با توجه به معنای قرآنی صراط مستقیم که همان راهی به سوی خدا است که هر راه دیگری که خلایق به سوی خدا دارند شعبه‏ای از آن است، درخواست هدایت انبیا و ائمه اطهار که خود صراط مستقیم اند تحصیل حاصل نیست؛ چرا که صراط مستقیم امری است که در تمامی راه های مختلف محفوظ است؛ لذا صحیح است که یک انسان هدایت شده، باز هم به سوی آن هدایت شود. آنان که مانند ائمه (ع) در این راه قرار دارند از خداوند می خواهند که در این راه استقامت بورزند. در قرآن کریم هم خداوند به پیامبر (ص) می فرماید: «پس همان‏گونه که فرمان یافته‏ای، در طریق مستقیم استقامت کن و همچنین کسانی که با تو بسوی خدا آمده‏اند (باید استقامت کنند). این نکته را ائمه اطهار (ع) در روایات این گونه بیان نموده اند: «در معانی الأخبار از علی (ع) روایت شده است که درباره معنای آیه نامبرده فرمود: یعنی خدایا! توفیق خودت را که ما تا کنون به وسیله آن تو را اطاعت کردیم، درباره ما ادامه بده، تا در روزگار آینده‏مان نیز هم چنان تو را اطاعت کنیم». بنابراین درست است که امام علی (ع) خود صراط مستقیم است و کاملا در این راه قرار دارد، اما وقتی دعا می کند که به این راه هدایت شود، معنایش این است که توفیق الاهی در اطاعت همواره و بی دریغ یارش باشد، و در پیمودن این صراط استقامت داشته باشد.
در نماز می خوانیم "اهدنا الصراط المستقیم" در عین حال امام علی (ع) که خود صراط مستقیم است و دیگران باید در این مسیر از ایشان تبعیت کنند نیز در نماز خود همین صراط مستقیم را از خدا می خواهد؛ چرا ایشان همین را از خدا می خواهند؟ یا آن چیزی که ایشان می خواهند متفاوت است؟
با توجه به معنای قرآنی صراط مستقیم که همان راهی به سوی خدا است که هر راه دیگری که خلایق به سوی خدا دارند شعبهای از آن است، درخواست هدایت انبیا و ائمه اطهار که خود صراط مستقیم اند تحصیل حاصل نیست؛ چرا که صراط مستقیم امری است که در تمامی راه های مختلف محفوظ است؛ لذا صحیح است که یک انسان هدایت شده، باز هم به سوی آن هدایت شود. آنان که مانند ائمه (ع) در این راه قرار دارند از خداوند می خواهند که در این راه استقامت بورزند. در قرآن کریم هم خداوند به پیامبر (ص) می فرماید: «پس همانگونه که فرمان یافتهای، در طریق مستقیم استقامت کن و همچنین کسانی که با تو بسوی خدا آمدهاند (باید استقامت کنند). این نکته را ائمه اطهار (ع) در روایات این گونه بیان نموده اند: «در معانی الأخبار از علی (ع) روایت شده است که درباره معنای آیه نامبرده فرمود: یعنی خدایا! توفیق خودت را که ما تا کنون به وسیله آن تو را اطاعت کردیم، درباره ما ادامه بده، تا در روزگار آیندهمان نیز هم چنان تو را اطاعت کنیم». بنابراین درست است که امام علی (ع) خود صراط مستقیم است و کاملا در این راه قرار دارد، اما وقتی دعا می کند که به این راه هدایت شود، معنایش این است که توفیق الاهی در اطاعت همواره و بی دریغ یارش باشد، و در پیمودن این صراط استقامت داشته باشد.
- [سایر] اهدنا الصراط المستقیم یعنی چه؟
- [سایر] اهدنا الصراط المستقیم یعنی چه؟
- [سایر] آیا شیعیان معتقدند که ابو بکر برای خدمت به بت ها عمرش را صرف کرده، و آن را پرستش می کرد و ایمان او مانند ایمان یهود و نصاری بود و او پشت سر پیامبر نماز می خواند در حالی که بت در گردنش آویخته بوده و بر آن سجده می کرد.؟ (ر.ک کتب الصراط المستقیم ج25 / 155 . قابل ذکر است کتاب صراط مستقیم، تألیف علی بن یونس نباطی بیاضی، چاپ کتابخانه حیدریه، نجف، 1384 ه ق در 3 جلد می باشد. کتاب بحار الأنوار ج 25 / 172 الکشکول ص 104 حیدر بن علی حیدر الحلی الآملی الأنوار النعمانیة ج 1 / 53).
- [سایر] در کتاب حدیثی (تهذیب الاحکام) نقل شده است که؛ (امیرالمؤمنین علی(ع) نماز را بدون وضو خواندند بعد به مردم گفتند که نمازشان را اعاده کنند)، این قضیه با عصمت آنحضرت منافات ندارد؟
- [سایر] مگر در زیارت جامعه کبیره نمی خوانیم "و من حاربکم مشرک" و یا "من جحدکم کافر"؟ پس حضرت علی(ع) چرا هرگز کسانی را که با او جنگ کردند نه کافر دانست و نه فاسق و نه مشرک، بلکه می فرمود اینها برادران ما هستند که بر ما ستم کردند؟! نص روایت: عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ الْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ عَلِیّاً ع لَمْ یَکُنْ یَنْسُبُ أَحَداً مِنْ أَهْلِ حَرْبِهِ إِلَی الشِّرْکِ وَ لَا إِلَی النِّفَاقِ وَ لَکِنَّهُ کَانَ یَقُولُ هُمْ إِخْوَانُنَا بَغَوْا عَلَیْنَا (وسائل الشیعة، ج15، باب حکم قتال البغاة).
- [سایر] این حدیث معروفی که میگویند یک عده از اهل خراسان آمدند حضرت رضا(ع) را ببینند و گفتند شیعه هستیم حضرت راهشان ندادند تا بعد از دو ماه که گفتند محبیم؛ آنحضرت اجازه دادند. من هر چه گشتم در منابع معتبر نیافتم تنها در دو جا قریب به این مضمون بود: 1. بحارالانوار: آنهم از امام عسکری(ع): الإحتجاج بِالْإِسْنَادِ إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ الْعَسْکَرِیِّ(ع) قَالَ: قَدِمَ جَمَاعَةٌ فَاسْتَأْذَنُوا عَلَی الرِّضَا(ع) وَ قَالُوا نَحْنُ مِنْ شِیعَةِ عَلِیٍّ فَمَنَعَهُمْ أَیَّاماً ثُمَّ لَمَّا دَخَلُوا قَالَ لَهُمْ وَیْحَکُمْ إِنَّمَا شِیعَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی بَکْرٍ الَّذِینَ لَمْ یُخَالِفُوا شَیْئاً مِنْ أَوَامِرِهِ. 2. در المناقب: (قالوا ذاک قال الإمام صلوات الله علیه: الآن مرحبا بکم یا إخوانی و أهل ودّی، ارتفعوا حتّی ألزقهم بنفسه، ثمّ قال صلوات اللّه علیه: کم مرّة حجبتم؟ ...).
- [سایر] سؤالی در خصوص صحت و سقم روایت زیر که در (بحار الانوار) آمده و درباره فتح شهر عمان توسط حضرت علی(ع) است، دارم؟ (جهت رفع شبهه): (المناقب لابن شهرآشوب فِی حَدِیثِ عَمَّارٍ لَمَّا أَرْسَلَ النَّبِیُّ ص عَلِیّاً إِلَی مَدِینَۀِ عُمَانَ فِی قِتَالِ الْجُلَنْدَی بْنِ کِرْکِرَ وَ جَرَی بَیْنَهُمَا حَرْبٌ عَظِیمٌ وَ ضَرْبٌ وَجِیعٌ دَعَا الْجُلَنْدَی بِغُلَامٍ یُقَالُ لَهُ الْکِنْدِیُّ وَ قَالَ لَهُ إِنْ أَنْتَ خَرَجْتَ إِلَی صَاحِبِ الْعِمَامَۀِ السَّوْدَاءِ وَ الْبَغْلَۀِ الشَّهْبَاءِ فَتَأْخُ ذُهُ أَسِیراً أَوْ تَطْرَحُهُ مُجَ دَّلًا عَفِیراً أُزَوِّجْکَ ابْنَتِیَ الَّتِی لَمْ أَنْعَمْ لِأَوْلَادِ الْمُلُوکِ بِزِوَاجِهَا فَرَکِبَ الْکِنْدِیُّ الْفِیلَ الْأَبْیَضَ وَ کَانَ مَعَ الْجُلَنْدَی ثَلَاثُونَ فِیلًا وَ حَمَلَ بِالْأَفِیلَۀِ وَ الْعَسْکَرِ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَلَمَّا نَظَرَ الْإِمَامُ إِلَیْهِ نَزَلَ عَنْ بَغْلَتِهِ ثُمَّ کَشَفَ عَنْ رَأْسِهِ فَأَشْرَقَتِ الْفَلَاةُ طُولًا وَ عَرْضاً ثُمَّ رَکِبَ وَ دَنَا مِنَ الْأَفِیلَۀِ وَ جَعَلَ یُکَلِّمُهَا بِکَلَامٍ لَا یَفْهَمُهُ الْآدَمِیُّونَ وَ إِذَا بِتِسْعَۀٍ وَ عِشْرِینَ فِیلًا قَدْ دَارَتْ رُءُوسُهَا وَ حَمَلَتْ عَلَی عَسْکَرِ الْمُشْرِکِینَ وَ جَعَلَتْ تَضْرِبُ فِیهِمْ یَمِیناً وَ شِمَالًا حَتَّی أَوْصَلَتْهُمْ إِلَی بَابِ عُمَانَ ثُمَّ رَجَعَتْ وَ هِیَ تَتَکَلَّمُ بِکَلَامٍ یَسْمَعُهُ النَّاسُ یَا عَلِیُ کُلُّنَا نَعْرِفُ مُحَمَّداً وَ نُؤْمِنُ بِرَبِّ مُحَمَّدٍ إِلَّا هَذَا الْفِیلُ الْأَبْیَضُ فَإِنَّهُ لَا یَعْرِفُ مُحَمَّداً وَ لَا آلَ مُحَمَّدٍ فَزَعَقَ الْإِمَامُ زَعَقَتَهُ الْمَعْرُوفَۀَ عِنْدَ الْغَضَبِ الْمَشْهُورَةَ فَارْتَعَدَ الْفِیلُ وَ وَقَفَ فَ َ ض رَبَهُ الْإِمَامُ بِذِی الْفَقَارِ ضَ رْبَۀً رَمَی رَأْسَهُ عَنْ بَدَنِهِ فَوَقَعَ الْفِیلُ إِلَی الْأَرْضِ کَالْجَبَلِ الْعَظِیمِ وَ أَخَ ذَ الْکِنْدِیَّ مِنْ ظَهْرِهِ فَأَخْبَرَ جَبْرَئِیلُ النَّبِیَّ ص فَارْتَقَی عَلَی السُّورِ فَنَادَی أَبَا الْحَسَنِ هَبْهُ لِی فَهُوَ أَسِیرُکَ فَأَطْلَقَ عَلِیُّ ع سَبِیلَ الْکِنْدِیِّ فَقَالَ لَهُ یَا أَبَا الْحَسَنِ مَا حَمَلَکَ عَلَی إِطْلَاقِی قَالَ وَیْلَکَ مُدَّ نَظَرَکَ فَمَ دَّ عَیْنَیْهِ فَکَشَفَ اللَّهُ عَنْ بَ َ ص رِهِ فَنَظَرَ إِلَی النَّبِیِّ ص عَلَی سُورِ الْمَدِینَۀِ وَ صَ حَابَتِهِ فَقَالَ مَنْ هَذَا یَا أَبَا الْحَسَنِ فَقَالَ سَیِّدُنَا رَسُولُ اللَّهِ ص فَقَالَ کَمْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ یَا عَلِیُّ قَالَ مَسِیرَةُ أَرْبَعِینَ یَوْماً فَقَالَ یَا أَبَا الْحَسَنِ إِنَّ رَبَّکُمْ رَبٌّ عَظِیمٌ وَ نَبِیَّکُمْ نَبِیٌّ کَرِیمٌ مُدَّ یَدَکَ فَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ ص وَ قَتَلَ عَلِیٌّ الْجُلَنْدَی وَ غَرَّقَ فِی الْبَحْرِ مِنْهُمْ خَلْقاً کَثِیراً وَ قَتَلَ مِنْهُمْ کَ ذَلِکَ وَ أَسْلَمَ الْبَاقُونَ وَ سَلَّمَ الْحِصْنَ إِلَی الْکِنْدِیِّ وَ زَوَّجَهُ بِابْنَۀِ الْجُلَنْدَی وَ أَقْعَدَ عِنْدَهُمْ . (قَوْماً مِنَ الْمُسْلِمِینَ یُعَلِّمُونَهُمُ الْفَرَائِضَ)).
- [سایر] در کتب رجالی درباره بعضی از روات آمده؛ مثلاً چند نمونه: از رجال شیخ طوسی؛ قیس بن أبی حازم أسند عنه. أحمد بن عبد الله بن محمد بن عمر بن علی بن أبیطالب(ع) الهاشمی المدنی أسند عنه. أحمد بن عائذ بن حبیب العبسی الکوفی أبو علی أسند عنه. و الی ماشاء الله؛ معنای کلمه (أسند عنه) توثیق راوی است یا تضعیف؟ بالأخره حکم راوی که این کلمه دربارهاش آمده چیست؟
- [سایر] با سلام در قران ایه ای داریم با این مضمون که حضرت علی در حال رکوع زکات پرداخت نموده اند و انگشتری خود را به فقیری بخشیده اند در جایی دیگر می خوانیم که در جنگ زمانی که تیر به پای حضرت علی اصابت کرد طبیب گفت که باید گوشت پا را برید و تیر را دراورد گفتند که صبر کنید که علی به نماز برود زیرا در ان زمان علی حواسش کامل به خدا است اگر هر اتفاقی در دنیا بیفتد او نمی فهمد ایا در این دو رویداد تناقضی وجود ندارد که کسی انقدر در نماز حواسش به خدا باشد که اگر در دنیا هر اتفاقی بیفتد او نفهمد و از سوی دیگر در نماز انگشتر خود را به فقیر دهد ایا این عمل از هوشیاری صورت نگرفته است
- [سایر] لطفا به شبهات زیر جواب دهید: آیا کتاب های شیعه گفته اند که فاطمه (س) بر علی (ع) خشمگین شده است؟ بله، 1. شیخ صدوق روایت کرده است که فاطمه (س) و پیامبر خدا (ص) وقتی که علی (ع) خواست با دختر ابوجهل ازدواج کند ... بر علی خشمگین شدند تا جایی که پیامبر (ص) علی را نصیحت کرد و به او گفت: (ای علی آیا نمی دانی که فاطمه پاره تن من است و من از او هستم، پس هر کسی او را اذیت کند مرا اذیت کرده است و هر کسی مرا آزار دهد او را آزار داده است، و کسی که در دوران حیاتم او را اذیت کند چون کسی است که بعد از وفاتم او را اذیت کرده است. (علل الشرائع ابن بابویه، ص 185- 186) و پیامبر (ص) فرمود: فاطمه پاره تن من است و روح من است که در بدنم قرار دارد، آنچه او را ناراحت کند مرا ناراحت می کند و آنچه او را شاد کند مرا شاد می نماید.)بحار الانوار مجلسی 27 / 62) 2. و همچنین باری دیگر علی فاطمه را ناراحت و خشمگین کرد و آن وقتی بود که فاطمه دید که علی سرش را در آغوش کنیزش گذاشته است، آنگاه فاطمه چادرش را به خود پیچید و به خانه پدرش رفت و از علی ع نزد پیامبر ص شکایت کرد) . علل الشرائع، ص 163، حق الیقین مجلسی، ص 203-204). 3. لطفا به سؤال زیر هم پاسخ دهید: سید شیعه علی غروی یکی از بزرگترین علمای حوزه می گوید: شرمگاه پیامبر باید وارد دوزخ شود و به ناچار جهنم را می بیند چون او با بعضی از زنان مشرک آمیزش کرده است.) کشف الاسرار موسوی، ص 24).
- [آیت الله بروجردی] اگر زیر و زِبَر کلمهای را نداند، یا نداند مثلاً کلمهای به (س) است یا به (ص) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آن که در (إهدِنَا الصِّراطَ المُستَقیمَ)، مستقیم را یک مرتبه با (سین) و یک مرتبه با (صاد) بخواند، نمازش باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زیر وزبر کلمهای را نداند یا نداند مثلاً کلمهای به )س( است یا به )ص( باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آن که در اهدنا الصراط المستقیم، المستقیم را یک مرتبه باسین ویک مرتبه با صاد بخواند، نمازش باطل است.
- [آیت الله خوئی] اگر زیر و زبر کلمهای را نداند یا نداند مثلًا کلمهای به (س) است یا به (ص) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آن که در" اهدنا الصراط المستقیم"،" صراط" را یک مرتبه با" سین" و یک مرتبه با" صاد" بخواند نمازش باطل است، ولی اگر آن کلمهای را که دو جور خوانده از اذکار باشد، و غلط خواندناش از ذکر بودن خارجش نکند نمازش صحیح است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زیر و زبر کلمهای را نداند یا مثلاً نداند کلمهای به (س) است یا به (ص)، باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند؛ مثل آن که در (اهْدنا الصِّراطَ المُسْتَقیم) کلمه مستقیم را یک بار با سین و یک بار با صاد بخواند، نمازش باطل است، مگر کلمه به هر دو نحو عربی صحیح باشد و یکی از آنها را به قصد ذکر بگوید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زیر و زبر کلمه ای را نداند؛ یا نداند مثلا کلمه ای به س است یا به ص؛ باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند مثل آنکه در اهدنا الصراط المستقیم مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند؛ نمازش باطل است؛ ولی اگر آن کلمه ای را که دو جور خوانده از اذکار باشد و غلط خواندنش از ذکر بودن خارجش نکند؛ نمازش صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسره و فتحه کلمهای را نداند، باید یاد بگیرد؛ ولی اگر کلمهای را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند، یاد گرفتن کسره و فتحه آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلاً کلمهای با (س) است یا با (ص)، باید یاد بگیرد و چنانچه دو نوع یا بیشتر بخواند مثل آن که در (اِهْدِنا الصِّراطَ المُسْتَقیم)، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نماز او باطل است، مگر آن که در کلمهای هر دو نوع قرائت شده باشد مانند کلمه (صراط) که (سراط) نیز قرائت شده که در این صورت اگر هر دو را بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بسْم الله الرحْمن الرحیم: به نام خداوند بخشنده بخشایشگر الْحمْد لله رب الْعالمین: ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است. الرحْمن الرحیم: بخشنده و بخشایشگر است. مالک یوْم الدین: (خداوندی که) صاحب روز جزا است. ایاک نعْبد و ایاک نسْتعین: (پروردگارا) تنها تو را می پرستیم و تنها از تو یاری می جوییم. اهْدنا الصراط الْمسْتقیم: ما را به راه راست هدایت فرما! صراط الذین انْعمْت علیْهمْ: راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی، غیْر الْمغْضوب علیْهمْ و لا الضآلین: نه راه کسانی که بر آنان غضب کردی و نه گمراهان!
- [آیت الله نوری همدانی] اگر زیر وزبر کلمه ای را نداند ، باید یاد بگیرد ، ولی اگر کلمه ای را که وقف کردن آخر آن جائز است همیشه وقف کند ، یادگرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز ا گر نداند مثلاً کلمه ای به ( س ) است یا به ( ص ) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند ، مثل آنکه در اهدنا الصراط المستقیم ، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است ، مگر انکه هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند .
- [آیت الله بهجت] اگر زیر و زبر کلمهای را نداند، باید یاد بگیرد، ولی اگر کلمهای را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست. ولی اگر نداند مثلاً کلمهای با (س) است یا با (ص) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آنکه در (اهدنا الصراط المستقیم)، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند، نمازش باطل است، مگر آنکه هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند.
- [آیت الله سبحانی] اگر زیر و زبر کلمه ای را نداند باید یاد بگیرد ولی اگر کلمه ای که وقف کردن آخر آن جایز است می تواند همیشه وقف کند و یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلا کلمه ای با (س) است یا با (ص) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آن که در اهدنا الصراط المستقیم، (مستقیم) را یک مرتبه با (س) و یک مرتبه با (ص) بخواند نمازش باطل است مگر آن که هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند.