هر نظام و حکومتی حتی حکومت‌هایی که ادعای آزادی محض و دموکراسی دارند، برای انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان شرایط و محدودیت‌هایی را تعیین می‌کنند. و در هیج جای دنیا نمی‌توان انتخاباتی را بدون حد و مرز تصور کرد. طبیعی است اسلام نیز برای رعایت بهتر قوانین، شرایط و محدودیت‌هایی را هم برای انتخاب شوندگان و هم برای انتخاب کنندگان در نظر گرفته است. هنگامی که قرآن برای وصیت در امور فردی، انتخاب دو شاهد عادل را لازم می‌داند،![1] برای انتخابی که به امور اجتماعی او مربوط است نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد بلکه معتقد است، امانت‌ها و مسئولیت‌های اجتماعی باید به اهلش سپرده شود: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی‏ أَهْلِها وَ إِذا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُکُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ کانَ سَمیعاً بَصیراً»،[2] خدا به شما فرمان می‌‏دهد که امانت‌‌ها را به صاحبانشان بازگردانید. و چون در میان مردم به داوری نشینید به عدل داوری کنید. خدا شما را چه نیکو پند می‌‌‏دهد. هر آینه او شنوا و بینا است. یکی از مصادیق امانت در بعد اجتماعی از نظر قرآن، مسئولیت‌ها و پست‌های اجتماعی است که این مسئولیت‌ها باید به هرکس که لیاقت، شایستگی و استعداد کار و مقامی را دارند سپرده شود. در نظام اسلامی این اهمیت تا جایی است که حتی بالاترین مسئول اجتماعی نیز باید دارای شرایطی باشد که در قانون اساسی برای انتخاب او در نظر گرفته شده است؛ مانند عدالت، مدیریت، مدبریت و... . [1] . مائده، 106، «ای کسانی که ایمان آورده‏‌اید، چون مرگتان فرا رسد به هنگام وصیت دو عادل را از میان خودتان به شهادت گیرید، یا از غیر خودتان، هر گاه که در سفر بودید و مرگتان فرارسید. اگر از آن دو در شک بودید نگاهشان دارید تا بعد از نماز، آن‌گاه به خدا سوگند خورند که این شهادت را به هیچ قیمتی دگرگون نکنیم هر چند به سود خویشاوندمان باشد و آن‌را کتمان نکنیم، اگر جز این باشد از گناه‌کارانیم». [2] . نساء، 58.
آیا اسلام محدودهی انتخابات ما را محدود میکند؟!
هر نظام و حکومتی حتی حکومتهایی که ادعای آزادی محض و دموکراسی دارند، برای انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان شرایط و محدودیتهایی را تعیین میکنند. و در هیج جای دنیا نمیتوان انتخاباتی را بدون حد و مرز تصور کرد. طبیعی است اسلام نیز برای رعایت بهتر قوانین، شرایط و محدودیتهایی را هم برای انتخاب شوندگان و هم برای انتخاب کنندگان در نظر گرفته است.
هنگامی که قرآن برای وصیت در امور فردی، انتخاب دو شاهد عادل را لازم میداند،![1] برای انتخابی که به امور اجتماعی او مربوط است نمیتواند بیتفاوت باشد بلکه معتقد است، امانتها و مسئولیتهای اجتماعی باید به اهلش سپرده شود: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی أَهْلِها وَ إِذا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُکُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ کانَ سَمیعاً بَصیراً»،[2] خدا به شما فرمان میدهد که امانتها را به صاحبانشان بازگردانید. و چون در میان مردم به داوری نشینید به عدل داوری کنید. خدا شما را چه نیکو پند میدهد. هر آینه او شنوا و بینا است.
یکی از مصادیق امانت در بعد اجتماعی از نظر قرآن، مسئولیتها و پستهای اجتماعی است که این مسئولیتها باید به هرکس که لیاقت، شایستگی و استعداد کار و مقامی را دارند سپرده شود.
در نظام اسلامی این اهمیت تا جایی است که حتی بالاترین مسئول اجتماعی نیز باید دارای شرایطی باشد که در قانون اساسی برای انتخاب او در نظر گرفته شده است؛ مانند عدالت، مدیریت، مدبریت و... . [1] . مائده، 106، «ای کسانی که ایمان آوردهاید، چون مرگتان فرا رسد به هنگام وصیت دو عادل را از میان خودتان به شهادت گیرید، یا از غیر خودتان، هر گاه که در سفر بودید و مرگتان فرارسید. اگر از آن دو در شک بودید نگاهشان دارید تا بعد از نماز، آنگاه به خدا سوگند خورند که این شهادت را به هیچ قیمتی دگرگون نکنیم هر چند به سود خویشاوندمان باشد و آنرا کتمان نکنیم، اگر جز این باشد از گناهکارانیم». [2] . نساء، 58.
- [سایر] چرا اسلام ما را در رابطه با جنس مخالف محدود کرده است؟
- [سایر] آیا در اسلام محدود نمودن بعضی از حقوق شهروندان در شرایط خاصی ممکن است؟
- [سایر] چرا اسلام ما را در رابطه با جنس مخالف محدود کرده است؟
- [سایر] با توجه به جاودانگی دین اسلام، قوانین محدود و ثابت آن چگونه پاسخ گوی نیازهای نامحدود و متغیر بشر است؟
- [سایر] محدودهی توانایی و قدرت شیطان و جن چیست و تا چه اندازهای میتوانند برای انسانها مزاحمت ایجاد کنند؟
- [آیت الله جوادی آملی] در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل آزادی در انتخابات پذیرفته شده است، ولی رهبر مردم را ملزم میکند که در انتخابات شرکت کنند. آیا کسی که در انتخابات شرکت نمیکند، کار واجبی را ترک کرده است یا دستور رهبر امر ارشادی است؟
- [سایر] با توجه به اینکه در اسلام سن بلوغ شرعی دختران 9 سالگی است چرا در قانون انتخابات کشور شرط سن پانزده سال تمام در نظر گرفته شده است؟
- [سایر] فلسفه حجاب چیست؟ در اسلام می گویند که زن و مرد یکسان آفریده شده اند پس چرا اسلام فقط زنان را محدود می کند؟ اگر بین زن و مرد تفاوتی نباشد پس مردها هم باید حجاب داشته باشند.
- [سایر] در کدام شرایط اعتبارنامه منتخب انتخابات مجلس شورای اسلامی تایید نمیشود و انتخابات ابطال میشود ؟
- [سایر] آیا آزادی محدود است یا مطلق ؟ اگر محدود است حدود آن را چه کسی مشخص می کند ؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که ماهی را صید میکند، لازم نیست مسلمان باشد و در موقع گرفتن، نام خدا را ببرد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که ماهی را صید میکند لازم نیست مسلمان باشد و در هنگام گرفتن، نام خدا را ببرد؛ ولی مسلمان باید بداند که آن را زنده گرفته و در خارج از آب جان داده است.
- [آیت الله بهجت] کسی که ماهی را صید میکند، لازم نیست مسلمان باشد و در موقع گرفتن، نام خدا را ببرد، ولی مسلمان باید بداند یا اطمینان داشته باشد که آن را زنده گرفتهاند و در خارج آب مرده است.
- [آیت الله خوئی] کسی که ماهی را صید میکند، لازم نیست مسلمان باشد و در موقع گرفتن نام خدا را ببرد. ولی مسلمان باید گرفتن آن را دیده باشد یا از راه دیگری یقین داشته باشد که زنده از آب گرفته شده است.
- [آیت الله مظاهری] جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام میکند واجب نیست و خوب است در جواب سلام غیر مسلمان گفته شود علیک.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که ماهی را صید میکند، لازم نیست مسلمان باشد و در موقع گرفتن، نام خدا را ببرد ولی باید بداند که در بیرون آب جان دادهاست.
- [آیت الله بروجردی] جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام میکند و جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان واجب نیست.
- [آیت الله بهجت] کسی که نذر میکند باید عاقل، بالغ و مسلمان باشد. بنابراین نذر از غیر بالغ یا دیوانه، یا کافر صحیح نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] جائی را که انسان محل زندگی خود قرار داده و ماندن خود را در آنجا محدود به مقدار معین نکرده آنجا وطن او حساب می شود و در صدق وطن بودن قصد همیشه مماندن معتبر نیست بلی لازم است که ماندن خود را محدود به مقدار معین نکند و گرنه وطن مصدق نمی کند .
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مالک عامل را در معامله با سرمایه محدود و مقید نکند عامل می تواند به هر گونه ای که مصلحت می داند معامله کند