در لغت‌نامه‌های عربی بین «اکبر» و «اعظم» فرقی نگذاشته‌اند، و این دو را مترادف هم قرار می‌دهند.[1] از نظر روایات و منابع دینی نیز (آن مقدار که جست‌وجو کردیم)، تفاوقی بین «الله اکبر» و «الله اعظم» از جهت معنا پیدا نکردیم. البته ذکر «الله اکبر» از نظر روایات اهل بیت(ع) دارای جایگاه ویژه است؛ ذکر برجسته حضرت حق است و دارای ثواب‌های بسیاری زیادی است.[2] در مورد معنای الله اکبر، روایات تفسیرهای متعددی از آن بیان کرده اند؛[3] یکی از آن معانی این است که «خدا بالاتر از آن است که توصیف شود».[4] در هر صورت روشن است که هیچ‌کدام از اعظم و اکبر را در مورد خداوند نمی‌توان به معنای مادی و بزرگی جسم دانست. [1] . ر. ک: فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج 2، ص 91؛ ج 5، ص 361، هجرت، قم، 1410ق؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 5، ص 125؛ ج 12، ص 409، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1414 ق. [2] . ر. ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج، ص 506، 517، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش، «قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) التَّسْبِیحُ نِصْفُ الْمِیزَانِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ یَمْلَأُ الْمِیزَانَ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ یَمْلَأُ مَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ». [3] . ر. ک. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج 4، ص 66، مؤسسه آل البیت، قم، 1408ق. [4] . کافی، ج 1، ص 117، «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَجُلٌ عِنْدَهُ اللَّهُ أَکْبَرُ فَقَالَ اللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَیِّ شَیْ‏ءٍ فَقَالَ مِنْ کُلِّ شَیْ‏ءٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) حَدَّدْتَهُ فَقَالَ الرَّجُلُ کَیْفَ أَقُولُ قَالَ قُلْ اللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَنْ یُوصَفَ».
معنای دقیق الله اکبر چیست؟ آیا میتوان گفت الله اکبر در مورد امور مادی است و الله اعظم در مورد امور معنوی؟معنای الله اعظم چیست؟
در لغتنامههای عربی بین «اکبر» و «اعظم» فرقی نگذاشتهاند، و این دو را مترادف هم قرار میدهند.[1] از نظر روایات و منابع دینی نیز (آن مقدار که جستوجو کردیم)، تفاوقی بین «الله اکبر» و «الله اعظم» از جهت معنا پیدا نکردیم. البته ذکر «الله اکبر» از نظر روایات اهل بیت(ع) دارای جایگاه ویژه است؛ ذکر برجسته حضرت حق است و دارای ثوابهای بسیاری زیادی است.[2] در مورد معنای الله اکبر، روایات تفسیرهای متعددی از آن بیان کرده اند؛[3] یکی از آن معانی این است که «خدا بالاتر از آن است که توصیف شود».[4] در هر صورت روشن است که هیچکدام از اعظم و اکبر را در مورد خداوند نمیتوان به معنای مادی و بزرگی جسم دانست. [1] . ر. ک: فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج 2، ص 91؛ ج 5، ص 361، هجرت، قم، 1410ق؛ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 5، ص 125؛ ج 12، ص 409، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1414 ق. [2] . ر. ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج، ص 506، 517، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش، «قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) التَّسْبِیحُ نِصْفُ الْمِیزَانِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ یَمْلَأُ الْمِیزَانَ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ یَمْلَأُ مَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ». [3] . ر. ک. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج 4، ص 66، مؤسسه آل البیت، قم، 1408ق. [4] . کافی، ج 1، ص 117، «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَجُلٌ عِنْدَهُ اللَّهُ أَکْبَرُ فَقَالَ اللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَیِّ شَیْءٍ فَقَالَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) حَدَّدْتَهُ فَقَالَ الرَّجُلُ کَیْفَ أَقُولُ قَالَ قُلْ اللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَنْ یُوصَفَ».
- [سایر] تفاوت منطق قدرت معنوی با منطق قدرت مادی در چیست ؟
- [سایر] عدالت یک مفهوم مادی است یا معنوی؟ تفاوت حق با عدالت چیست؟
- [آیت الله مظاهری] جواب : صحّت ندارد، بلکه موجب رفع مشکلات مادی و معنوی می شود.
- [سایر] راهکارهای مادی و معنوی تقویت ذهن و ذکاوت را در آینه احادیث و روایات بیان نمایید.
- [سایر] اگر ما با جسم مادی وارد قیامت بشویم آیا لذات معنوی محدود نمی شود ؟
- [سایر] آیا لذت های معنوی نیز به اندازه لذت های مادی نیرومند و نشاط آور است؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان امور غیر مادی و معنوی را به عنوان مهریه ی زن قرار داد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا وقف حقوق مادی ناشی از مالکیت معنوی مانند: حق تألیف، اختراع و... صحیح میباشد؟
- [آیت الله مظاهری] در ماه مبارک رمضان هنگام مغرب به محض شنیدن (الله اکبر) اذان، آیا میتوان افطار کرد یا باید صبر نمود؟
- [سایر] لزوم وجود نور را در زندگی مادی و معنوی انسان و ارتباط نور را با پیشوایان معصوم بیان کنید؟
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است بعد از نماز مغرب و عشاء شب عید فطر و بعد از نماز صبح ان و بعد از نماز عید فطر این تکبیرها را بگوید الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الله اکبر علی ما هدانا
- [آیت الله خوئی] بعد از نماز مغرب و عشاء شب عید صبح آن و بعد از نماز فطر و بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگویند: (اللهُ اکْبَرُ، اللهُ اکْبَرُ لا الهَ الَّا اللهُ، وَ اللهُ اکْبَرُ، اللهُ اکْبَرُ، وَ للهِ الْحَمْدُ، اللهُ اکْبَرُ، عَلَی ما هَدانا).
- [آیت الله سبحانی] بعداز نماز مغرب و عشاء شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگوید: اَللهُ اَکْبَر اللهُ اَکْبَرُ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ اَللهُ اَکْبَرُ وَ للهِ الْحَمْدُ اَللهُ اَکْبَرُ عَلی ما هَدانا.
- [آیت الله مظاهری] بعد از نماز مغرب و عشاء شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگوید: (اَللَّهُ اَکْبَرُ اَللَّهُ اَکْبَرُ لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ اَکْبَرُ اَللَّهُ اَکْبَرُ وَللَّهِِالْحَمْدُ اَللَّهُ اَکْبَرُ عَلی ما هَدانا).
- [امام خمینی] بعد از نماز مغرب و عشای شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگویند:"الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الله اکبر علی ما هدانا".
- [آیت الله علوی گرگانی] بعد از نماز مغرب وعشأ شب عید فطر و بعد از نماز صبح آن و بعد از نماز عید فطر مستحبّ است این تکبیرها را بگویند: )اللّهُ اکْبَر، اللّهُ اَکْبَر، لا اًّلهَ اًّلاّ اللّهُ وَاللّهُ أکْبَر، اللّهُ اکْبَرُ وَلِلّهِ الْحَمْد، اللّهُ أکْبَرُ عَلی ما هَدانا(.
- [آیت الله نوری همدانی] بعد از نماز مغرب و عشا شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نمازعید فطر مستحب است این تکبیرها را بگوید : الله اکبرُ الله اکبرُ لا اله الا الله و اله اکبرُ الله اکبرُ و لله الحمدُ الله اکبر علی ما هدانا .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بعد از نماز مغرب و عشا شب عید فطر و بعد از نماز صبح آن و بعد از نماز عید فطر بلکه بعد از نماز ظهر و عصر روز عید نیز مستحب است این تکبیرها را بگوید: الله اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ لاَ اِلَهَ إلاَّ اللهُ واللهُ اَکْبَرُ اللهُ اَکْبَرُ وللهِ الْحَمْدُ، اللهُ اَکْبَرُ عَلی مَا هَدَانا
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] بعد از نماز مغرب و عشا شب عید فطر و بعد از نماز صبح آن و بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگوید اللّه اکبر؛ اللّه اکبر؛ لا اله الا اللّه واللّه اکبر؛ اللّه اکبر و للّه الحمد؛ اللّه اکبر علی ما هدانا.
- [آیت الله سیستانی] بعد از نماز مغرب و عشاء شب عید فطر، و بعد از نماز صبح و بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگوید: (الله اَکبَرُ، الله اَکبَرُ، لا اِلهَ اِلاَّ الله وَالله اَکبَرُ، الله اَکبَرُ وَلله الحَمْدُ، الله اَکبَرُ عَلی ما هَدانا).