ناظر
كسی كه مراقب كارهای وصی است و اعمال وصی در ارتباط با وصيت، با نظر او بايد باشد.
خدا خالق ما است و از همه به ما رئوف تر و مهربان تر است، از همه به ما عالم تر، ناظر و بصیر است. این که می گویند خدا فلانی را رها کرده است، یا فلان بنده اش را به خودش وا گذاشته است، معنایش چیست؟
این یک مفهوم قرآنی است. خداوند متعال در قرآن می فرماید: " نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ "؛ خدا را فراموش کردند، و خدا (نیز) آنها را فراموش کرد . این معنایش این است که چون برخی از انسان ها در دنیا خدا را فراموش کردند، خدا هم روز قیامت اینها را فراموش می کند؛ یعنی به اینها توجه نمی کند، از خیرات و برکات قیامت برخوردار نمی شوند.
این یک مفهوم قرآنی است. خداوند متعال در قرآن می فرماید: " نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ "؛ خدا را فراموش کردند، و خدا (نیز) آنها را فراموش کرد . این معنایش این است که چون برخی از انسان ها در دنیا خدا را فراموش کردند، خدا هم روز قیامت اینها را فراموش می کند؛ یعنی به اینها توجه نمی کند، از خیرات و برکات قیامت برخوردار نمی شوند.
عنوان سوال:
خدا خالق ما است و از همه به ما رئوف تر و مهربان تر است، از همه به ما عالم تر، ناظر و بصیر است. این که می گویند خدا فلانی را رها کرده است، یا فلان بنده اش را به خودش وا گذاشته است، معنایش چیست؟
پاسخ:
این یک مفهوم قرآنی است. خداوند متعال در قرآن می فرماید: " نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ "؛ خدا را فراموش کردند، و خدا (نیز) آنها را فراموش کرد . این معنایش این است که چون برخی از انسان ها در دنیا خدا را فراموش کردند، خدا هم روز قیامت اینها را فراموش می کند؛ یعنی به اینها توجه نمی کند، از خیرات و برکات قیامت برخوردار نمی شوند.
- [سایر] این که می گویند خدا فلان بنده اش را به خودش وا گذاشته است، معنایش چیست؟
- [سایر] سلام چرادر سوره نساء داریم که مرد میتواند زن رابزند منظور از این چیست چرا زن نمیتواند حتی اگر مرد کار زشتی انجام داد بزند؟ 2.چراباید در این عالم مرگ باشد چرا خداوند به ما پدر ومادر و سایر عزیزان را میخواهد از ما بگیرد آیا این کار خداوند با صفت رئوف بودن او در تضاد نیست چون میخواهد من را برای مدتهای زیادی غمگین کند؟ با تشکر
- [سایر] روایتی به این مضمون شنیدم که (وقتی خداوند بندهای را دوست بدارد، به جبرئیل میگوید که من فلان بنده را دوست دارم، پس تو هم او را دوست بدار. پس جبرئیل او را دوست میدارد. و بعد جبرئیل در آسمانها و زمین ندا می‌دهد که خدا فلان بنده را دوست میدارد، پس شما نیز او را دوست بدارید. در نتیجه تمام موجودات آن بنده را دوست خواهند داشت). آیا این روایت در مجامع روایی شیعه آمده است؟ لطفاً آدرس آن را ذکر فرمایید. همچنین از نظر سند و اعتبار در چه مرتبه است؟
- [سایر] با عرض سلام و ادب حضور استاد گرامی -خصوصی- حاج آقا من دختر 22 ساله و دانشجو هستم، از شما یک سوال خیلی مهم دارم لطفأبی پاسخ نگذارید آیا هر کسی موفق به زیارت خانه خداوند مهربان می شود یا نه؟ آیا تمامی خواسته ها در سجده اول در مسجدالحرام عینأبه اجابت میرسد ؟ اینکه خداوند بنده ی گنهکاری را در سنین پایین دعوت کند از لحاظ معنوی چه معنی ای می تواند داشته باشد ؟منظورم این است که خداوند آن بنده را بیشتر دوست دارد ،خیلی خوشحال می شوم که حداقل به این سوالم پاسخ دهید از انسانیت شما کمال سپاس را دارم ،حاج آقا برایم دعای خیر وسلامتی و موفقیت کنید متش
- [آیت الله مکارم شیرازی] بسمه تعالی سلام علیکم، بنده سالها قبل بدون اجازه مالک از تعدادی از باغهای واقع در همسایه گی منزلمان میوه خوردم الآن الحمدلله توبه کرده ام ، و می خواهم از صاحبانشان حلالیت بگیرم ولی صاحب دو تا از این باغها در دسترس نیستند ولی احتمال می دهم با پرس و جو و یک یا دو واسطه می توانم حداقل یک شماره تلفن از آنها بدست اورم، آیا باید اینکار را بکنم-یعنی با آنها تماس بگیرم-؟و اگر نتوانستم چه کنم؟در ضمن از یک منزل متعلق به بنیاد شهید و یک باغ وقف مسجد محل و یک منزل متعلق به مخابرات هم اندکی میوه خوردم ، اکنون وظیفه من چیست؟ 2- در نماز استیجاری هنگام نیت، آیا باید نیت کنم که یا فلان رکعت نماز ادا به نیابت فلانی یا اصلا قضا و ادا را معین نکنم؟ واگر تا حالا میگفتم فلان رکعت نماز قضا به نیابت فلانی میخوانم باید آن نماز ها را اعاده کنم؟
- [سایر] سؤال من این است؛ بعد از اینکه ما از طریق برهان امکان و وجوب، به اثبات خداوند می پردازیم می رسیم به موجود واجب الوجود مجردی که در قادر بودن او شکی نیست؛ چرا که او موجودات ممکن را از نیستی و عدم ایجاد کرد، حال می خواهیم بدانیم، آیا او این کار را با علم و دانایی انجام داده یا نه؟ چگونه می توانیم عالم بودن خداوند را اثبات کنیم؟ من پاسخ هایی را که شما در این باره در سایت آوردید مطالعه کردم، اما باز شبهه دارم. مثلا اینکه شما می گویید او موجودات را از عدم ایجاد کرد! پس حتما تمامی جنبه های وجودی آن موجودات در نزد او حاضر بوده و این خود یعنی عالم بودن او، اما با توجه به اینکه در برهان امکان و وجوب اساس استدلال ما بر پایه وجود و عدم (هستی و نیستی) است، آیا وقتی بگوییم جنبه های وجودی موجود ممکن نزد موجود واجب حاضر است، این خارج از بحث ما که فقط بر پایه هستی و نیستی می باشد نیست؟ چون شاید کسی بگوید اینکه فلان موجود دارای این جنبه های وجودی است و فلان خصوصیات را دارد خارج از اساس برهان امکان و وجود است، و مثلا بگوید این خصوصیات و جنبه های وجودی موجودات ممکن، تصور ذهنی ما است. خواهش می کنم بنده را راهنمایی کنید و اگر هم برای اثبات صفات خداوند کتاب هایی مورد نظرتان است که بیشتر و دقیق تر به اثبات عقلی و فلسفی این موضوع می پردازد، لطفا معرفی کنید.
- [آیت الله اردبیلی] پدربزرگ بنده سالهاست که به رحمت خداوند رفتهاند. ایشان فردی مؤمن و پرهیزکار بودند. در سال چهل و دو برادر خانم ایشان که با مشکلات مالی مواجه می‌شوند، از پدربزرگ بنده مبلغ دویست و پنجاه هزار تومان کمک میخواهند و پدربزرگ بنده با وجودی که خودشان به صورت نقد این مبلغ را نداشتند، این مبلغ را برای ایشان تهیه مینمایند و برادر خانم ایشان هم با ارائة سند خانهای که داشتند، به پدربزرگ بنده میگویند که سند پیش شما باشد که اگر نتوانستم قرض خود را پس بدهم شما بتوانید خانه را بفروشید. بنابر این سند خانه به امانت پیش پدربزرگ بنده میماند. پس از مدتی ایشان دوباره به پدربزرگ بنده مراجعه مینمایند و درخواست سی هزار تومان دیگر مینمایند و همین طور بیان میدارند که سند خانه را پس بدهید چون مشتری وجود دارد و من این خانه را میفروشم و قرض دویست و هشتاد هزار تومانی شما را از محل فروش خانه بازپس میدهم. متأسفانه ایشان به دلایلی به قول خود عمل نمینمایند و پدربزرگ بنده به یکی دیگر از برادران خانم خود و همین طور به پسر خود (دائی بنده) بیان میدارند که بنده (پدربزرگ) فلانی (برادر خانم خود) را هیچ گاه حلال نخواهم کرد. در حال حاضر برادر خانم ایشان در قید حیات هستند و به صورتی سخت دچار بیماری هستند. وراث پدربزرگ و فرزندان برادر خانم از موضوع مطلع شدهاند و میخواهند که برادر خانم از وراث پدربزرگ بنده حلالیت بگیرند تا شاید رحمت الهی شامل حال ایشان شود. در این زمینه بیان نمایید بر اساس احکام الهی مبلغی که وراث باید دریافت نمایند تا این دین ادا شود چه مقدار می‌باشد و چگونه باید محاسبه نمایند؟
- [سایر] روایات زیادی که از معصومین (ع) نقل شده، بعضی اعمال ثواب بسیار دارند و بعضی از آنها حتی از عذاب آخرتمان می کاهند. برای نمونه نماز لیلة الرغائب، از حضرت رسول اکرم (ص) نقل شده این نماز فضیلت های بسیار دارد. مانند این که، در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترین صورت، با روی گشاده و خندان و زبان فصیح برای او میفرستد که میگوید: ای محبوب من! مژده بده، از هر سختی نجات پیدا کردی. میپرسد: تو کیستی؟ رویی بهتر از روی تو ندیده و بویی به خوشبویی تو مشامم نرسیده. جواب می‌دهد: ای محبوب من! من ثواب آن نمازی هستم که در فلان شب، فلان منطقه، فلان ماه و فلان سال بجا آوردی، امشب آمدهام تا حقت را ادا کرده، مونس تنهایی تو بوده و وحشتت را از بین ببرم. حال این سؤال، برای من به وجود آمده که، آیا خداوند بنده ای را که این همه گناه دارد و نماز و روزه قضای زیادی هم دارد، با این نماز این همه لطف و بخشش می کند؟
- [سایر] آیا این حقیقت دارد که خداوند بلند مرتبه از حق خود در آن دنیا در مقابل بندگان خود میگذرد ولی از حق مردم نه؟ چون من بارها شنیدهام که خداوند مهربان بخشنده هست و از حق خود نسبت به بندگانش در آن دنیا میگذرد. مثلا بنده در یکی از برنامههایی که از ماهواره در ماه محرم امسال پخش میشد شنیدم که: پیامبر (ص) چندین بار از خداوند خواهش می کنند که در لحظه ای که مسلمانان در حال جان دادن هستند گناهان آنها را ببخشد و خداوند پس از چند شرایط مثل اینکه انسان اگر یک سال قبل از مرگش توبه کند و به او بر گردد او را میبخشد و دفعهی دوم که پیامبر از خداوند میخواهد این شرط را آسان تر کند خداوند می گوید اگر انسان 6 ماه قبل از مرگش توبه کند تمام گناهان او را می بخشد و در نهایت خداوند به پیامبر می گوید اگر انسان در لحظهی مرگ فقط صورت خود را به طرف قبله بچرخاند تمام گناهان او را میبخشم.
- [سایر] ابیات مشهور زیر و سخنان دیگر مدعیان وحدت وجود دارای چه توجیهی است؟ یکی هست، و هیچ نیست، جز او هر دو عالم ،یک فروغ روی اوست، گفتمت پیدا، و پنهان نیز هم گویند که کنه ذات حق نتوان یافت، ما یافته ایم، که کنه ذاتش ماییم ای قوم به حج رفته؛ کجائید؟ کجائید؟ معبود، همین جاست ،بیائید، بیائید آنان که طلب کار خدائید، خود آئید، حاجت به طلب نیست ،خدائید ،خدائید آنان که ادعای به خدایی رسیدن می کنند؛ مانند کسی که گفت: گر به خودآئی به خدائی رسی. یا آن که گفت: خود به خود گوینده ایاک نعبد نستعینم. حتی قادر نبودند خود را از مردن برهانند. حضرت ابراهیم (ع) در برابر آن شخصی که ادعای خدائی می کرد فرمودند: خدای من آن کسی است که خورشید را از مغرب بر می آورد و در مشرق فرو می برد آیا تو می توانی عکس آن را انجام دهی. ما از آنها نمی خواهیم آنچه که حضرت ابراهیم (ع) از نمرود خواست را انجام دهند؛ یعنی جهت گردش وضعی زمین را تغییر دهند. آیا می توانند یک سلول را، که اگر علوم غربی نبود از وجود آن هم بی اطلاع بودیم، به گونه ای علمی تشریح کنند و بگویند چگونه عمل می کند؟ آنها خدا هستند! و محاط بر هر آنچه هست! بنابراین باید علم آنها در حد کمال باشد. چرا در این دیدگاه وقتی می خواهند خالق و مخلوق را به هم نزدیک کنند، یا خالق را در حد نازل ترین درجات مخلوق پایین می آورند و جلوه می دهند؟ مانند آن شخصی که بر سگی سجده کرد و گفت: چیزی جز خدا ندیدم. و یا خود را به اندازه خالق بالا می برند؟ مانند آن که گفت: گویند که کنه ذات حق نتوان یافت ما یافته ایم که کنه ذاتش مائیم یا آن که گفت: "لیس فی جبتی سوی الله".
- [امام خمینی] - ترجمه تشهد و سلام (الحمد لله اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له )، یعنی ستایش،مخصوص پروردگار است و شهادت می دهم که خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یگانه است و شریک ندارد. (و اشهد ان محمدا عبده و رسوله )، یعنی شهادت می دهم که محمد صلی الله علیه و آله بنده خدا و فرستاده اوست. (اللهم صل علی محمد و آل محمد)، یعنی خدایا رحمت بفرست بر محمد و آل محمد. (و تقبل شفاعته و ارفع درجته ) یعنی قبول کن شفاعت پیغمبر را و درجه آن حضرت را نزد خود بلند کن. (السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته )، یعنی سلام بر تو ای پیغمبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد. (السلام علینا و علی عباد الله الصالحین )، یعنی سلام از خداوند عالم بر نمازگزاران و تمام بندگان خوب او. (السلام علیکم و رحمة الله و برکاته ) یعنی سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما مؤمنین باد.
- [آیت الله بروجردی] قسم چند شرط دارد:اوّل:کسی که قسم میخورد باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچّه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کردهاند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بیقصد قسم بخورد.دوم:کاری را که قسم میخورد انجام دهد باید حرام و مکروه نباشد و کاری که قسم میخورد ترک کند باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحی را به جا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک کند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد.سوم:به یکی از اسمهای خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود، مانند خدا و الله و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند، ولی به قدری به خدا گفته میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است.چهارم:قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است.پنجم:عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز میشود، قسم او به هم میخورد و همچنین است اگر عمل کردن به نذر به قدری مشقّت پیدا کند که نشود آن را تحمّل کرد.
- [آیت الله بهجت] قسم چند شرط دارد: 1 کسی که قسم میخورد باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه، دیوانه، مست و کسی که مجبورش کردهاند درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانیت بدون قصد قسم بخورد. 2 کاری را که قسم میخورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم میخورد ترک کند، باید واجب یا مستحب نباشد و قسم بر ترک امری که راجح است، هر چند دنیوی باشد، منعقد نمیشود، و متعلق قسم با رجحان بهطور قطع کفایت میکند، ولی انعقاد قسم در امر متساویالطرفین، یعنی مباح، مبنی بر احتیاط است. 3 به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود؛ مانند (خدا) و (اللّه)، و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند، ولی بهقدری بر خدا اطلاق میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل آنکه به (خالق) و (رازق) قسم بخورد، صحیح است. 4 قسم را به زبان بیاورد، و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند، صحیح نیست، ولی شخص لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است. 5 عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد، و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن بوده، ولی بعداً تا آخر وقتی که برای قسم معین کرده عاجز شود، یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتی که عاجز شده بههم میخورد.
- [آیت الله وحید خراسانی] قسم چند شرط دارد اول کسی که قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که اکراهش کرده اند درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد قسم بخورد و قسم سفیه و مفلس در صورتی که مستلزم تصرف در مال باشد صحیح نیست دوم کاری را که برای انجام ان قسم می خورد باید حرام یا مکروه نباشد و کاری را که قسم می خورد ترک کند باید واجب یا مستحب نباشد و وجوب عمل به قسم متعلق به فعل یا ترک مباحی که مصلحتی در دین یا دنیا در ان نباشد محل اشکال است سوم به یکی از اسمهای خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود مانند خدا و الله و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می گویند ولی به قدری به خدا گفته می شود که هروقت کسی ان اسم را بگوید ذات مقدس حق در نظر می اید مثل ان که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است بلکه به اسمی هم که بر خدا و بر غیر خدا گفته می شود اگر خدا را قصد کند و قسم بخورد بنا بر احتیاط واجب به ان قسم عمل کند چهارم قسم را به زبان بیاورد و اگر ان را بنویسد یا در قلبش قصد کند صحیح نیست ولی ادم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است پنجم عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد و بعدا از عمل به ان عاجز شود از وقتی که عاجز می شود قسم او به هم می خورد و همچنین است اگر عمل کردن به نذر یا قسم یا عهد به قدری مشقت پیدا کند که نشود ان را تحمل کرد
- [آیت الله سیستانی] قسَم چند شرط دارد : اول : کسی که قسَم میخورد باید بالغ و عاقل باشد ، و از روی قصد و اختیار قسَم بخورد ، پس قسَم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کردهاند درست نیست ، و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد یا بی اختیار قسَم بخورد . دوم : کاری را که برای آن قسَم میخورد باید حرام یا مکروه نباشد ، و کاری را که قسَم میخورد ترک کند ، باید واجب یا مستحب نباشد ، و اگر قسَم بخورد کار مباحی را بجا آورد یا ترک کند ، چنانچه آن فعل یا ترک از نظر عقلا رجحان داشته باشد ، یا برای شخص او مصلحتی دنیوی داشته باشد ، قسَمش صحیح است . سوم : به یکی از اسمهای خداوند عالم قسَم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود ، مانند خدا ، و اللّه ، یا خدا را به صفات و افعالی یاد کند که مخصوص اوست مثلاً بگوید : قسم به آن کسی که آسمانها و زمین را آفرید ، و نیز اگر به اسمی قسَم بخورد که به غیر خدا هم میگویند ، ولی بقدری به خدا گفته میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید ، ذات مقدس حق در نظر میآید ، مثل آنکه به خالق و رازق قسَم بخورد ، صحیح است ، بلکه اگر به اسمی قسَم بخورد که فقط در مقام قسَم خوردن ذات حق از آن به نظر میآید ، مثل سمیع و بصیر باز هم قَسمش صحیح است . چهارم : قسَم را به زبان بیاورد ، ولی آدم لال اگر با اشاره قسَم بخورد صحیح است ، و کسی که قادر بر تکلم نیست ، اگر بنویسد و آن را در قلبش قصد کند کافی است ، بلکه قادر بر تکلم نیز اگر بنویسد بنابر احتیاط واجب ، باید به آن عمل کند . پنجم : عمل کردن به قسَم برای او ممکن باشد ، و اگر موقعی که قسَم میخورد ممکن نباشد و بعداً ممکن شود ، کافی است ، و اگر موقعی که قسَم میخورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود ، از وقتی که عاجز میشود قسَم او بهم میخورد ، و همچنین است اگر بقدری مشقت پیدا کند که نشود آن را تحمل کرد ، و این عجز اگر به اختیار او باشد ، یا بدون اختیار ولی او در تأخیر از زمان قدرت عذری نداشته باشد ، گناه کرده و کفاره واجب است .
- [آیت الله نوری همدانی] قَسَم چند شرط دارد : اوّل : کسی که قَسَم می خورد باید بالغ و عاقل باشد و اگر می خواهد راجع به مال خودش قَسَم بخورد باید در حال بالغ شدن سفیه نباشد و حاکم شرع او را از تصّرف در اموالش منع نکرده باشد و از روی قصد و اختیار قَسَم بخورد پس قَسَم خوردن بچّه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کرده اند ، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد قَسَم بخورد . دوّم : کاری را که قَسَم می خورد انجام دهد ، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قَسَم می خورد ترک کند ، باید واجب و مستحبّ نباشد و اگر قَسَم بخورد که کار مباحی را بجا آورد ، باید ترک آن را نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قَسَم بخورد کار مباحی را ترک کند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد . سوّم : به یکی از اسمهای خداوند عالم قَسَم بخورد که به غیر ذات مقدّس او گفته نمی شود مانند ( خدا ) و ( اَلله ) و نیز اگر به اسمی قَسَم بخورد که به غیر خدا هم می گویند ولی به قدری به خدا گفته می شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید ؛ ذات مقدّس حقّ در نظر می آید ، مثل آنکه به خالق و رازق قَسَم بخورد صحیح است بلکه اگر به لفظی قَسَم بخورد که بدون قرینه ، خدا به نظر نم آید ولی او قصد خدا را کند بنابر احتیاط باید به آن قَسَم نماید . چهارم : قَسَم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قَسَم بخورد است . پنجم : عمل کردن به قَسَم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قَسَم می خورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتی که برای قَسَم معیّن کرده عاجز شود یا برایش مشقّت داشته باشد قَسَم او از وقتی که عاجز شده بهم مس خورد .
- [آیت الله سبحانی] قسم چند شرط دارد: اول :کسی که قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد و اگر می خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد باید در حال بالغ شدن سفیه نباشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و خارج از اختیار درست نیست. دوم: کاری را که قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم می خورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحی را به جا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک کند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. سوم: به یکی از اسم های خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود مانند (خدا) و (الله) و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می گویند ولی به قدری به خدا گفته می شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید; ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آنکه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است بلکه اگر به لفظی قسم بخورد که بدون قرینه، خدا به نظر نمی آید ولی او قصد خدا را کند بنابر احتیاط باید به آن قسم عمل نماید. چهارم :قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است. پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود و یا عمل به آن برایش مشقت داشته باشد قسم او از وقتی که عاجز و یا مشقت زا شده به هم می خورد. 33. احکام وقف
- [امام خمینی] قسم چند شرط دارد: اول: کسی که قسم میخورد باید بالغ و عاقل باشد و اگر میخواهد راجع به مال خودش قسم بخورد باید در حال بالغ شدن سفیه نباشد و حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع نکرده باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کردهاند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بیقصد قسم بخورد. دوم: کاری را که قسم میخورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم میخورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحی را به جا آورد باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک کند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. سوم: به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود مانند (خدا) و (اللَّه) و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند ولی بقدری به خدا گفته میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است.بلکه اگر به لفظی قسم بخورد که بدون قرینه، خدا به نظر نمیآید ولی او قصد خدا را کند بنا بر احتیاط باید به آن قسم عمل نماید. چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است. پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتی که برای قسم معین کرده عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد قسم او از وقتی که عاجز شده به هم میخورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] قسم چند شرط دارد: اوّل: کسی که قسم میخورد باید ممیّز و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن غیر ممیّز و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کردهاند درست نیست ولی اگر کسی که مجبورش کردهاند بعداً قسمی را که خورده اجازه دهد، صحیح خواهد شد و نیز اگر در حال عصبانی بودن بیقصد یا بیاختیار قسم بخورد صحیح نیست و قسم بچه ممیّز بدون اذن یا اجازه ولیّ صحیح نیست. دوم: کاری را که قسم میخورد انجام دهد باید واجب یا مستحبّ باشد و کاری را که قسم میخورد ترک کند باید واجب و مستحبّ نباشد، بنابراین اگر کاری انجام و ترک آن از هر جهتی یکسان باشد اگر ترک آن را قسم بخورد باید به قسم خود عمل نماید و اگر انجام آن را قسم بخورد لازم نیست انجام دهد. سوم: به یکی از اسمهای خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدّس او گفته نمیشود؛ مانند (خدا) و (اللَّه) و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند ولی به قدری به خدا گفته میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید ذات مقدّس حقّ در نظر میآید، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است و نیز اگر به قرینهای به خدای متعال قسم بخورد صحیح است و بنا بر احتیاط بیقرینه هم صحیح است. چهارم: قسمخوردن را به وسیلهای همچون گفتار یا نوشتار یا اشاره کردن انشاء کند و ظاهراً لازم نیست قسم را به زبان آورد ولی نام خداوند را باید به زبان آورد و نوشتن آن یا اشاره به آن کفایت نمیکند و آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد و به خداوند عالم اشاره کند صحیح است. پنجم: عملکردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز میشود قسم او به هم میخورد و اگر عمل کردن به نذر با ضرر یا حرج (یعنی مشقّت زیادی که معمولاً آن را تحمّل نمیکنند) همراه باشد، مانع از صحّت قسم نیست، آری گاه تحمّل ضرر یا حرج از نظر شرع ناپسند است که در این صورت قسم به علّت دارا نبودن شرط دوم صحیح نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . قسم چند شرط دارد: اول کسی که قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد، و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کرده اند، درست نیست. و هم چنین است اگر در حال عصبانی بودن بی اختیار قسم بخورد. دوم کاری را که قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد، و کاری را که قسم می خورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد که کار مباحی را به جا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد کار مباحی را ترک کند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. سوم به یکی از اسم های خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود مانند خدا و الله. و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می گویند، ولی به قدری به خدا گفته می شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر می آید: مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است. چهارم قسم را به زبان بیاورد و اگر بنوسید یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است. پنجم عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد، و اگر موقعی که قسم می خورد ممکن باشد، و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی که عاجز می شود، قسم او به هم می خورد، و نیز اگر عمل کردن به قسم به قدری مشقت پیدا کند که نشود آن را تحمل کرد، و یا این که متعلق قسم در موقع عمل مرجوح یا حرام شود، قسم به هم می خورد و همین طور است حکم در عهد و نذر.