حدیث ثقلین
زندگی شجره‌نامه، واقعه غدیر، لیلة المبیت، یوم‌الدار، جانشینی پیامبر، سال‌شمار زندگی، نوادگان
چرا حدیث ثقلین دارای اهمیت و مفهوم گسترده‌ای می‌باشد؟
«حدیث ثقلین»؛ از احادیث بسیار مهمّی است که در موضوع ولایت و امامت، اگر بی‏نظیر نباشد، بسیار کم نظیر است. این حدیث از جهات مختلفی دارای اهمیت است که در ضمن نکاتی به آن اشاره می‌شود: یک. از نظر دلالت بسیار قوی و روشن می‌باشد و از نظر سند روایت متواتری است که در منابع شیعه و سنّی به صورت گسترده مطرح شده است. و از مجموع مصادر و منابع این روایت استفاده می‌شود که پیامبر اسلام(ص) نه یک بار بلکه بارها این حدیث را فرموده‌اند.[1] دو. به وسیله حدیث ثقلین ثابت می‌شود که «اولو الامر» در قرآن کریم،[2] ائمّه اطهار(ع) هستند،[3] که بر مردم واجب است که از آنها اطاعت و پیروی کنند، و اطاعت از آنها سعادت دنیا و آخرت را به دنبال دارد. سه. پیامبر اکرم(ص)، عامل رستگاری و سعادت امت اسلامی را در این حدیث شریف، اطاعت و تمسک به قرآن کریم و اهل‏بیت عصمت و طهارت(ع) معرفی نموده‌اند. حدیث ثقلین، در واقع منشور رستگاری امت اسلامی است که بدون شک چنین رستگاری و سعادتی در گرو عمل به دستورات آنها و پیروی از آن دو امانت سنگین می‌باشد.[4] اما متأسفانه گروهی از امت اسلامی پس از پیامبر اسلام(ص) بین آن دو امانت بزرگ جدایی انداختند؛ به‌ طوری که عده‌ای از مسلمانان به دنبال قرآن رفته و اهل ‏بیت(ع) را کنار گذاشتند و عده دیگر نیز اهل ‏بیت(ع) را گرفته و قرآن را رها کردند و تنها گروهی به سفارش پیامبر اکرم(ص) عمل نموده و از قرآن و اهل ‏بیت(ع) اطاعت نمودند که بدون شک دسته اول و دوم در گمراهی بوده و رستگار نیستند و تنها گروه رستگار و سعادتمند، دسته سوم است که هم از قرآن و هم از اهل ‏بیت(ع) اطاعت می‌کنند. چهار. با توجه به محتوای حدیث شریف ثقلین نتیجه می‌گیریم که؛ بین قرآن کریم و اهل ‏بیت(ع) هیچ‌گونه اختلاف و تعارضی وجود ندارد؛ چون از نظر عقل و منطق، معرّفی دو چیز متعارض با یکدیگر در کنار هم، قابل قبول نبوده و کار شایسته‌ای نیست. و اگر احیاناً بین قرآن کریم و سخنان اهل ‏بیت(ع) تعارضی مشاهده شود، این تعارض یا از آن راویان حدیث است و یا ما قادر به درک معنای حقیقی آنها نیستیم. خود اهل‏ بیت(ع) به طور کلی هیچ‌گاه بر خلاف قرآن کریم سخنی نمی‌گویند و بلکه آنها مفسّران حقیقی قرآن کریم هستند. و اصولاً خود آنها دستور داده‌اند که هر چیز سخن، عمل و تقریر مخالف با قرآن کریم را کنار بگذاریم و به چنین مطالبی اعتنا نکنیم. [1] . ر.ک: «دلایل اعتقاد به امامت و امامان»، سؤال 321؛ «الفاظ حدیث ثقلین در منابع اهل سنت و شیعه»، سؤال 17344. [2] . نساء، 59: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را! [3] . ر.ک: «منظور از اولی الأمر »، 2658؛ «اثبات امامت امام علی(ع) از قرآن»، سؤال 324؛ «اثبات امامت امام علی (ع)»، سؤال 999. [4] . ر.ک: «منشأ خوشبختی و بدبختی در دیدگاه امام خمینی (ره)»، سؤال 7030؛ «آموزه ها و مناسک دینی پلی برای رسیدن به سعادت»، سؤال 7081؛ «اطاعت اهل بیت(ع) موجب نظم شریعت و مایه وحدت»، سؤال 27630.
«حدیث ثقلین»؛ از احادیث بسیار مهمّی است که در موضوع ولایت و امامت، اگر بی‏نظیر نباشد، بسیار کم نظیر است. این حدیث از جهات مختلفی دارای اهمیت است که در ضمن نکاتی به آن اشاره می‌شود: یک. از نظر دلالت بسیار قوی و روشن می‌باشد و از نظر سند روایت متواتری است که در منابع شیعه و سنّی به صورت گسترده مطرح شده است. و از مجموع مصادر و منابع این روایت استفاده می‌شود که پیامبر اسلام(ص) نه یک بار بلکه بارها این حدیث را فرموده‌اند.[1] دو. به وسیله حدیث ثقلین ثابت می‌شود که «اولو الامر» در قرآن کریم،[2] ائمّه اطهار(ع) هستند،[3] که بر مردم واجب است که از آنها اطاعت و پیروی کنند، و اطاعت از آنها سعادت دنیا و آخرت را به دنبال دارد. سه. پیامبر اکرم(ص)، عامل رستگاری و سعادت امت اسلامی را در این حدیث شریف، اطاعت و تمسک به قرآن کریم و اهل‏بیت عصمت و طهارت(ع) معرفی نموده‌اند. حدیث ثقلین، در واقع منشور رستگاری امت اسلامی است که بدون شک چنین رستگاری و سعادتی در گرو عمل به دستورات آنها و پیروی از آن دو امانت سنگین می‌باشد.[4] اما متأسفانه گروهی از امت اسلامی پس از پیامبر اسلام(ص) بین آن دو امانت بزرگ جدایی انداختند؛ به‌ طوری که عده‌ای از مسلمانان به دنبال قرآن رفته و اهل ‏بیت(ع) را کنار گذاشتند و عده دیگر نیز اهل ‏بیت(ع) را گرفته و قرآن را رها کردند و تنها گروهی به سفارش پیامبر اکرم(ص) عمل نموده و از قرآن و اهل ‏بیت(ع) اطاعت نمودند که بدون شک دسته اول و دوم در گمراهی بوده و رستگار نیستند و تنها گروه رستگار و سعادتمند، دسته سوم است که هم از قرآن و هم از اهل ‏بیت(ع) اطاعت می‌کنند. چهار. با توجه به محتوای حدیث شریف ثقلین نتیجه می‌گیریم که؛ بین قرآن کریم و اهل ‏بیت(ع) هیچ‌گونه اختلاف و تعارضی وجود ندارد؛ چون از نظر عقل و منطق، معرّفی دو چیز متعارض با یکدیگر در کنار هم، قابل قبول نبوده و کار شایسته‌ای نیست. و اگر احیاناً بین قرآن کریم و سخنان اهل ‏بیت(ع) تعارضی مشاهده شود، این تعارض یا از آن راویان حدیث است و یا ما قادر به درک معنای حقیقی آنها نیستیم. خود اهل‏ بیت(ع) به طور کلی هیچ‌گاه بر خلاف قرآن کریم سخنی نمی‌گویند و بلکه آنها مفسّران حقیقی قرآن کریم هستند. و اصولاً خود آنها دستور داده‌اند که هر چیز سخن، عمل و تقریر مخالف با قرآن کریم را کنار بگذاریم و به چنین مطالبی اعتنا نکنیم. [1] . ر.ک: «دلایل اعتقاد به امامت و امامان»، سؤال 321؛ «الفاظ حدیث ثقلین در منابع اهل سنت و شیعه»، سؤال 17344. [2] . نساء، 59: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را! [3] . ر.ک: «منظور از اولی الأمر »، 2658؛ «اثبات امامت امام علی(ع) از قرآن»، سؤال 324؛ «اثبات امامت امام علی (ع)»، سؤال 999. [4] . ر.ک: «منشأ خوشبختی و بدبختی در دیدگاه امام خمینی (ره)»، سؤال 7030؛ «آموزه ها و مناسک دینی پلی برای رسیدن به سعادت»، سؤال 7081؛ «اطاعت اهل بیت(ع) موجب نظم شریعت و مایه وحدت»، سؤال 27630.
پاسخ:
«حدیث ثقلین»؛ از احادیث بسیار مهمّی است که در موضوع ولایت و امامت، اگر بینظیر نباشد، بسیار کم نظیر است. این حدیث از جهات مختلفی دارای اهمیت است که در ضمن نکاتی به آن اشاره می‌شود:
یک. از نظر دلالت بسیار قوی و روشن می‌باشد و از نظر سند روایت متواتری است که در منابع شیعه و سنّی به صورت گسترده مطرح شده است. و از مجموع مصادر و منابع این روایت استفاده می‌شود که پیامبر اسلام(ص) نه یک بار بلکه بارها این حدیث را فرموده‌اند.[1]
دو. به وسیله حدیث ثقلین ثابت می‌شود که «اولو الامر» در قرآن کریم،[2] ائمّه اطهار(ع) هستند،[3] که بر مردم واجب است که از آنها اطاعت و پیروی کنند، و اطاعت از آنها سعادت دنیا و آخرت را به دنبال دارد.
سه. پیامبر اکرم(ص)، عامل رستگاری و سعادت امت اسلامی را در این حدیث شریف، اطاعت و تمسک به قرآن کریم و اهلبیت عصمت و طهارت(ع) معرفی نموده‌اند. حدیث ثقلین، در واقع منشور رستگاری امت اسلامی است که بدون شک چنین رستگاری و سعادتی در گرو عمل به دستورات آنها و پیروی از آن دو امانت سنگین می‌باشد.[4] اما متأسفانه گروهی از امت اسلامی پس از پیامبر اسلام(ص) بین آن دو امانت بزرگ جدایی انداختند؛ به طوری که عده‌ای از مسلمانان به دنبال قرآن رفته و اهل بیت(ع) را کنار گذاشتند و عده دیگر نیز اهل بیت(ع) را گرفته و قرآن را رها کردند و تنها گروهی به سفارش پیامبر اکرم(ص) عمل نموده و از قرآن و اهل بیت(ع) اطاعت نمودند که بدون شک دسته اول و دوم در گمراهی بوده و رستگار نیستند و تنها گروه رستگار و سعادتمند، دسته سوم است که هم از قرآن و هم از اهل بیت(ع) اطاعت می‌کنند.
چهار. با توجه به محتوای حدیث شریف ثقلین نتیجه می‌گیریم که؛ بین قرآن کریم و اهل بیت(ع) هیچ‌گونه اختلاف و تعارضی وجود ندارد؛ چون از نظر عقل و منطق، معرّفی دو چیز متعارض با یکدیگر در کنار هم، قابل قبول نبوده و کار شایسته‌ای نیست. و اگر احیاناً بین قرآن کریم و سخنان اهل بیت(ع) تعارضی مشاهده شود، این تعارض یا از آن راویان حدیث است و یا ما قادر به درک معنای حقیقی آنها نیستیم. خود اهل بیت(ع) به طور کلی هیچ‌گاه بر خلاف قرآن کریم سخنی نمی‌گویند و بلکه آنها مفسّران حقیقی قرآن کریم هستند. و اصولاً خود آنها دستور داده‌اند که هر چیز سخن، عمل و تقریر مخالف با قرآن کریم را کنار بگذاریم و به چنین مطالبی اعتنا نکنیم. [1] . ر.ک: «دلایل اعتقاد به امامت و امامان»، سؤال 321؛ «الفاظ حدیث ثقلین در منابع اهل سنت و شیعه»، سؤال 17344. [2] . نساء، 59: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را! [3] . ر.ک: «منظور از اولی الأمر »، 2658؛ «اثبات امامت امام علی(ع) از قرآن»، سؤال 324؛ «اثبات امامت امام علی (ع)»، سؤال 999. [4] . ر.ک: «منشأ خوشبختی و بدبختی در دیدگاه امام خمینی (ره)»، سؤال 7030؛ «آموزه ها و مناسک دینی پلی برای رسیدن به سعادت»، سؤال 7081؛ «اطاعت اهل بیت(ع) موجب نظم شریعت و مایه وحدت»، سؤال 27630.
- [سایر] چه تفاوتی بین حدیث جابر و حدیث ثقلین وجود دارد؟
- [سایر] مفهوم حجاب چیست و از نظر قرآن و حدیث، حجاب و پوشش اسلامی دارای چه ابعاد و اقسامی است؟
- [سایر] نظر شما دربارة حدیث ثقلین چیست؟
- [سایر] فرق حدیث جابر و ثقلین در چیست؟
- [سایر] روایاتی که به حدیث ثقلین اشاره می‌کنند؟
- [سایر] نکات مهمی که از حدیث ثقلین استفاده می‌شود، چیست؟
- [سایر] نکات مهمی که از حدیث ثقلین استفاده می‌شود چیست؟
- [سایر] حدیث ثقلین چگونه دلالت بر وجود امام زمان (عج) دارد؟
- [سایر] طبق حدیث شریف ثقلین، قرآن به تنهایی نمیتواند حجت کامل الهی باشد، آیا درست است؟
- [سایر] آیا حدیث ثقلین در منابع معتبر اهل سنت ذکر شده است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر حفظ جان خود انسان یا کسی که حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب می‌باشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد، باید نماز ا بشکند ولی شکستن نماز برای مالی که اهمیّت ندارد مکروه است.
- [آیت الله بروجردی] اگر حفظ جان خود انسان، یا کسی که حفظ جان او واجب است، یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب می‌باشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد، باید نماز را بشکند؛ ولی شکستن نماز برای مالی که اهمیت ندارد مکروه است.
- [آیت الله مظاهری] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیّت زیاد میدهد باید ملاحظه اهمیّت شود و مجرّد ضرر قابل توجّه موجب سقوط آن نمیشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر معرّفی و اعلام، نیاز به هزینه داشته باشد مثل این که پیدا کننده به هر دلیلی قدرت اعلام نداشته باشد و باید به دیگری مزد بدهد تا اعلام کند یا کالای پیدا شده دارای اهمیّت باشد و باید به وسیله روزنامه یا نظایر آن آگهی و اعلام نماید میتواند هزینه معرّفی و آگهی را از صاحب آن بگیرد.
- [آیت الله اردبیلی] صدقه دادن که یک اقدام خالصانه و صادقانه می‌باشد، مورد سفارش قرآن کریم و احادیث فراوان قرار گرفته و موجب خیر و برکت در زندگی، دفع بلا و مرگهای ناگهانی و شفای بیماران می‌شود و همان طور که پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرموده: (کلّ معروف صدقه)(1) یعنی هر کار خیر و پسندیدهای، صدقه محسوب می‌شود و اقداماتی که موجب هدایت گمراهان، حمایت نیازمندان و عمران و آبادانی مادی و معنوی جامعه گردد، ماندگارتر و مفیدتر می‌باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در روایات آمده است دایه ای را باید برای طفل انتخاب کرد که دارای عقل و ایمان و عفت و صورت نیکو باشد و از گرفتن دایه کم عقل یا غیرمؤمنه یا بدصورت و کج خلق یا زنازاده خودداری شود و همچنین از انتخاب دایه ای که بچه او از زنا به دنیا آمده و شیرش شیر زنازاده است پرهیز شود.
- [آیت الله اردبیلی] طلاق دادن زنی که در حال نفاس می‌باشد، باطل و نزدیکی کردن با او حرام می‌باشد.
- [آیت الله مظاهری] زن باید تمام بدن خود را از نامحرم بپوشاند، ولی نپوشانیدن صورت و کف دستها و روی آنها تا نرسیده به مچ، اگر شهوتانگیز یا فتنهانگیز و یا جالب نباشد، جائز است، گرچه پوشانیدن آنها برای یک زن با عفّت بسیار خوب است و بهخوبی از قرآن و روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) و سیره آن بزرگواران استفاده می‌شود که روگرفتن زن، یک شعار اسلامی است و باید همه ما به شعارهای اسلامی و مذهبی اهمیّت خاصّی بدهیم.
- [امام خمینی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیت زیاد میدهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه، باید ملاحظه اهمیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب نبودن نمیشود، پس اگر توقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال، واجب است بذل آن.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . زنی که در عدّه وفات می‌باشد، حرام است لباس الوان بپوشد و سرمه بکشد، و همچنین کارهای دیگری که زینت حساب شود، بر او حرام می‌باشد.