روایاتی که به حدیث ثقلین اشاره می‌کنند؟
پیامبر گرامی اسلام (ص)، در موارد فراوان و گوناگون و با شکل‌های مختلف، حدیث ثقلین را بیان فرمودند. این امر تواتر این حدیث را اثبات می‌کند؛ به طوری که به این مطلب دانشمندان بزرگ اهل سنت اعتراف کرده‌اند. حتی ابن حجر پس از نقل حدیث ثقلین در کتاب صواعق المحرقه می‌گوید: (آگاه باش که حدیث لزوم تمسک به قرآن و عترت طرق فراوانی دارد و از بیست و چند نفر از اصحاب پیامبر(ص) نقل شده است.) سپس اضافه کرده است که: (طرق مبسوطی از این حدیث در شبهه‌ یازدهم گذشت: در بعضی از آن طرق آمده است که پیامبر (ص)، آن را در حجة‌الوداع در (عرفه) فرمودند؛ در بعضی دیگر آمده است که در مدینه هنگام بیماری، آن موقع که اتاقش مملو از اصحاب بود؛ در طریق دیگری رسیده است که در غدیرخم و هم چنین پس از بازگشت از طائف فرمودند). و نیز می‌افزاید: (اینها با هم منافات ندارند؛ زیرا، مانعی ندارد که آن حضرت در تمام این موارد و موارد دیگری نیز این حقیقت را تکرار کرده باشد و این، به خاطر اهمیتی است که قرآن کریم و عترت پاک او دارند). ( الصواعق المحرقه /89، فصل اول، باب یازدهم) اینک به برخی از نقل‌های این حدیث در کتب اهل سنت ، اشاره می‌گردد: 1- (یا ایها الناس انی ترکت فیکم ما ان اخذتم به لن تضلوا کتاب الله و عترتی اهل بیتی). ( کنزالعمال 1/44، باب (الاعتصام بالکتاب و السنه) ) 2- (انی ترکت فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلوا بعدی کتاب الله حبل ممدود من السماء الی لارض و عترتی اهل بیتی و لن یفترقا حتی یردا علی الحوض فانظرا و کیف تخلفونی فیهما).(کنزالعمال 1/44، ح 873 ) 3- (من در میان شما دو خلیفه می‌گذارم: کتاب خدا که بین آسمان و زمین کشیده شده است و عترتم، اهل بیتم و آن ها هرگز از هم جدا نمی‌شوند تا کنار حوض بر من وارد شوند.) مسند احمد 5/182 و 189 ( به نقل از زید بن ثابت ؛ کبیر طبرانی به نقل از زید بن ثابت ؛ کنزالعمال 1/44) 4- (من در میان شما دو چیز گران‌بها می‌گذارم: کتاب خدا و اهل بیتم و آن ها از هم جدا نخواهند شد تا در کنار حوض به من بپیوندند). (مستدرک حاکم 3/148 ؛ تلخیص مستدرک ذهبی) حاکم پس از نقل این حدیث، گفته است که این حدیث از نظر سند، طبق شرط (شیخین) صحیح است،اما آن ها آن را ذکر نکرده‌اند. همچنین، ذهبی پس از نقل آن، اعتراف کرده است که طبق شرط قبول خبر از نظر شیخین، این حدیث صحیح است. 5- (من به زودی از جانب پروردگار دعوت می‌شوم و اجابت خواهم کرد و من در بین شما دو (ثقل) (شی‌ء گران قدر) باقی می‌گذارم، کتاب خدا و عترتم. کتاب خدا ریسمانی است ممتد بین آسمان و زمین و عترتم، اهل بیت من هستند و خداوند لطیف به من خبر داده است که آن ها از هم جدا نخواهند شد تا هنگامی که در کنار حوض کوثر به من برسند وبنگرید که چگونه پس از من با آن ها رفتار می‌کنید). مسند احمد 3/17 و 26 (به نقل از ابوسعید خدری)، کنزالعمال 1/47 ، ح 945 6- و آن گاه که پیامبر(ص) از(حجة‌الوداع) باز می‌گشت، در (غدیرخم) فرود آمد و دستور داد کنار درختان بزرگ آن جا توقف کنند و زیر آن ها را تمیز نمایند؛ سپس فرمود: (گویا من دعوت شده و اجابت نموده‌ام. من در میان شما دو چیز گران قدر قرار می‌دهم که یکی از دیگری بزرگ‌تر است:کتاب خدا و عترتم. بنگرید که چگونه با آنان رفتار می‌کنید و آنها از هم هیچ وقت جدا نخواهند شد) ، سپس به مسأله ی ولایت علی (ع) اشاره کردند. (مستدرک حاکم 3/ 109 و533 به نقل از زید بن ارقم) حاکم پس از نقل این حدیث، گفته است که این حدیث طبق شرط شیخین در قبول خبر، صحیح است، اما آن ها، آن را، با وجوداینکه طولانی بوده است، نقل نکرده‌اند. او درجای دیگری گفته است اسناد این حدیث صحیح است ولی بخاری و مسلم آن را ذکر نکرده‌اند. 7- باردیگر، پیامبر(ص) ، این حدیث را در خانه‌ی خویش، هنگام بیماری، در حالی که اطاق از صحابه پر بود، فرمودند : (ای مردم ! من به زودی قبض روح می‌شوم و از این جهان می‌روم و من سخنی که عذر شما راقطع کند به شما گفتم. آگاه باشید من کتاب خدا و عترتم، اهل بیتم را در میان شما می‌گذارم.) سپس دست علی (ع) را بلند کرد و فرمود: (هذا علی مع القرآن و القرآن مع علی لایفترقان حتی یردا علی الحوض ).( الصواعق المحرقه /75، فصل 2، باب 9 ) 8- عبدالله بن حنطب می‌گوید: پیامبر (ص)در (جحفه) برای ما خطبه خواند و پرسید:( آیا من از جان شما نسبت به شما اولی نیستم؟) گفتند: (بلی یا رسول الله!ٍ). فرمود: (انی سائلکم عن اثنین: القرآن و عترتی). ( اربعین الاربعین نبهانی؛ احیاء المیت سیوطی) 9- طبرانی حدیث ثقلین را با دنباله ای نقل می کند :(انی تارک فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلوا: کتاب الله و عترتی. فلا تقدموهما فتهلکوا و لا تقصروا عنهما فتهلکوا و لا تعلموهم فانهم اعلم منکم ).( الصواعق المحرقه /135، باب وصایای پیامبر(ص))
عنوان سوال:

روایاتی که به حدیث ثقلین اشاره می‌کنند؟


پاسخ:

پیامبر گرامی اسلام (ص)، در موارد فراوان و گوناگون و با شکل‌های مختلف، حدیث ثقلین را بیان فرمودند. این امر تواتر این حدیث را اثبات می‌کند؛ به طوری که به این مطلب دانشمندان بزرگ اهل سنت اعتراف کرده‌اند. حتی ابن حجر پس از نقل حدیث ثقلین در کتاب صواعق المحرقه می‌گوید: (آگاه باش که حدیث لزوم تمسک به قرآن و عترت طرق فراوانی دارد و از بیست و چند نفر از اصحاب پیامبر(ص) نقل شده است.)
سپس اضافه کرده است که: (طرق مبسوطی از این حدیث در شبهه‌ یازدهم گذشت: در بعضی از آن طرق آمده است که پیامبر (ص)، آن را در حجة‌الوداع در (عرفه) فرمودند؛ در بعضی دیگر آمده است که در مدینه هنگام بیماری، آن موقع که اتاقش مملو از اصحاب بود؛ در طریق دیگری رسیده است که در غدیرخم و هم چنین پس از بازگشت از طائف فرمودند). و نیز می‌افزاید: (اینها با هم منافات ندارند؛ زیرا، مانعی ندارد که آن حضرت در تمام این موارد و موارد دیگری نیز این حقیقت را تکرار کرده باشد و این، به خاطر اهمیتی است که قرآن کریم و عترت پاک او دارند). ( الصواعق المحرقه /89، فصل اول، باب یازدهم)

اینک به برخی از نقل‌های این حدیث در کتب اهل سنت ، اشاره می‌گردد:

1- (یا ایها الناس انی ترکت فیکم ما ان اخذتم به لن تضلوا کتاب الله و عترتی اهل بیتی). ( کنزالعمال 1/44، باب (الاعتصام بالکتاب و السنه) )

2- (انی ترکت فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلوا بعدی کتاب الله حبل ممدود من السماء الی لارض و عترتی اهل بیتی و لن یفترقا حتی یردا علی الحوض فانظرا و کیف تخلفونی فیهما).(کنزالعمال 1/44، ح 873 )
3- (من در میان شما دو خلیفه می‌گذارم: کتاب خدا که بین آسمان و زمین کشیده شده است و عترتم، اهل بیتم و آن ها هرگز از هم جدا نمی‌شوند تا کنار حوض بر من وارد شوند.) مسند احمد 5/182 و 189 ( به نقل از زید بن ثابت ؛ کبیر طبرانی به نقل از زید بن ثابت ؛ کنزالعمال 1/44)
4- (من در میان شما دو چیز گران‌بها می‌گذارم: کتاب خدا و اهل بیتم و آن ها از هم جدا نخواهند شد تا در کنار حوض به من بپیوندند). (مستدرک حاکم 3/148 ؛ تلخیص مستدرک ذهبی)
حاکم پس از نقل این حدیث، گفته است که این حدیث از نظر سند، طبق شرط (شیخین) صحیح است،اما آن ها آن را ذکر نکرده‌اند. همچنین، ذهبی پس از نقل آن، اعتراف کرده است که طبق شرط قبول خبر از نظر شیخین، این حدیث صحیح است.
5- (من به زودی از جانب پروردگار دعوت می‌شوم و اجابت خواهم کرد و من در بین شما دو (ثقل) (شی‌ء گران قدر) باقی می‌گذارم، کتاب خدا و عترتم. کتاب خدا ریسمانی است ممتد بین آسمان و زمین و عترتم، اهل بیت من هستند و خداوند لطیف به من خبر داده است که آن ها از هم جدا نخواهند شد تا هنگامی که در کنار حوض کوثر به من برسند وبنگرید که چگونه پس از من با آن ها رفتار می‌کنید). مسند احمد 3/17 و 26 (به نقل از ابوسعید خدری)، کنزالعمال 1/47 ، ح 945
6- و آن گاه که پیامبر(ص) از(حجة‌الوداع) باز می‌گشت، در (غدیرخم) فرود آمد و دستور داد کنار درختان بزرگ آن جا توقف کنند و زیر آن ها را تمیز نمایند؛ سپس فرمود:
(گویا من دعوت شده و اجابت نموده‌ام. من در میان شما دو چیز گران قدر قرار می‌دهم که یکی از دیگری بزرگ‌تر است:کتاب خدا و عترتم. بنگرید که چگونه با آنان رفتار می‌کنید و آنها از هم هیچ وقت جدا نخواهند شد) ، سپس به مسأله ی ولایت علی (ع) اشاره کردند. (مستدرک حاکم 3/ 109 و533 به نقل از زید بن ارقم)
حاکم پس از نقل این حدیث، گفته است که این حدیث طبق شرط شیخین در قبول خبر، صحیح است، اما آن ها، آن را، با وجوداینکه طولانی بوده است، نقل نکرده‌اند. او درجای دیگری گفته است اسناد این حدیث صحیح است ولی بخاری و مسلم آن را ذکر نکرده‌اند.
7- باردیگر، پیامبر(ص) ، این حدیث را در خانه‌ی خویش، هنگام بیماری، در حالی که اطاق از صحابه پر بود، فرمودند : (ای مردم ! من به زودی قبض روح می‌شوم و از این جهان می‌روم و من سخنی که عذر شما راقطع کند به شما گفتم. آگاه باشید من کتاب خدا و عترتم، اهل بیتم را در میان شما می‌گذارم.) سپس دست علی (ع) را بلند کرد و فرمود: (هذا علی مع القرآن و القرآن مع علی لایفترقان حتی یردا علی الحوض ).( الصواعق المحرقه /75، فصلباب 9 )
8- عبدالله بن حنطب می‌گوید: پیامبر (ص)در (جحفه) برای ما خطبه خواند و پرسید:( آیا من از جان شما نسبت به شما اولی نیستم؟) گفتند: (بلی یا رسول الله!ٍ). فرمود:
(انی سائلکم عن اثنین: القرآن و عترتی). ( اربعین الاربعین نبهانی؛ احیاء المیت سیوطی)
9- طبرانی حدیث ثقلین را با دنباله ای نقل می کند :(انی تارک فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلوا: کتاب الله و عترتی. فلا تقدموهما فتهلکوا و لا تقصروا عنهما فتهلکوا و لا تعلموهم فانهم اعلم منکم ).( الصواعق المحرقه /135، باب وصایای پیامبر(ص))





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین