انواع جوهر و انواع عرض را نام برده و توضیح دهید.
ماهیت در اولین دسته‌بندی، به «جوهر» و «عرض» تقسیم می‌شود. جوهر را در اولین دسته‌بندی به پنج گروه تقسیم کرده‌اند: ماده، صورت، جسم، نفس و عقل. اما «عَرَض» از دیدگاه مشهور حکیمان «نُه» تا است، مقولات نه‌گانه عرض عبارتند از: کم، کیف، أین، متی، وضع، جِدَه، اضافه، فعل و انفعال. هفت مقوله پایانی عرض (أین، متی، وضع، جِدَه، اضافه، فعل و انفعال) را مقولات نسبی می‌گویند. این عقیده حکمای مشّا در مورد تعداد مقولات بود و مدرکشان هم استقرا است. فیلسوفان عرض را به عرض لازم(غیر مفارق) و عرض مفارق تقسیم کرده‌اند. عرض لازم، عرضی است که انفکاک و جدایی آن از ماهیت ممتنع است؛ مانند حرارت نسبت به آتش یا مانند کتابت بالقوّه نسبت به انسان. عرض مفارق، عرضی است که انفکاک و جدایی آن از شی‏ء، ممتنع نیست؛ مانند ایستادن یا نشستن برای انسان. عرض مفارق خود بر دو قسم است: یا زودگذر است مثل سرخی شرم و زردی ترس یا دیر گذر است مثل پیری و جوان.
عنوان سوال:

انواع جوهر و انواع عرض را نام برده و توضیح دهید.


پاسخ:

ماهیت در اولین دسته‌بندی، به «جوهر» و «عرض» تقسیم می‌شود.
جوهر را در اولین دسته‌بندی به پنج گروه تقسیم کرده‌اند: ماده، صورت، جسم، نفس و عقل.
اما «عَرَض» از دیدگاه مشهور حکیمان «نُه» تا است، مقولات نه‌گانه عرض عبارتند از: کم، کیف، أین، متی، وضع، جِدَه، اضافه، فعل و انفعال. هفت مقوله پایانی عرض (أین، متی، وضع، جِدَه، اضافه، فعل و انفعال) را مقولات نسبی می‌گویند. این عقیده حکمای مشّا در مورد تعداد مقولات بود و مدرکشان هم استقرا است.
فیلسوفان عرض را به عرض لازم(غیر مفارق) و عرض مفارق تقسیم کرده‌اند. عرض لازم، عرضی است که انفکاک و جدایی آن از ماهیت ممتنع است؛ مانند حرارت نسبت به آتش یا مانند کتابت بالقوّه نسبت به انسان. عرض مفارق، عرضی است که انفکاک و جدایی آن از شی‏ء، ممتنع نیست؛ مانند ایستادن یا نشستن برای انسان. عرض مفارق خود بر دو قسم است: یا زودگذر است مثل سرخی شرم و زردی ترس یا دیر گذر است مثل پیری و جوان.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین