دانیال نبی (ع) از پیامبرانی است که در قرآن به نامش اشاره ای نشده است، اما روایات بسیاری در ارتباط با ایشان وجود دارد.[1]
براساس بیشتر روایات، آن حضرت معاصر با بخت النصر، پادشاه ستمکار بابل بوده و از طرف او مورد آزار و اذیت واقع می شد. همان گونه که در برخی منابع تاریخی بیان شده، بخت النصر نیز توسط کورش، پادشاه ایران متحمل شکست شده و حکومتش سرنگون شد. در یکی از تفاسیر می خوانیم: "مشهورترین شهرهایی که (کورش) مفتوح ساخت یکی بابل است که در سال 538 قبل از میلاد مفتوح گشت و از آن پس امر به رجوع یهود نمود، در حالتی که مدت هفتاد سال در اسیری بابل بسر برده بودند و از خزانه خاصه، مالی فراوان از برای تجدید آن بخشید و دانیال در این وقت در دیوانخانه کورش بود".[2]
با توجه به موارد اشاره شده، می توان اظهار داشت که دانیال نبی (ع)، حدود 2500 تا 2600 سال قبل زندگی می کرد. البته روایات تاریخی دیگری نیز در این ارتباط وجود دارد که زمان زندگی وی را بعد از حضرت یحیی (ع) یعنی حدود 2000 سال قبل بیان می کند، که با توجه به عمر طولانی پیامبرانی چون نوح (ع)، ممکن است دانیال نبی (ع) نیز عمری طولانی و چند صد ساله داشته و هر دو گروه از روایات اشاره شده نیز صحیح باشند.[3]
در ارتباط با نام والدین ایشان نیز باید گفت که؛ مانند بسیاری از پیامبران و شخصیت های تاریخی دیگر، و به دلیل این که این موضوع، جذابیت چندانی برای مورخان و وقایع نگاران نداشت، نمی توان اظهار نظر دقیقی کرد، اما مسلم است که ایشان از پیامبران بنی اسرائیل و نوادگان یعقوب پیامبر هستند.
به هر حال، هر چند این پیامبر الاهی، شهرتی؛ مانند پیامبران دیگری، چون نوح و ابراهیم و موسی و عیسی (ع) ندارد، اما مشهور بودنشان در کشور ایران، ممکن است به دلیل وجود مزاری منتسب به ایشان در شهری باشد که به نام او "شوش دانیال" نامیده شده است. دلیل دیگر شهرت ایشان نیز می تواند بروز وقابع تاریخی و پیروزی ها و شکست هایی برای قوم بنی اسرائیل در زمان زندگانی آن بزرگوار باشد که جریان مفصل آن در کتاب های تفسیری و روایی موجود است.[4]
[1] ر.ک: مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 14، ص 351، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ق.
[2]بلاغی، سید عبدالحجة، حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، ج 1، ص 204، انتشارات حکمت، قم، 1386 ق، به نقل از کتاب دانیال 6: 28.
[3] مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 14، ص 355.
[4] به عنوان نمونه، ر.ک: جزائری، سید نعمت الله، قصص الأنبیاء، ص 426، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، 1404 ق.
