خداوند به چه کسانی می‌گوید که از هر در بهشت که می‌خواهید وارد شوید؟

بهشت، دارای مراتب مختلفی است که هر یک از آنها،‌ درجات مختلفی را در اندرون خود جای داده‌اند. این تقسیمات طبیعتاً به دلیل مقام‌های مختلف انسان‌ها است. برای هر یک از این مراتب جایگاه ورودی وجود دارد که از آن تعبیر به «ابواب»(در‌ها) شده که می‌توان آن‌را بیانی حقیقی دانست به این معنا که برای هر یک از آنها، مانند درهای روی زمین، دری قرار دارد. البته درهای بهشت متناسب با آن عالم است.[1]
در هر صورت در برخی از روایات، ویژگی‌ها و صفاتی ذکر شده است که اگر شخصی بدان‌ها عمل کند، دروازه‌های بهشت به سوی او باز خواهد شد و از هر یک که می‌خواهد می‌تواند وارد شود. البته توجه به این نکته ضروری است که این بازگشایی دروازه‌ها به این معنا نیست که به هر جایگاهی حتی جایگاه اولیا و اوصیا نیز خواهد رسید، بلکه باید معنایی نسبی برای آن فرض کرد.
حال در این‌جا به تعدادی از این روایات اشاره می‌کنیم:
1. در برخی از روایات، صفاتی کلی برای همه مسلمانان شرط شده که اگر دارای آن باشند، وارد بهشت می‌شوند؛ امام صادق(ع) فرمود: «هر کس فرائض حق را بر پا دارد و از محرّمات خدا بر کنار باشد و ولایت خاندان پیامبر(ص) را نیکو شمرد و از دشمنان خداوند بیزاری جوید؛ از هر هشت در بهشت که بخواهد، وارد آن می‌شود».[2]
امام صادق(ع) از پدران بزرگوارش از حضرت علی(ع) نقل می‌کند که رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس وضویش را صحیح و کامل بگیرد و نمازش را به صورت نیکو بجای آورد، زکات مالش را پرداخت نماید، خشم و غضبش را فرو نشاند، زبانش را نگه دارد، از گناهانش توبه کند، و خیر اندیشی برای خانواده‌اش کند؛ به حق، حقایق ایمان را کامل کرده است، و درهای بهشت به رویش باز است».[3]
2. در برخی از روایات، صفاتی برای زنان ذکر شده است که اگر بدان‌ها عمل کنند وارد بهشت می‌شوند؛ پیامبر اکرم(ص) فرمود: «زمانی که زن خدای خود را بشناسد، به او و پیامبرش ایمان آورد، مقام اهل بیت پیامبر را بفهمد، نماز‌های پنج‌گانه را بخواند، روزه ماه رمضان را بگیرد، زنا نکند و از شوهر خود اطاعت کند، از هر دری از بهشت که بخواهد وارد خواهد شد».[4] شبیه به این محتوا و البته با بیان شرایط کمتر در منابع دیگر ذکر شده است.[5]
3. روایاتی نیز وجود دارد که صفاتی جزئی را سبب باز شدن درهای بهشت برای شخص می‌دانند. البته طبیعی است که این نوع بیان‌ها نسبی بوده و کسی که مثلاً تنها سوره اعلی را در نماز بخواند با کسی که همه عمر خود را با فهم واقعی، صرف دینداری و انجام مناسک می‌کند؛ برابر نیست. برخی از این روایات عبارتند از:
پیامبر اکرم(ص): «هر شخصی که هشت روز از رجب را روزه دارد، خدا در مقابل هر یک از روزه‌های او، یکی از هشت در بهشت را به رویش‏ گشاید و فرماید از هر کدام خواهی وارد شو».[6] و «خداوند بنده‌ای که به او شرک نورزیده و خونی را به ناحق نریخته است، ملاقات نمی‌کند، مگر این‌که از هر دری که او بخواهد، وارد بهشتش می‌کنند».[7]
امام علی(ع): «...و هر کسی که یک سوم شب را نماز بخواند، فرشته‌ای نباشد جز آن‌که بر مقام او نزد خداوند غبطه خورد و به او گویند از هر هشت در بهشت که می‌خواهی وارد شو...».[8]
امام صادق(ع): «هر کس سوره "سبّح اسم ربّک الأعلی" (سوره اعلی) را در نماز واجب یا مستحب خویش تلاوت کند، در روز رستاخیز به او گفته شود که از هر دری از درهای بهشت که خواهی داخل شو».[9]   [1] . ر.ک: «ملال‌آور نبودن نعمت‌های بهشتی»، سؤال 1823؛ «بهشت و سیر تکاملی»، سؤال 31205. [2] . «قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ:‏ مَنْ أَقَامَ فَرَائِضَ اللَّهِ وَ اجْتَنَبَ مَحَارِمَ اللَّهِ وَ أَحْسَنَ الْوَلَایَةَ لِأَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّ اللَّهِ وَ تَبَرَّأَ مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلْیَدْخُلْ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ الثَّمَانِیَةِ شَاءَ»؛ طبری آملی، عماد الدین محمد، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج 2، ص 176، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم، 1383ق. [3] . «رَسُولُ اللَّهِ(ص):‏ مَنْ أَسْبَغَ وُضُوءَهُ وَ أَحْسَنَ صَلَاتَهُ وَ أَدَّی زَکَاتَهُ وَ کَفَّ غَضَبَهُ وَ سَجَنَ لِسَانَهُ وَ اسْتَغْفَرَ لِذَنْبِهِ وَ أَدَّی النَّصِیحَةَ لِأَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّهِ فَقَدِ اسْتَکْمَلَ حَقَائِقَ الْإِیمَانِ وَ أَبْوَابُ‏ الْجَنَّةِ مُفَتَّحَةٌ لَهُ»؛ طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ص 39، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم، 1385ق؛ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج 1، ص 11، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق. [4] . «إِذَا عَرَفَتِ المَرْأَةُ رَبَّهَا وَ آمَنَتْ بِهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ عَرَفَتْ فَضْلَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّهَا وَ صَلَّتْ خَمْساً وَ صَامَتْ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا وَ أَطَاعَتْ زَوْجَهَا دَخَلَتْ مِنْ‏ أَیِ‏ أَبْوَابِ‏ الْجَنَّةِ شَاءَتْ»؛ ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی‏، دعائم الإسلام‏، محقق، مصحح، فیضی، آصف‏، ج ‏2، ص 216، قم، مؤسسة آل البیت(علیهم السلام)‏، چاپ دوم‏، 1385 ق‏. [5] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 5، ص 555، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ من لا یحضره الفقیه، ج‏ 3، ص 441. [6] . «مَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ ثَمَانِیَةَ أَیَّامٍ فَإِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ یَفْتَحُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِصَوْمِ کُلِّ یَوْمٍ بَاباً مِنْ أَبْوَابِهَا وَ قَالَ لَهُ ادْخُلْ مِنْ‏ أَیِ‏ أَبْوَابِ‏ الْجِنَانِ‏ شِئْت‏ ...»؛ شیخ صدوق، الامالی، ص 535، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق؛ شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 55، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق. [7] . شریف الرضی، محمد بن حسین، المجازات النبویة، محقق، مصحح، صالح، صبحی، ص 99، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1422ق؛ زمخشری، محمود بن عمر، الفائق فی غریب الحدیث، محقق، مصحح، شمس الدین، ابراهیم،‏ ج 3، ص 285، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1417ق. [8] . «وَ مَنْ صَلَّی ثُلُثَ لَیْلِهِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ إِلَّا غَبَطَهُ بِمَنْزِلَتِهِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قِیلَ لَهُ ادْخُلْ مِنْ‏ أَیِ‏ أَبْوَابِ‏ الْجَنَّةِ الثَّمَانِیَةِ شِئْتَ»؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 476، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق؛ فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2، ص 320، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، 1375ش. [9] . کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 450، قم، دار الرضی، چاپ دوم، 1405ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 7، ص 297، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.