متعه باشد[4].   برای آگاهی بیشتر رجوع شود به:  سؤال 844  (سایت: 915)  نمایه: جواز ازدواج موقت . سوال 3025 (سایت: 4634) ، نمایه: امامان معصوم و ازدواج موقت.       [1]  أبو رجاء العطاردی عن عمران بن الحصین قال: نزلت هذه الآیة (المتعة) فی کتاب اللّه، لم تنزل آیة بعدها تنسخها، فأمرنا بها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و سلّم و تمتعنا مع رسول اللّه صلّی اللّه علیه و سلّم و لم ینهنا عنه، و قال رجل بعد برأیه ما شاء!؛ ثعلبی، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج‏3، ص: 287. [2]  طبرسی، ‏ ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 101 و 102 ، ناشر انتشارات فراهانی، تهران، 1360 ش . [3]   وسائل الشیعه، ج 21، ص 10.   قَالَ وَ رَوَی ابْنُ بَابَوَیْهِ بِإِسْنَادِهِ أَنَّ عَلِیّاً ع نَکَحَ امْرَأَةً بِالْکُوفَةِ مِنْ بَنِی نَهْشَلٍ مُتْعَةً. [4]   اقتباس از سؤال شماره 2965 (3467).





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین