به دلیل کدام خصیصه؛ خدا، حضرت موسی(ع) را به پیامبری برگزید؟

در این‌باره لازم است که به آیاتی از قرآن مجید و گفته‌های مفسّران، ذیل این آیات مراجعه شود. یکی از آیاتی که در ذیل آن، ویژگی‌های حضرت موسی(ع) مورد بررسی قرار گرفته است؛ آیه شریفه «وَ أَنَا اخْتَرْتُکَ فَاسْتَمِعْ لِما یُوحی»؛[1] است؛ یعنی «و من تو را [برای مقام رسالت] برگزیدم اکنون به آنچه بر تو وحی می‌شود، گوش فرا ده!»
مفسّران اسلامی درباره دلیل برگزیده شدن حضرت موسی(ع) به مقام نبوت، به مواردی اشاره کرده‌اند:
1. با توجه به مفهوم «اختیار(انتخاب)» که در عبارت «اخترتک» وجود دارد؛ خدای تعالی به سبب صفات و سجایای عالیه‌ای که در موسی بود، او را شایسته مقام رسالت دانست. البته این صفات در همه پیامبران وجود داشت؛ زیرا اختیار(انتخاب)، گزینش چیزی است به سبب صفت ممتازی که دارد.[2] بنابر این دیدگاه؛ مقام نبوت و رسالت، زمانی به دست می‌آید که شخص، استحقاق آن‌را داشته باشد.
در همین راستا باید گفت؛ خدا موسی(ع) را به دلیل تحمل مسئولیت نبوت و رسالت، به سخن‌گفتن با خویشتن مخصوص نمود و شاهد این معنا، جمله «فَاسْتَمِعْ لِما یُوحی‏» است که «فاء» تفریع، نتیجه آن اختیار و انتخاب قلمداد شده، و فهمانده که مشیّت و خواست الهی بدین تعلق گرفته که فردی از انسان را وا بدارد، تا مشقت حمل نبوت و رسالت را تحمل کند، و چون در علم خدا موسی بهتر از دیگران بود بدین جهت او را اختیار کرده است.[3]
2. در مقابل، برخی معتقدند؛ بر اساس این آیه شریفه، مقام نبوت به استحقاق حاصل نمی‌گردد، هر چند شخص کامل و دارای ملکات فاضله باشد(و بر این اساس، نباید به دنبال ویژگی خاصی در موسی ع و دیگر پیامبران باشیم که با آن ویژگی، استحقاق نبوت را یافته باشند). بلکه اعطای مقام نبوت تنها با انتخاب و صلاحدید خداوند است و فرمایش «وَ أَنَا اخْتَرْتُکَ» صریح است بر این‌که به موسی(ع) منصب نبوت داده شد تنها به جهت آن‌که حق تعالی او را برگزید.[4]
به هر حال،با توجه به آیه «وَ اصْطَنَعْتُکَ لِنَفْسی»؛[5] ‏خداوند، حضرت موسی(ع) را برای خود خالص گردانید، و همه نعمت‌هایی که در اختیار او گذاشت، همه از احسان خداوند بود.[6]   [1] . طه، 13. [2] . مدرسی، سید محمد تقی، من هدی القرآن، ج ‏7، ص 137، تهران، دار محبی الحسین، چاپ اول، 1419ق؛ طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏9، ص 14، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، 1378ش. [3] . طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏14، ص 139، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق. [4] . حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد، تفسیر اثنا عشری، ج ‏8، ص 250 – 251، تهران، میقات، چاپ اول، 1363ش؛ نیز ر. ک: طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏7، ص 10، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش. [5] . «و من تو را برای خودم ساختم [و پرورش دادم]»؛ طه، 41. [6] . المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏14، ص 153.