سند معتبر
حدیث صحیح این عنوان از اصطلاحات علم درایه می باشد و از اقسام خبر واحد می باشد.
آیا این دعا از امام علی(ع) نقل شده است و دارای سند معتبر می‌باشد: تمام دعاهای کره زمین در چهار کلمه است: (الحمد لله علی کل نعمه، اعوذ بالله من کل شر، اسئل الله من کل خیر، استغفرالله من کل ذنب).
محمدباقر مجلسی(م 1110ق) در «بحار الانوار» این روایت را از کتابی با توصیف «الکتاب العتیق الغرویّ» و یا (کتاب کهن موجود در نجف) این‌گونه نقل می‌کند: روایت شده است، امیر مؤمنان علی(ع)، مردی را دید که از روی نوشته، دعایی طولانی می‌خواند. به او فرمود: «ای مرد! آن‌که زیاد را می‌شنود، اندک را هم پاسخ می‌دهد». مرد گفت: سَرورم! پس چه کنم؟ فرمود: «بگو: الْحَمْدُ للهِ عَلَی کُلِّ نِعْمَةٍ وَ أَسْأَلُ اللهَ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ وَ أَعُوذُ باللهِ مِنْ کُلِّ شَرٍّ وَ أَسْتَغْفِرُ اللهَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ»؛ ستایش، خدای را بر هر نعمتی، و هر خوبی را از خدا می‌خواهم و از هر بدی، به خدا پناه می‌برم و از هر گناهی، از خدا آمرزش می‌طلبم.[1] مجلسی(ره) در موارد زیادی در «بحار الانوار» از این کتاب کهن روایت نقل می‌کند که از این روش چنین به‌دست می‌آید که ایشان نویسنده آن کتاب را از محدّثان قدیمی و معتبر شیعه می‌داند. آقابزرگ تهرانی می‌نویسد: این کتاب کهن، همان «مجمع الدعوات» و یا «‏مجموع الدعوات» است که نویسنده آن «أبو الحسین یا أبو جعفر محمد بن هارون بن موسی تَلَّعُکْبَری» می‌باشد.[2] چنان‌که علامه مجلسی می‌گوید: از ظاهر کلام کفعمی نیز همین برمی‌آید.[3] در معرفی نویسنده این کتاب کهن به‌طور خلاصه باید گفت: محمد بن هارون بن موسی بن احمد تلعکبری(م 387ق)،[4] از محدّثان نامدار امامیه در قرن چهارم هجری قمری است. نجاشی(م 450ق) از او و پدرش روایت نقل می‌کند.[5] ابوالحسین محمد بن هارون تلعکبری، صحیفه کامله سجادیه را از استاد خود محمد بن عبدالله شیبانی نقل کرده است.[6] سید بن طاووس، آن‌گاه دعای چهل و ششم صحیفه را به روایت ابوالحسین محمد بن هارون نقل می‌کند.[7] به هر حال؛ در پذیرش روایت مورد سؤال مانعی وجود ندارد؛ چون نویسنده این کتاب مورد قبول علمای رجال و حدیث است. درباره محتوای این روایت نیز باید گفت: مطمئناً این روایت، ناظر به افراد و یا شرایط خاصی بوده و گرنه دعاهای طولانی بسیاری از خود امام علی(ع) و دیگر امامان معصوم نقل شده است. [1] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏91، ص 242، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق. [2] . آقا بزرگ تهرانی‏، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 20، ص 28، قم، اسماعیلیان‏، 1408ق. [3] . بحار الأنوار، ج ‏1، ص 33. [4] . الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة، ج ‏8، ص 242. [5] . امین عاملی‏، سید محسن، أعیان الشیعة، ج ‏10، ص 82، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1406ق. [6] . سید ابن طاووس، رضی الدین علی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص 423، قم، دار الرضی، چاپ اول، 1330ق. [7] . همان.
محمدباقر مجلسی(م 1110ق) در «بحار الانوار» این روایت را از کتابی با توصیف «الکتاب العتیق الغرویّ» و یا (کتاب کهن موجود در نجف) این‌گونه نقل می‌کند: روایت شده است، امیر مؤمنان علی(ع)، مردی را دید که از روی نوشته، دعایی طولانی می‌خواند. به او فرمود: «ای مرد! آن‌که زیاد را می‌شنود، اندک را هم پاسخ می‌دهد». مرد گفت: سَرورم! پس چه کنم؟ فرمود: «بگو: الْحَمْدُ للهِ عَلَی کُلِّ نِعْمَةٍ وَ أَسْأَلُ اللهَ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ وَ أَعُوذُ باللهِ مِنْ کُلِّ شَرٍّ وَ أَسْتَغْفِرُ اللهَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ»؛ ستایش، خدای را بر هر نعمتی، و هر خوبی را از خدا می‌خواهم و از هر بدی، به خدا پناه می‌برم و از هر گناهی، از خدا آمرزش می‌طلبم.[1] مجلسی(ره) در موارد زیادی در «بحار الانوار» از این کتاب کهن روایت نقل می‌کند که از این روش چنین به‌دست می‌آید که ایشان نویسنده آن کتاب را از محدّثان قدیمی و معتبر شیعه می‌داند. آقابزرگ تهرانی می‌نویسد: این کتاب کهن، همان «مجمع الدعوات» و یا «‏مجموع الدعوات» است که نویسنده آن «أبو الحسین یا أبو جعفر محمد بن هارون بن موسی تَلَّعُکْبَری» می‌باشد.[2] چنان‌که علامه مجلسی می‌گوید: از ظاهر کلام کفعمی نیز همین برمی‌آید.[3] در معرفی نویسنده این کتاب کهن به‌طور خلاصه باید گفت: محمد بن هارون بن موسی بن احمد تلعکبری(م 387ق)،[4] از محدّثان نامدار امامیه در قرن چهارم هجری قمری است. نجاشی(م 450ق) از او و پدرش روایت نقل می‌کند.[5] ابوالحسین محمد بن هارون تلعکبری، صحیفه کامله سجادیه را از استاد خود محمد بن عبدالله شیبانی نقل کرده است.[6] سید بن طاووس، آن‌گاه دعای چهل و ششم صحیفه را به روایت ابوالحسین محمد بن هارون نقل می‌کند.[7] به هر حال؛ در پذیرش روایت مورد سؤال مانعی وجود ندارد؛ چون نویسنده این کتاب مورد قبول علمای رجال و حدیث است. درباره محتوای این روایت نیز باید گفت: مطمئناً این روایت، ناظر به افراد و یا شرایط خاصی بوده و گرنه دعاهای طولانی بسیاری از خود امام علی(ع) و دیگر امامان معصوم نقل شده است. [1] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏91، ص 242، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق. [2] . آقا بزرگ تهرانی‏، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 20، ص 28، قم، اسماعیلیان‏، 1408ق. [3] . بحار الأنوار، ج ‏1، ص 33. [4] . الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة، ج ‏8، ص 242. [5] . امین عاملی‏، سید محسن، أعیان الشیعة، ج ‏10، ص 82، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1406ق. [6] . سید ابن طاووس، رضی الدین علی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص 423، قم، دار الرضی، چاپ اول، 1330ق. [7] . همان.
عنوان سوال:
آیا این دعا از امام علی(ع) نقل شده است و دارای سند معتبر می‌باشد: تمام دعاهای کره زمین در چهار کلمه است: (الحمد لله علی کل نعمه، اعوذ بالله من کل شر، اسئل الله من کل خیر، استغفرالله من کل ذنب).
پاسخ:
محمدباقر مجلسی(م 1110ق) در «بحار الانوار» این روایت را از کتابی با توصیف «الکتاب العتیق الغرویّ» و یا (کتاب کهن موجود در نجف) این‌گونه نقل می‌کند:
روایت شده است، امیر مؤمنان علی(ع)، مردی را دید که از روی نوشته، دعایی طولانی می‌خواند. به او فرمود: «ای مرد! آن‌که زیاد را می‌شنود، اندک را هم پاسخ می‌دهد». مرد گفت: سَرورم! پس چه کنم؟ فرمود: «بگو: الْحَمْدُ للهِ عَلَی کُلِّ نِعْمَةٍ وَ أَسْأَلُ اللهَ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ وَ أَعُوذُ باللهِ مِنْ کُلِّ شَرٍّ وَ أَسْتَغْفِرُ اللهَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ»؛ ستایش، خدای را بر هر نعمتی، و هر خوبی را از خدا می‌خواهم و از هر بدی، به خدا پناه می‌برم و از هر گناهی، از خدا آمرزش می‌طلبم.[1]
مجلسی(ره) در موارد زیادی در «بحار الانوار» از این کتاب کهن روایت نقل می‌کند که از این روش چنین به‌دست می‌آید که ایشان نویسنده آن کتاب را از محدّثان قدیمی و معتبر شیعه می‌داند.
آقابزرگ تهرانی می‌نویسد: این کتاب کهن، همان «مجمع الدعوات» و یا «مجموع الدعوات» است که نویسنده آن «أبو الحسین یا أبو جعفر محمد بن هارون بن موسی تَلَّعُکْبَری» می‌باشد.[2] چنان‌که علامه مجلسی می‌گوید: از ظاهر کلام کفعمی نیز همین برمی‌آید.[3]
در معرفی نویسنده این کتاب کهن به‌طور خلاصه باید گفت:
محمد بن هارون بن موسی بن احمد تلعکبری(م 387ق)،[4] از محدّثان نامدار امامیه در قرن چهارم هجری قمری است. نجاشی(م 450ق) از او و پدرش روایت نقل می‌کند.[5]
ابوالحسین محمد بن هارون تلعکبری، صحیفه کامله سجادیه را از استاد خود محمد بن عبدالله شیبانی نقل کرده است.[6] سید بن طاووس، آن‌گاه دعای چهل و ششم صحیفه را به روایت ابوالحسین محمد بن هارون نقل می‌کند.[7]
به هر حال؛ در پذیرش روایت مورد سؤال مانعی وجود ندارد؛ چون نویسنده این کتاب مورد قبول علمای رجال و حدیث است.
درباره محتوای این روایت نیز باید گفت: مطمئناً این روایت، ناظر به افراد و یا شرایط خاصی بوده و گرنه دعاهای طولانی بسیاری از خود امام علی(ع) و دیگر امامان معصوم نقل شده است. [1] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 91، ص 242، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق. [2] . آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج 20، ص 28، قم، اسماعیلیان، 1408ق. [3] . بحار الأنوار، ج 1، ص 33. [4] . الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 8، ص 242. [5] . امین عاملی، سید محسن، أعیان الشیعة، ج 10، ص 82، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1406ق. [6] . سید ابن طاووس، رضی الدین علی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص 423، قم، دار الرضی، چاپ اول، 1330ق. [7] . همان.
- [سایر] درباره ناد علی(ع) و معتبر بودن سند آن توضیح دهید.
- [سایر] آیا خواندن تشهد نماز مطابق فرمان معصوم (ع) (نقل ابو بصیر از امام جعفر صادق (ع):"بسم الله و باالله و الحمد لله والاسماء السنی کلها لله اشهد ان لااله الاالله وحده لاشریک له واشهدان محمدا عبده ورسوله ارسله بالحق بشیراً ونذیراً بین یدی الساعته اشهد ان ربی نعم الرب و ان محمداً نعم الرسول و ان علیاً نعم الوصی و نعم الامام اللهم صل علی محمد وآل محمد وتقبل شفاعته فی امته وارفع درجته")، مبطل نماز است یا مبطل نیست؟
- [سایر] آیا دعای معروف به (ناد علی) سند معتبری دارد و در منابع معتبر نقل شده و کیفیت خواندن آن چگونه است؟ آیا اگر کسی از این دعا یا هر دعایی حاجت گرفت، می توان به آن اعتماد کرد؟
- [سایر] متن کامل دعای احتجاب امام علی(ع) (احْتَجَبْتُ بِنُورِ وَجْهِ اللَّهِ...) و همچنین سند آن چگونه است؟
- [سایر] آیا این داستان دارای سند معتبر می‌باشد: (روی انگشتری که پیامبر سفارش داده بودند، نام خود را ثبت کنند، پس از تحویل و عبور از شب به طور معجزه آسایی نام حضرت علی(ع) هم در کنار نام پیامبر حک شد)؟
- [سایر] نقل می‌کنند: (کسی به حضرت علی(ع) کنیزی هدیه داد. روزی حضرت زهرا(س) وارد منزل شد و مشاهده کرد که علی(ع) سر بر پای کنیز گذاشته و خوابیده است. حضرت زهرا(س) به نشانه اعتراض پیش پیامبر اکرم(ص) رفتند که جبرئیل نازل شد و گفت: حضرت فاطمه حق ندارد که اعتراض کند و باید برگردد). حال سؤال این است که؛ آیا چنین رفتاری از یک بانوی دارای عصمت تعجبآور نیست؟ مخصوصاً که عصمت از اشتباه نیز دارند.
- [سایر] در ماجرای نبرد امام علی(ع) با عمرو بن عبدود می‌گویند علی(ع) به عمرو گفت: به پشت سرت نگاه کن. اینها چه کسانی هستند که به دنبالت میآیند؟ و وقتی عمرو برگشت، ناگهان علی او را غافلگیر کرده و یک پایش را قطع نموده و او را میکشد. لطفاً ماجرای واقعی این جنگ تن به تن را با نقل از منابع معتبر تاریخی بیان کنید.
- [سایر] لطفا توضیح دهید آیا روابط حضرت زهرا (س) با حضرت علی(ع) مانند دیگر همسران و دارای ابعاد مادّی بوده است؟
- [سایر] با توجه به این که یک نسخه از قرآن کریم که دست خط حضرت علی (ع) وجود دارد می توان به صحت قرآن ایمان داشت، اما احادیث و دعا های مفاتیح که نقل می شود معلوم نیست که درست باشد؟
- [سایر] محمد بن حنفیه در روایتی از امام علی (ع) نقل می کند که ایشان فرمودند: "إن رسول الله (ص) یوم القیامة أخذ بحجزة الله و نحن آخذون بحجزة نبینا و شیعتنا آخذون بحجزتنا". معنای الحجزه چیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است بعد از نماز مغرب و عشاء شب عید فطر و بعد از نماز صبح ان و بعد از نماز عید فطر این تکبیرها را بگوید الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الله اکبر علی ما هدانا
- [آیت الله خوئی] بعد از نماز مغرب و عشاء شب عید صبح آن و بعد از نماز فطر و بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگویند: (اللهُ اکْبَرُ، اللهُ اکْبَرُ لا الهَ الَّا اللهُ، وَ اللهُ اکْبَرُ، اللهُ اکْبَرُ، وَ للهِ الْحَمْدُ، اللهُ اکْبَرُ، عَلَی ما هَدانا).
- [آیت الله سبحانی] بعداز نماز مغرب و عشاء شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگوید: اَللهُ اَکْبَر اللهُ اَکْبَرُ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ اَللهُ اَکْبَرُ وَ للهِ الْحَمْدُ اَللهُ اَکْبَرُ عَلی ما هَدانا.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکری بخوانند کافی است، ولی بهتر است این دعا را بخوانند: (اللّهُمَّ أَهْلَ الکِبْریاءِ و العَظَمَةِ، وأَهْلَ الجُودِ و الجَبَرُوتِ، وأَهْلَ العَفْوِ و الرَّحْمةِ و أَهْلَ التَّقْوی و المَغْفِرةِ، أسأَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ الّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عِیداً ولمُحَمَّدٍ صلّی اللَّه عَلَیه و آله ذُخْراً ومَزیداً أَنْ تُصَلِّیَ علی مُحَمَّدٍ و آلَ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تُدْخِلَنی فِی کُلِّ خَیرٍ أَدْخَلْتَ فیهِ مُحمَّداً و آلَ مُحَمَّدٍ، وأَن تُخْرِجَنِی مِنْ کلِّ شَرٍّ (6) أَخْرَجْتَ منه مُحَمَّداً و آلَ مُحَمَّدٍ صَلواتُکَ عَلَیهِ وعَلَیْهِمْ، اللّهُمَّ إنِّی أسْأَلُکَ خَیْرَ ما سَألَکَ بِه عِبادُکَ الصَّالِحُون، وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْه عِبادُکَ الصّالِحُون) (7)
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است انسان در عید قربان بعد از ده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است تکبیرهائی را که در مسأله پیش گفته شد بگوید و بعد از آن بگوید: (اَللّهُ اَکْبَرُ عَلَی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الأنْعامِ وَ الْحَمْدُ للّهِ عَلَی ما اَبْلانا). ولی اگر عید قربان را در منی باشد مستحب است بعد از پانزده نماز که اول آنها نمازظهر روز عید وآخرآنها نمازصبح روز سیزدهم ذی حجه است، این تکبیرها را بگوید.
- [آیت الله بهجت] مستحب است در عید قربان بعد از ده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است، این تکبیرها را بگوید: (اَللّه اَکبَرُ، اَللّه اَکبَرُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّه و اَللّه اَکبَرُ، اَللّه اَکبَرُ وَ للّهِ الْحَمْدُ، اَللّه اَکبَرُ عَلی مَا هَدانَا، اَللّه اَکبَرُ عَلی ما رَزَقَنَا مِن بَهِیمَةِ الأنعامِ)، ولی اگر عید قربان را در منی باشد، مستحب است بعد از پانزده نماز، که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز سیزدهم ذیحجّه است، این تکبیرها را بگوید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است نمازگزار بعد از نماز مشغول ذکر و دعا و قرآن شود و این را تعقیب می نامند و بهتر است پیش از آن که از جای خود حرکت کند و وضوی او باطل شود رو به قبله بنشیند و تعقیب را بخواند. در کتاب‌های دعا تعقیب های زیادی از ائمه معصومین(علیهم السلام) نقل شده که یکی از مهمترین آنها تسبیح حضرت زهراء(علیها السلام) است، به این ترتیب که 34 مرتبه (الله اکْبر)، سپس 33 مرتبه (الْحمْد لله) و بعد 33 مرتبه (سبْحان الله) بگوید و فضیلت و ثواب بسیار دارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از نماز مغرب و عشای شب عید فطر و بعد از نماز صبح آن و بعد از نماز عید فطر و نماز ظهر و نماز عصر روز عید فطر، مستحب است این تکبیرها را بگوید: (اللَّهُ أکْبَرُ، اللَّهُ أکْبَرُ، لاإلهَ إلّا اللَّهُ و اللَّهُ أکْبَرُ، اللَّهُ أکْبرُ و للَّهِ الْحَمْدُ، اللَّهُ أکْبَرُ علی ما هَدانا) و استحباب این تکبیر در چهار نماز اول و پس از آن در نماز پنجم (نماز ظهر)، بیشتر است.
- [آیت الله وحید خراسانی] ترجمه تشهد و سلام الحمد لله اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له یعنی ستایش مخصوص الله است شهادت می دهم که نیست خدایی معبودی مگر الله که یگانه است و شریک ندارد و اشهد ان محمدا عبده و رسوله یعنی و شهادت می دهم که محمد صلی الله علیه واله وسلم بنده او و فرستاده اوست اللهم صل علی محمد و ال محمد یعنی خدایا رحمت بفرست بر محمد و ال محمد و تقبل شفاعته و ارفع درجته یعنی و قبول کن شفاعت پیغمبر را و درجه او را بلند کن السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته یعنی درود و سلام بر تو ای پیغمبر و رحمت و برکات الله بر تو باد السلام علینا و علی عباد الله الصالحین یعنی درود و سلام الله بر ما نمازگزاران و تمام بندگان شایسته او السلام علیکم و رحمه الله و برکاته یعنی درود و سلام و رحمت و برکات الله بر شما باد و مقصود از کلمه شما مراد واقعی از این کلمه باشد هر چند به حسب مستفاد از بعض روایات دو ملک راست و چپ و مومنین می باشد
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است انسان در عید قربان بعد از ده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است، تکبیرهایی را که در مسأله پیش گفته شد بگوید و بعد از آن بگوید: (اللَّهُ أکْبَرُ علی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الأَنْعامِ، و الحَمْدُ للَّهِ علی ما أَبْلانا)، ولی اگر عید قربان را در منی باشد، مستحب است تا از منی کوچ نکرده، بعد از پانزده نماز که اول آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز سیزدهم ذی حجه است، این تکبیرها را بگوید.