روایات فراوانی بدین معنا اشاره دارند که دوست داشتن امام علی و دیگر امامان(ع) و پیروی از آن بزرگواران، دوست داشتن خدا و پیامبر و پیروی از آنان است، و دشمنی با امامان و نافرمانی نسبت به دستوراتشان، نافرمانی خدا و رسول و دشمنی با آنان است. الف. روایاتی که در مورد حضرت علی(ع) است: 1. پیامبر خدا(ص) فرمود: «خدای متعال با من درباره علی عهدی بست. گفتم: پروردگارا! آن‌را برای من روشن بدار!» فرمود: «بشنو». گفتم: «می‌شنوم». فرمود: «علی، پرچم هدایت، امام اولیای من و نور پیروانم است و اوست آن نشانی که همراه پرهیزگاران کردم. هرکس او را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هرکس او را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است».[1] 2. پیامبر خدا(ص) دست علی(ع) را گرفت و خطبه خواند و پس از حمد و ثنای الهی فرمود: «آیا ندانستید که من از شما به شما سزاوارترم؟». گفتند: چرا؛ درست می‌گویی، ای پیامبر خدا! سپس دست علی(ع) را گرفت و بالا برد و فرمود : «هر کس من ولیّ اویم، این، ولیّ او است و خداوند، دوست می‌دارد کسی را که دوستش بدارد و دشمن می‌دارد کسی را که دشمنش بدارد».[2] 3. پیامبر خدا(ص): «من آنچه دستور داشتم درباره علی به شما رسانیدم، هرکس در این امر مرا اطاعت کند خدا را اطاعت کرده و هرکس مرا نافرمانی کند خدای عزّ و جلّ را نافرمانی کرده و نزد خدا عُذری ندارد و سرانجامش همان است که خدا در کتاب خود خبر داده: آن‌کس که نافرمانی خدا و پیامبرش را کند و از مرزهای او تجاوز نماید، او را در آتشی وارد می‌کند که جاودانه در آن خواهد ماند.[3] ».[4] 4. پیامبر خدا(ص): «ای مردم! قطعاً علی سرور همه اوصیاء، پیشوای دست و روسپیدان‏، سرپرست پرهیزکاران و مولای مؤمنان است. دوستدار او دوستدار من، و دوستدار من دوست خدا است، و دشمن او دشمن من، و دشمن من دشمن خدا است».[5] ب. احادیثی که به محبت تمام امامان و اطاعت از آنان اشاره می‌کند: 1. امام علی(ع): از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌فرمود: «من سید اولاد آدمم، ای علی! تو و امامان بعد از تو سادات امت من هستید. هرکس ما را دوست دارد خدا را دوست داشته و هرکس ما را دشمن دارد خدا را دشمن داشته، و هر که به ولایت ما باشد به ولایت خداست، و هرکس دشمن ماست دشمن خدا است، و هرکه فرمان ما برد خدا را فرمان برده و هرکه نافرمانی ما کند خدا را نافرمانی کرده است».[6] 2. رسول خدا(ص): «امامان از فرزندان حسین(ع) هستند، هرکس آنها را اطاعت کند خدا را اطاعت کرده است، و هرکس آنها را نافرمانی کند خدا را نافرمانی کرده است، ایشانند حلقه و دستگیره محکم و ایشانند وسیله‌ای به سوی تقرّب و درگاه الهی».[7] [1] . ابونعیم اصفهانی، أحمد بن عبد الله، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ج 1، ص 67، السعادة، بجوار محافظة مصر، 1394ق. [2] . نسائی، أحمد بن شعیب، خصائص أمیر المؤمنین علی بن أبی‌طالب، ص 114، کویت، مکتبة المعلا، چاپ اول، 1406ق. [3] . نساء، 14. [4] . شیخ صدوق، محمد بن علی‏، الأمالی، ص 408، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق.‏ [5] . شیخ صدوق، محمد بن علی‏، معانی الأخبار، ص 373، قم، دفتر انتشارات اسلامی‏، چاپ اول، 1403ق. [6] . الأمالی، ص 476. [7] . شیخ صدوق، محمد بن علی‏، عیون أخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 58، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.
آیا پیامبر اسلام(ص) این حدیث را فرمودهاند: (هرکس علی را قبول دارد مرا قبول داشته و هرکس مرا قبول داشته باشد خدا را قبول داشته است)؟
روایات فراوانی بدین معنا اشاره دارند که دوست داشتن امام علی و دیگر امامان(ع) و پیروی از آن بزرگواران، دوست داشتن خدا و پیامبر و پیروی از آنان است، و دشمنی با امامان و نافرمانی نسبت به دستوراتشان، نافرمانی خدا و رسول و دشمنی با آنان است.
الف. روایاتی که در مورد حضرت علی(ع) است:
1. پیامبر خدا(ص) فرمود: «خدای متعال با من درباره علی عهدی بست. گفتم: پروردگارا! آنرا برای من روشن بدار!» فرمود: «بشنو». گفتم: «میشنوم». فرمود: «علی، پرچم هدایت، امام اولیای من و نور پیروانم است و اوست آن نشانی که همراه پرهیزگاران کردم. هرکس او را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هرکس او را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است».[1]
2. پیامبر خدا(ص) دست علی(ع) را گرفت و خطبه خواند و پس از حمد و ثنای الهی فرمود: «آیا ندانستید که من از شما به شما سزاوارترم؟». گفتند: چرا؛ درست میگویی، ای پیامبر خدا! سپس دست علی(ع) را گرفت و بالا برد و فرمود : «هر کس من ولیّ اویم، این، ولیّ او است و خداوند، دوست میدارد کسی را که دوستش بدارد و دشمن میدارد کسی را که دشمنش بدارد».[2]
3. پیامبر خدا(ص): «من آنچه دستور داشتم درباره علی به شما رسانیدم، هرکس در این امر مرا اطاعت کند خدا را اطاعت کرده و هرکس مرا نافرمانی کند خدای عزّ و جلّ را نافرمانی کرده و نزد خدا عُذری ندارد و سرانجامش همان است که خدا در کتاب خود خبر داده: آنکس که نافرمانی خدا و پیامبرش را کند و از مرزهای او تجاوز نماید، او را در آتشی وارد میکند که جاودانه در آن خواهد ماند.[3] ».[4]
4. پیامبر خدا(ص): «ای مردم! قطعاً علی سرور همه اوصیاء، پیشوای دست و روسپیدان، سرپرست پرهیزکاران و مولای مؤمنان است. دوستدار او دوستدار من، و دوستدار من دوست خدا است، و دشمن او دشمن من، و دشمن من دشمن خدا است».[5]
ب. احادیثی که به محبت تمام امامان و اطاعت از آنان اشاره میکند:
1. امام علی(ع): از رسول خدا(ص) شنیدم که میفرمود: «من سید اولاد آدمم، ای علی! تو و امامان بعد از تو سادات امت من هستید. هرکس ما را دوست دارد خدا را دوست داشته و هرکس ما را دشمن دارد خدا را دشمن داشته، و هر که به ولایت ما باشد به ولایت خداست، و هرکس دشمن ماست دشمن خدا است، و هرکه فرمان ما برد خدا را فرمان برده و هرکه نافرمانی ما کند خدا را نافرمانی کرده است».[6]
2. رسول خدا(ص): «امامان از فرزندان حسین(ع) هستند، هرکس آنها را اطاعت کند خدا را اطاعت کرده است، و هرکس آنها را نافرمانی کند خدا را نافرمانی کرده است، ایشانند حلقه و دستگیره محکم و ایشانند وسیلهای به سوی تقرّب و درگاه الهی».[7] [1] . ابونعیم اصفهانی، أحمد بن عبد الله، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ج 1، ص 67، السعادة، بجوار محافظة مصر، 1394ق. [2] . نسائی، أحمد بن شعیب، خصائص أمیر المؤمنین علی بن أبیطالب، ص 114، کویت، مکتبة المعلا، چاپ اول، 1406ق. [3] . نساء، 14. [4] . شیخ صدوق، محمد بن علی، الأمالی، ص 408، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق. [5] . شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الأخبار، ص 373، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1403ق. [6] . الأمالی، ص 476. [7] . شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 58، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق.
- [سایر] معنای این صلوات شریفه چیست؟ اللهم صل علی محمد و آل محمد فی الاولین و صل علی محمد و آل محمد فی الآخرین و صل علی محمد و آل محمد فی الملأ الاعلی و صل علی محمد و آل محمد فی المرسلین؟
- [سایر] سلام؛ امیرالمومنین(ع) فرمودهاند: (اِنَّهُ لَا یُقَاسُ بِنَا آلَ مُحَمَّدٍ مِنْ هَذِهِ الْاُمَّهِ اَحَدٌ)؛ هیچکسی با خاندان رسول خدا(ص) قابل قیاس نیست... پس چرا گفته میشود اهل بیت(ع) باید برای ما الگو باشند؟!
- [سایر] آیا پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) در اذان و اقامه شان ذکر اشهد ان محمد رسول الله و اشهد ان علیا ولی الله را می گفتند؟
- [سایر] به روایت ابن هشام: به هنگام مرگ حضرت محمد(ص)، عباس (عموی پیامبر) از حضرت علی(ع) خواست که نزد پیامبر(ص) برود و درباره جانشین آینده وی، نظر خواهی کند، اما حضرت علی از اینکار پرهیز کرد و گفت: (مرا با این سؤال کاری نیست و اگر سید(حضرت محمد) ما را منع کند یقین میباید دانست که هیچکس بعد از وی چیزی به ما ندهد). (سیرت رسول الله، ج 2، ص 1112). سؤال این است که؛ اگر حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع) را به جانشینی خود در غدیر خم انتخاب کرده بود، دلیل این سؤال چه بوده است؟ چرا حضرت علی در پاسخ اشارهای به ماجرای غدیر خم نکرد؟
- [سایر] پیامبر اکرم(ص) فرمود: (مجالس خود را به ذکر علی(ع) زینت دهید)، همچنین این حدیث: که رسول خدا فرمود: (کلام علی بالاترین کلامها است) صحیح است؟ متن کامل و منبع را ذکر نمایید.
- [سایر] معنای حدیث زیر چیست؟ و عن علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن ابن أبیعمیر، عن إبراهیم بن عبد الحمید، عن مصعب بن عبد الله النوفلی، عمن رفعه قال: قَدِمَ أعرابی بِإبل له علی عهد رسول الله(ص) ... فقال: فَاسْتَهْدِنِی یا رسول الله، قال: لا، قال: بَلی یا رسول الله فَلَم یَزَل یُکَلّمُه حتّی قال: أَهْدِ لَنَا نَاقَةً وَ لَا تَجْعَلْهَا وَلْهَی.
- [سایر] رسول اکرم(ص)، چگونه حضرت علی(ع) را معرفی کردند؟
- [سایر] لطفاً این روایت را اجمالاً توضیح دهید: (مُحَمَّدُ بْنُ یعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْعَاصِمِی عَنْ عَلِی بْنِ الْحَسَنِ التَّمِیمِی عَنْ عَلِی بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ ذَکرْتُ لَهُ مِصْرَ فَقَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) اطْلُبُوا بِهَا الرِّزْقَ وَ لَا تَطْلُبُوا بِهَا الْمَکثَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) مِصْرُ الْحُتُوفِ یقَیضُ لَهَا قَصِیرَةُ الْأَعْمَارِ).
- [سایر] با توجه به روایات زیر، معنای اختیال چیست؟ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یحْیی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) مَنْ مَشَی علی الْأَرْضِ اخْتِیالًا لَعَنَتْهُ الْأَرْضُ وَ مَنْ تَحْتَهَا وَ مَنْ فَوْقَهَا. عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَیلٌ لِمَنْ یخْتَالُ فِی الْأَرْضِ یعَانِدُ جَبَّارَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ.
- [سایر] با توجه به این روایت که؛ (اگر مردم بعد از پیامبر اکرم(ص) با امیر المؤمنین علی(ع) بیعت میکردند خداوند جهنم را خلق نمیکرد)، تکلیف اقوام قبل از پیامبر مانند قوم ثمود و عاد چه میشد؟
- [امام خمینی] - ترجمه تشهد و سلام (الحمد لله اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له )، یعنی ستایش،مخصوص پروردگار است و شهادت می دهم که خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یگانه است و شریک ندارد. (و اشهد ان محمدا عبده و رسوله )، یعنی شهادت می دهم که محمد صلی الله علیه و آله بنده خدا و فرستاده اوست. (اللهم صل علی محمد و آل محمد)، یعنی خدایا رحمت بفرست بر محمد و آل محمد. (و تقبل شفاعته و ارفع درجته ) یعنی قبول کن شفاعت پیغمبر را و درجه آن حضرت را نزد خود بلند کن. (السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته )، یعنی سلام بر تو ای پیغمبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد. (السلام علینا و علی عباد الله الصالحین )، یعنی سلام از خداوند عالم بر نمازگزاران و تمام بندگان خوب او. (السلام علیکم و رحمة الله و برکاته ) یعنی سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما مؤمنین باد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید: یا محسن قد اتاک المسیء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن وا نا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی؛ بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گناهکار بگذرد؛ تو نیکوکاری و من گناهکار؛ به حق محمد و آل محمد (ص) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید : یا مُحسنُ قداتاکَ المسیءُ و قد امَرتَ المحسنَ ان یتجاوَز عنِ المسی ءِ انتَ المحسنُ و انا المُسی ءُ بحقّ محمّدٍ و آلِ محّمدٍ صل عَلی محّمدِ و ال محّمدِ و تجاوَز عن قبیحِ ما تعلمُ منّی .یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بندة گنهکار به در خانة تو آمده و تو امر کرده ای که نییکوکار از گنهکار بگذرد ، تو نیکو کاری و من گناهکار بحقّ محّمدٍ و آل محّمدٍ صلی اللهُ علیه و آله و سّلم .رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیها یی که می دانی از من سر زده . بگذر .
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .