شکی نداریم که شیطان انسان را وسوسه می‌کند، اما بزرگ‌ترین وسوسه شیطان بر چه کاری است؟

آنچه که از آیات و روایات بر می‌آید آن است که، بزرگ‌ترین وسوسه شیطان، دعوت و وسوسه کردن انسان به پیروی از «نفس امّاره» است. نفس امّاره، دشمن بزرگی است که آدمی را به کارهای زشت و ناروا وامی‏دارد، مگر آن‌که خدا به لطف خاص خود آدمی را حفظ فرماید: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی».[1] شیطان، بالاترین وسوسه‌ها را در این نفس انجام خواهد داد.   در این‌جا به نمونه‌ای از روایات -که از آنها فهمیده می‌شود بزرگ‌ترین دشمن انسان نفس امّاره است و به پیروی آن، بزرگ‌ترین چیزی را که شیطان به آن دعوت کرده و وسوسه می‌کند، پیروی از هواهای نفسانی است- اشاره می‌کنیم.[2] 1. پیامبر خدا(ص) فرمود: «آفت دین، هوای نفس است».[3] و «برترین جهاد این است که به خاطر خداوند متعال با نفْس و هواهای نفسانیت جهاد کنی».[4] 2. امام علی(ع): «با نفس خویش مبارزه کن و توان و کوشش خود را برای آخرت به کار گیر».[5] و «جهاد کردن با نفْس، آن را در ارتکاب گناهان مهار می‌کند».[6] 3. امام صادق(ع): «خوشا به حال بنده‌ای که برای خدا با نفْس و هوس خویش جهاد کند. هر که لشکر هوا و هوس خود را شکست دهد، به خشنودی خدا دست یابد و هرکه خِرَدش، با کوشش و شکستگی و فروتنی، بر بساط خدمت گزاری به خدا، بر نفْس امّاره‌اش چیره شود، به پیروزی بزرگی دست یافته باشد. میان بنده و خداوند حجابی ظلمانی‌تر و وحشتناک‌تر از نفْس و هوای نفْس نیست و برای کشتن این دو، سلاح و ابزاری چون احساس نیاز به خدا و خضوع و خشوع و گرسنگی و تشنگی کشیدن در روز و شب زنده‌داری نیست که اگر چنین کسی بمیرد، شهید است و اگر زنده بماند و همچنان به این راه ادامه دهد، خداوند فرجام او را به آن رضوان بزرگ ختم کند. خداوند عزّ وجلّ فرمود: «و آنها که در راه ما (با خلوص نیّت) جهاد کنند، قطعاً به راه‌های خود، هدایتشان خواهیم کرد و خداوند با نیکوکاران است».[7] ، [8] 4. امام کاظم(ع): «برای بازداشتن نفْس خود از خواهش‌هایش با آن مبارزه کن که مبارزه با نفْس، همچون مبارزه با دشمنت، بر تو واجب است».[9] به هر حال، همه‌ی گناهان -به واسطه و یا بدون واسطه- به نفس امّاره بر می‌گردد، و مهار نکردن نفس امّاره و پیروی از هوس‌ها و خواهش‌های آن، باعث ارتکاب گناهان بزرگی همچون شرک به خداوند متعال می‌شود، چنان‌که در قرآن کریم می‌خوانیم: «و آن کسی که برای خدا، شریکی قرار دهد، گناه بزرگی مرتکب شده است».[10]   [1] . یوسف، 53.  [2] . ر.ک: نمایه های «جلوگیری از وسوسه‌ی گناه»، سؤال 3859؛ «مراحل آغازین خود سازی و تزکیه‌ی نفس»، سؤال 387. [3] . مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج 10، ص 287، ‏دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق. [4] . المتقی الهندی، علاء الدین علی کنز العمال،  ج 4، ص 431، ح 11265، مؤسسة الرسالة، بیروت، 1409ق. [5] . تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: رجائی، سید مهدی، ص 142، ‏ح 182، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق. [6] . همان، ص 227، ح 112. [7] . عنکبوت، 69. [8] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67، ص 69، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق. [9] . ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ص 399، جامعه مدرسین، قم، چاپ دوم، 1404ق. [10] . نساء، 48.