مسلمان
توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 
آیا سکوت کردن در برابر حاکم ظالم، مصداق عینی گناه نیست؟ وظیفه مسلمان واقعی در برابر چنین حکومتی چیست؟
وظیفه‌ی دینی و انسانی هر مسلمان این است که به هیچ ظلمی در سراسر نقاط جهان رضایت نداشته و هدف او نیز در راستای ارتقای مفاهیم دینی اسلام و اصلاح امور مسلمانان باشد. مسلمان واقعی ظلم را یکی از بزرگ‌ترین مصادیق منکر شناخته و بنابر وظیفه‌ی دینی خود در برابر آن بی تفاوت نخواهد بود. او در برابر ظلم‌های اجتماعی و حاکمان ظالم نیز سکوت نخواهد کرد، البته اگر توانایی اعتراض داشته باشد، آن‌را مؤثر بداند و مفسده‌ای بالاتر از ظلم انجام شده در پی اعتراض او به وجود نیاید. بنابر این، با توجه به شرایط زمان و سنجش اوضاع گاه اعتراض می‌کند، گاه جهاد می‌نماید و جان خود را فدا می‌کند و گاه نیز بنابر مصلحت پیش آمده سکوت و تقیه می‌کند.
وظیفه‌ی دینی و انسانی هر مسلمان این است که به هیچ ظلمی در سراسر نقاط جهان رضایت نداشته و هدف او نیز در راستای ارتقای مفاهیم دینی اسلام و اصلاح امور مسلمانان باشد. مسلمان واقعی ظلم را یکی از بزرگ‌ترین مصادیق منکر شناخته و بنابر وظیفه‌ی دینی خود در برابر آن بی تفاوت نخواهد بود. او در برابر ظلم‌های اجتماعی و حاکمان ظالم نیز سکوت نخواهد کرد، البته اگر توانایی اعتراض داشته باشد، آن‌را مؤثر بداند و مفسده‌ای بالاتر از ظلم انجام شده در پی اعتراض او به وجود نیاید. بنابر این، با توجه به شرایط زمان و سنجش اوضاع گاه اعتراض می‌کند، گاه جهاد می‌نماید و جان خود را فدا می‌کند و گاه نیز بنابر مصلحت پیش آمده سکوت و تقیه می‌کند.
عنوان سوال:
آیا سکوت کردن در برابر حاکم ظالم، مصداق عینی گناه نیست؟ وظیفه مسلمان واقعی در برابر چنین حکومتی چیست؟
پاسخ:
وظیفه‌ی دینی و انسانی هر مسلمان این است که به هیچ ظلمی در سراسر نقاط جهان رضایت نداشته و هدف او نیز در راستای ارتقای مفاهیم دینی اسلام و اصلاح امور مسلمانان باشد. مسلمان واقعی ظلم را یکی از بزرگ‌ترین مصادیق منکر شناخته و بنابر وظیفه‌ی دینی خود در برابر آن بی تفاوت نخواهد بود. او در برابر ظلم‌های اجتماعی و حاکمان ظالم نیز سکوت نخواهد کرد، البته اگر توانایی اعتراض داشته باشد، آن‌را مؤثر بداند و مفسده‌ای بالاتر از ظلم انجام شده در پی اعتراض او به وجود نیاید. بنابر این، با توجه به شرایط زمان و سنجش اوضاع گاه اعتراض می‌کند، گاه جهاد می‌نماید و جان خود را فدا می‌کند و گاه نیز بنابر مصلحت پیش آمده سکوت و تقیه می‌کند.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه منکر در محکمه حاضر شود ولی سکوت کرده و قسم نخورد وظیفه حاکم چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا معامله و صادرات و واردات به دولت های کفر و یا کشورهای مسلمان که دولت جایز دارند، مصداق کمک به ظالم محسوب می شود؟
- [سایر] چرا نمی توان برای آفریدن, مصداق عینی زائد بر ذوات مخلوقات در نظر گرفت ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا سکوت در جایی که باعث تقویت ظالم یا تأیید او می شود، جایز است؟
- [سایر] باسلام،در روایتی از امام علی(ع)آمده: زمامدار ظالم و ستمگر بهتر از این است که در جامعه هرج و مرج بوجود آید، و نیز آمده مردم ناچارند از حاکم چه عادل و چه ستمگر،یعنی آیا خروج بر حاکم ظالم و اطاعت نکردنش جایز نیست؟پس در زمان امام علی(ع)،یارانش از جمله حجربن عدی در مقابل معاویه ایستادگی میکردند، خوب اگر قیام بر علیه ظالم و ظلمش درست است پس منظور امام از زمامدار ظالم چیست؟در ضمن از پیامبر(ص)پرسیده شده که در برابر حاکم ستمگر وظالم وظیفه چیست،فرموده اند گوش کن و اطاعت کن گرچه بر پشتت بکوبد.
- [سایر] آیا امام زمان (عج) به دلیل بیعت نکردن با حاکم ظالم غایب شده اند؟
- [سایر] چرا حضرت امام رضا(علیه السلام) ولایت عهدی مامون عباسی را پذیرفتند در حالی که او حاکم ستمگر و ظالم بود؟
- [سایر] آیا در اسلام حکومت وجود دارد؟ حکومتی که در رأس آن معصوم علیه السلام باشد؟
- [سایر] آیا مسیحیت کنونی ادعای خاتمیت کردانداگر نکرده پس چرا مسیحیان کنونی مسلمان نمی شوند؟ آیا مسحیت مثل اسلام دستورات حکومتی(تشکیل حکومت)دارد؟ برتری اسلام به مسیحیت چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] تحقیق از اموال مؤمنین و گزارش آن به دولت و حاکمِ ظالم بهخصوص اگر منجر به اذیت و ورود خسارت به آنها شود چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه سکوت علمای اسلام یا غیر آنها موجب تقویت ظالم یا تأیید او شود، یا سبب جرأت او بر سایر محرمات گردد، واجب است اظهار حق و انکار باطل کنند، هر چند تأثیر فوری نداشته باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر سکوت علماء اعلام موجب تقویت ظالم شود یا موجب تأیید او گردد یا موجب جرأت او شود بر سایر محرمات، واجب است اظهار حق و انکار باطل اگر چه تأثیر فعلی نداشته باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر سکوت علماء اعلام موجب تقویت ظالم شود یا موجب تأیید او گردد یا موجب جرأت او شود بر سایر محرّمات ، واجب است اظهار حق وانکار با طل ، اگر چه تأثیر فعلی نداشته باشد .
- [امام خمینی] اگر سکوت علمای اعلام موجب تقویت ظالم شود یا موجب تأیید او گردد یا موجب جرأت او شود بر سایر محرمات، واجب است اظهار حق و انکار باطل اگر چه تأثیر فعلی نداشته باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه احتمال صحیح داده شود که سکوت، سبب می شود که عمل منکری معروف، یا عمل معروفی منکر شود، بر همه مخصوصاً علمای اسلام واجب است که حق را اظهار و اعلام کنند و سکوت جایز نیست.
- [آیت الله مظاهری] اگر احتمال عقلایی داده شود که سکوت موجب آن می‌شود که منکری معروف شود یا معروفی منکر شود یا موجب تقویت ظالم یا موجب جرأت او و مانند آن شود واجب است خصوصاً بر علمای اعلام اظهار حقّ و اعلام آن گرچه بدانند تأثیر ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اجرای قصاص و گرفتن دیات وظیفه حاکم شرع است و دیگران حقّ دخالت ندارند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر احتمال صحیح داده شود که سکوت موجب میگردد که منکری معروف یا معروفی منکر شود و یا ستمگری تقویت گردد و یا ستمی بر مسلمانان تحمیل گردد یا چهره دین و عالمان دینی نزد مردم مخدوش گردد، اظهار حق و اعلام آن خصوصا بر عالمان و اجب است و سکوت جایز نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود ، مثل منکراتی که دولتهای جائر انجام می دهند به اسم دین مبین اسلام ، واجب است خصوصاً بر علماء اسلام اظهار حق وانکار باطل ، واگر سکوت علماء اعلام موجب هتک مقام علم وموجب اسائة ظنّ به علماء اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمی کند .
- [امام خمینی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود مثل منکراتی که دولتها اجرا میکنند به اسم دین مبین اسلام، واجب است خصوصاً بر علمای اسلام اظهار حق و انکار باطل، و اگر سکوت علمای اعلام موجب هتک مقام علم و موجب اسائه ظن به علمای اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمیکند.