مالکیت معنوی
حقوق مالکیت فکری (حقوق معنوی)، اصطلاحی حقوقی به معنای حقوق شناخته شده برای پدیدآورنده هر گونه اثر فکری و غیرمادی اعم از اثر علمی، فرهنگی و صنعتی است.
آیا وقف حقوق مادی ناشی از مالکیت معنوی مانند: حق تألیف، اختراع و... صحیح می‌باشد؟
با توجه به این که خود منفعت قابل وقف نیست و در این مورد، عین مشخص و جزئی مورد وقف قرار نمی‌گیرد، صحت وقف محل تأمل است.
با توجه به این که خود منفعت قابل وقف نیست و در این مورد، عین مشخص و جزئی مورد وقف قرار نمی‌گیرد، صحت وقف محل تأمل است.
پاسخ:
با توجه به این که خود منفعت قابل وقف نیست و در این مورد، عین مشخص و جزئی مورد وقف قرار نمی‌گیرد، صحت وقف محل تأمل است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کارمند پیمانکاری در یک شرکت دولتی میباشم با حقوق پایه 390000 تومان. برای جبران و بالا بردن حقوقم باید اضافه کاری بایستم اما کارم طوری می‌باشد که پس از ساعت کاری بیکار میباشم و ماندنم در اداره صرفاً جهت پر شدن اضافهکاری می‌باشد. حال با این احوال حقوق حقیر مشکل شرعی دارد یا خیر؟
- کارمند پیمانکاری در یک شرکت دولتی میباشم با حقوق پایه 390000 تومان. برای جبران و بالا بردن حقوقم باید اضافه کاری بایستم اما کارم طوری می‌باشد که پس از ساعت کاری بیکار میباشم و ماندنم در اداره صرفاً جهت پر شدن اضافهکاری می‌باشد. حال با این احوال حقوق حقیر مشکل شرعی دارد یا خیر؟
- کارمند پیمانکاری در یک شرکت دولتی میباشم با حقوق پایه 390000 تومان. برای جبران و بالا بردن حقوقم باید اضافه کاری بایستم اما کارم طوری می‌باشد که پس از ساعت کاری بیکار میباشم و ماندنم در اداره صرفاً جهت پر شدن اضافهکاری می‌باشد. حال با این احوال حقوق حقیر مشکل شرعی دارد یا خیر؟
- کارمند پیمانکاری در یک شرکت دولتی می باشم با حقوق پایه 390000 تومان. برای جبران و بالا بردن حقوقم باید اضافه کاری بایستم اما کارم طوری می‌باشد که پس از ساعت کاری بیکار میباشم و ماندنم در اداره صرفاً جهت پر شدن اضافهکاری می‌باشد. حال با این احوال حقوق حقیر مشکل شرعی دارد یا خیر؟
- سه دانگ ملک مغازهای موقوفه می‌باشد که واقف مرقوم نموده درآمد آن را پس از کسر مخارج باید صرف سادات مستمند و ارحام خود واقف نمایند متولی هم نسل به نسل منصوص از جانب واقف می‌باشد. آیا با توجه به موارد فوق این وقف خاص می‌باشد یا خیر؟
- نظر به گسترش امر سکونت در آپارتمانها، اگر در یک مجتمع مسکونی یکی از مالکین خانهاش را فقط بر این مبنا که حق مالکیت دارم و به هر کسی که بخواهم اجاره میدهم، به افراد مجرد مجهول الهویه رهن و اجاره دهد بطوریکه باعث احساس ناامنی و مزاحمت برای سایر همسایگان گردد و بیم لغزش و خطای ساکنین مجرد و همچنین بدنام شدن آن مجتمع مسکونی برود، حقوق همسایگان و شأن مکانی که افراد در آن زندگی میکنند از نظر شرع مقدس چه می‌باشد؟
- نظر به گسترش امر سکونت در آپارتمانها، اگر در یک مجتمع مسکونی یکی از مالکین خانهاش را فقط بر این مبنا که حق مالکیت دارم و به هر کسی که بخواهم اجاره میدهم، به افراد مجرد مجهول الهویه رهن و اجاره دهد بطوریکه باعث احساس ناامنی و مزاحمت برای سایر همسایگان گردد و بیم لغزش و خطای ساکنین مجرد و همچنین بدنام شدن آن مجتمع مسکونی برود، حقوق همسایگان و شأن مکانی که افراد در آن زندگی میکنند از نظر شرع مقدس چه می‌باشد؟
- آیا مقید نمودن وکالت به داشتن پروانة رسمی دادگستری از لحاظ شرعی صحیح می‌باشد یا خیر؟
- اگر مردی بدون اینکه به دادگاه مراجعه کند و بدون اینکه موضوع به رسیدگی ترافعی باشد و حتی با پرداخت حق و حقوق متصوره زوجه و یا بذل زوجه از تمام یا بخشی از حقوق خود در قبال طلاق، همسر دائمی خود را طلاق دهد، آیا این طلاق صحیح است؟ اگر صحیح نیست صیغه طلاقی که با رعایت تمامی شرائط آن جاری شده است تکلیفش چه می شود؟
- در صورتی که عقد موقت انجام شود و بدون بذل باقی مدت، عقد دائم منعقد گردد، آیا عقد دائم صحیح می‌باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] آیا حقوق معنوی و به طور خاص حق تألیف (کپی رایت) مشروعیت دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر دولت مالک شود، آیا مانند مالکیت شخصی است یا نظیر وقف بر جهت می‌باشد؟
- [سایر] تفاوت منطق قدرت معنوی با منطق قدرت مادی در چیست ؟
- [آیت الله سبحانی] با توجه به محدود بودن مدت حمایت از حق تاًلیف، مدت مالکیت کپی رایت تا چه زمانی است؟
- [سایر] عدالت یک مفهوم مادی است یا معنوی؟ تفاوت حق با عدالت چیست؟
- [آیت الله مظاهری] جواب : صحّت ندارد، بلکه موجب رفع مشکلات مادی و معنوی می شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مالکیت فکری که در عصر ما معمول شده در مورد تألیف کتاب ها، اختراعات و صنایع اکتشاف داروها، تولید فیلم های مفید و سی دی ها جنبه شرعی دارد یا نه؟ به این معنی که اگر کسی به حریم آن تجاوز کند مانند تجاوز به حریم ملک های مادّی مانند خانه و زمین و اتومبیل است و غاصب محسوب می شود یا نه؟
- [سایر] راهکارهای مادی و معنوی تقویت ذهن و ذکاوت را در آینه احادیث و روایات بیان نمایید.
- [سایر] اگر ما با جسم مادی وارد قیامت بشویم آیا لذات معنوی محدود نمی شود ؟
- [سایر] آیا لذت های معنوی نیز به اندازه لذت های مادی نیرومند و نشاط آور است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- علاوه بر تأمین مخارج فرزند، تربیت صحیح و اِشراف بر امور وی و آموزش خواندن و نوشتن و شنا و نیز تزویج او پس از بلوغ، از حقوق فرزند بر پدر می‌باشد.
- لازم نیست در وقف صیغه بخوانند و یا صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلکه با هر لفظ یا عملی وقف بودن چیزی را بفهماند و آن را تحویل دهد، صحیح است؛ مثلاً اگر بگوید: (خانه خود را وقف کردم) و آن را تحویل موقوفعلیه یا متولی وقف دهد، وقف صحیح است و محتاج به قبول هم نیست، حتّی در وقف خاص.
- وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را تحویل متولّی وقف یا کسی که برای او وقف شده یا وکیل یا ولیّ او بدهند؛ ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز وقف آنان باشد، از طرف آنان نگهداری نماید، وقف صحیح است.
- چیزی که وقف میشود باید (عین) آن موجود و مشخّص باشد، بنابر این وقف کردن (دَین) مانند این که بگوید: (آنچه را از فلانی طلب دارم وقف نمودم) یا وقف نمودن چیزی که مشخّص نیست، مانند این که بگوید: (یکی از باغهایم را وقف نمودم) صحیح نیست. همچنین اگر منافع چیزی را وقف کند، مثلاً بگوید: (منافع و استفاده خانهام را وقف نمودم) صحیح نمیباشد، ولی وقف کردن خانه برای سکونت در آن یا وقف کردن درخت برای استفاده از میوه آن صحیح است، هرچند هنگام وقف، میوه درخت موجود نباشد.
- اگر ملکی را برای وقف معیّن کند و پیش از خواندن صیغه وقف پشیمان شود یا بمیرد، چنانچه موقوفعلیه آن را تحویل گرفته باشد، وقف صحیح و لازم است و اگر تحویل نگرفته باشد، وقف صحیح نیست و اختیار آن با ورثه است.
- در وقف، خاص باشد یا عام، بنابر احتیاط قصد قربت لازم است، ولی لازم نیست وقف کننده مسلمان باشد، بنابر این اگر غیر مسلمان هم چیزی را وقف کند صحیح است.
- کسی که مسئولیّت انجام کار مشروعی را در سازمان یا مؤسّسهای قبول کرده است، در حقیقت امانتی را قبول نموده ولازم است مسئولیّت خود را به طور صحیح و کامل انجام دهد، در غیر این صورت علاوه بر این که گناه کرده، نسبت به حقوق و دستمزدی که دریافت نموده مدیون و ضامن می‌باشد.
- وکالت برای دفاع از متّهم در دادگاه اشکال ندارد، ولی چنانچه وکیل یقین به مُحِق نبودن شخص متّهم از نظر شرعی داشته باشد، وکالت برای دفاع از او جایز نیست، مگر این که به نحوی به حقوق او تجاوز شده باشد که در این صورت دفاع از حقوق مشروع او اشکال ندارد، بلکه در بعضی از موارد واجب می‌باشد.
- وقف بر معدوم یعنی افرادی که وجود ندارند صحیح نیست، امّا چنانچه وقفِ مال جهت افرادی که به دنیا نیامدهاند و در شکم مادر هستند باشد، اشکالی ندارد؛ همچنین وقف بر معدوم به تبع موجود یعنی برای اشخاصی که بعضی از آنها به دنیا آمدهاند صحیح است، مانند وقف بر اولاد و در این صورت طبقات بعد که به دنیا نیامدهاند، بعد از به دنیا آمدن با دیگران شریک میشوند.
- اگر چیزی را بر خودش وقف کند، مثل آن که مغازهای را وقف کند که عایدی آن را بعد از مرگ او خرج مقبرهاش نمایند، صحیح نیست؛ ولی اگر مثلاً مالی را بر فقرا وقف کند و خود او فقیر شود، میتواند از منافع وقف استفاده نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلکه اگر مثلاً بگوید، خانه خود را وقف کردم، وقف صحیح است و در وقف قبول کردن مطابق احتیاط است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که مالی را وقف می کند باید قصد قربت داشته باشد، و از موقع خواندن صیغه، مال را برای همیشه وقف کند، و اگر مثلاً بگوید: این مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده، صحیح نیست، و نیز اگر بگوید: تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد، یا بگوید: تا ده سال وقف باشد، بعد پنج سال وقف نباشد، و دوباره وقف باشد، وقف صحیح نیست.
- [آیت الله بروجردی] کسی که مالی را وقف میکند، باید قصد قربت داشته باشد و از موقع خواندن صیغه، مال را برای همیشه وقف کند و اگر مثلاً بگوید:(این مال بعد از مردن من وقف باشد)، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده، صحیح نیست و نیز اگر بگوید:(تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد)، یا بگوید:(تا ده سال وقف باشد، بعد پنج سال وقف نباشد و دوباره وقف باشد)، وقف صحیح نمیباشد.
- [آیت الله مظاهری] لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلکه اگر مثلاً بگوید این ملک را مسجد نمودم وقف صحیح است بلکه صیغه وقف هم لازم نیست پس اگر به قصد وقف ملکی را مسجد نماید وقف صحیح است. و محتاج به قبول هم نیست ولی تحویل مورد وقف به کسی که برای او وقف شده لازم است، و اگر تحویل ندهد گرچه صیغه هم خوانده باشد وقف محقق نمیشود بنابراین تا در آن ملک نماز خوانده نشده آن ملک مسجد نمیشود و اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد اینکه آن چیز ملک آنان شود از طرف آنان نگهداری نماید وقف صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که مالی را وقف می کند باید از موقع انشاء وقف مال را برای همیشه وقف کند و اگر مثلا بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده صحیح نیست و نیز اگر بگوید تا ده سال وقف باشد و بعد از ان نباشد یا بگوید تا ده سال باشد بعد پنج سال وقف نباشد و دوباره وقف باشد و قف صحیح نیست
- [آیت الله نوری همدانی] وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصّرف کسی که برای او وقف شده یا وکیل ، یا ولیّ او بدهند ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد اینکه آن چیز ملک آنان شود ، از طرف آنان نگهداری نماید وقف صحیح است .
- [آیت الله وحید خراسانی] وقف خاص در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرف کسی که برای او وقف شده یا وکیل یا ولی او بدهند ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و از طرف انان قبض و حیازت نماید وقف صحیح است
- [امام خمینی] وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرف کسی که برای او وقف شده یا وکیل، یا ولیّ او بدهند، ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز ملک آنان شود، از طرف آنان نگهداری نماید وقف صحیح است.
- [آیت الله خوئی] کسی که مالی را وقف میکند باید از موقع خواندن صیغه، مال را برای همیشه وقف کند و اگر مثلًا بگوید این مال بعد از مردن من وقف باشد، چون از موقع خواندن صیغه تا مردنش وقف نبوده صحیح نیست. و نیز اگر بگوید تا ده سال وقف باشد و بعد از آن نباشد، یا بگوید تا ده سال وقف باشد، بعد پنج سال نباشد و دوباره وقف باشد، وقف صحیح نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرّف کسی که برای او وقف شده یا وکیل یا ولیّ او بدهند ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز ملک آنان شود، از طرف آنان نگهداری نماید، وقف صحیح است.