حضرت اسماعیل
اسماعیل ، از پیامبران الهی و فرزند ابراهیم خلیل است. به اعتقاد بیشتر مسلمانان او همان ذبیح است. همچنین بنا بر روایات اسلامی نسب پیامبر اکرم، حضرت محمد(ص) به اسماعیل می‌رسد.
آیا از نسل حضرت اسماعیل(ع) به غیر از پیامبر خاتم(ص) پیامبر دیگری نیز وجود داشت؟
با استنباط از آیه‌ای از قرآن کریم شاید بتوان برداشت کرد که تنها فردی که از فرزندان حضرت اسماعیل(ع) به نبوّت و رسالت رسید، پیامبر اسلام(ص) بود. قرآن کریم می‌فرماید: «هنگامی را که ابراهیم و اسماعیل، پایه‌های خانه [کعبه] را بالا می‌بردند، [می‌گفتند:] «پروردگارا! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایی! پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده! و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند، به وجود آور! و طرز عبادتمان را به ما نشان ده و توبه ما را بپذیر، که تو توبه‌پذیر و مهربانی! پروردگارا! در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آنها را کتاب و حکمت بیاموزد، و پاکیزه کند؛ زیرا تو توانا و حکیمی [و بر این کار، قادری]».[1] در آیه شریفه «رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ ...»؛[2] ضمیر «فیهم و منهم» به ذُرّیه آن دو پیامبر الهی برمی‌گردد؛ یعنی در میان فرزندان ما پیامبری که از خود آنها باشد برانگیزان. بر اساس نظر یکی از مفسران، لفظ «رسولا» حاکی است که فقط یک پیامبر خواسته‌اند و نیز معلوم می‌شود که از نسل ابراهیم و اسماعیل فقط یک پیامبر آمده و آن‌هم حضرت محمّد بن عبد اللَّه(ص) است، و پیامبران بنی اسرائیل از نسل ابراهیم و اسحاق هستند.[3] همچنین مفسر دیگری نیز از این آیه برداشت کرده است که جز پیامبر خاتم(ص)، رسولی که از اولاد هر دو پیغمبر (ابراهیم و اسماعیل) باشد، مبعوث نشده است.[4] [1] . بقره، 127 – 129. [2] . بقره، 129. [3] . شریف لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، ج ‏1، ص 116، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، 1373ش؛ قرشی، سید علی اکبر، تفسیر أحسن الحدیث، ج ‏1، ص 242، تهران، بنیاد بعثت، چاپ سوم، 1377ش. [4] . فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: اعلمی، حسین، ج ‏1، ص 190، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، 1415ق.
با استنباط از آیه‌ای از قرآن کریم شاید بتوان برداشت کرد که تنها فردی که از فرزندان حضرت اسماعیل(ع) به نبوّت و رسالت رسید، پیامبر اسلام(ص) بود. قرآن کریم می‌فرماید: «هنگامی را که ابراهیم و اسماعیل، پایه‌های خانه [کعبه] را بالا می‌بردند، [می‌گفتند:] «پروردگارا! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایی! پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده! و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند، به وجود آور! و طرز عبادتمان را به ما نشان ده و توبه ما را بپذیر، که تو توبه‌پذیر و مهربانی! پروردگارا! در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آنها را کتاب و حکمت بیاموزد، و پاکیزه کند؛ زیرا تو توانا و حکیمی [و بر این کار، قادری]».[1] در آیه شریفه «رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ ...»؛[2] ضمیر «فیهم و منهم» به ذُرّیه آن دو پیامبر الهی برمی‌گردد؛ یعنی در میان فرزندان ما پیامبری که از خود آنها باشد برانگیزان. بر اساس نظر یکی از مفسران، لفظ «رسولا» حاکی است که فقط یک پیامبر خواسته‌اند و نیز معلوم می‌شود که از نسل ابراهیم و اسماعیل فقط یک پیامبر آمده و آن‌هم حضرت محمّد بن عبد اللَّه(ص) است، و پیامبران بنی اسرائیل از نسل ابراهیم و اسحاق هستند.[3] همچنین مفسر دیگری نیز از این آیه برداشت کرده است که جز پیامبر خاتم(ص)، رسولی که از اولاد هر دو پیغمبر (ابراهیم و اسماعیل) باشد، مبعوث نشده است.[4] [1] . بقره، 127 – 129. [2] . بقره، 129. [3] . شریف لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، ج ‏1، ص 116، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، 1373ش؛ قرشی، سید علی اکبر، تفسیر أحسن الحدیث، ج ‏1، ص 242، تهران، بنیاد بعثت، چاپ سوم، 1377ش. [4] . فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: اعلمی، حسین، ج ‏1، ص 190، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، 1415ق.
عنوان سوال:
آیا از نسل حضرت اسماعیل(ع) به غیر از پیامبر خاتم(ص) پیامبر دیگری نیز وجود داشت؟
پاسخ:
با استنباط از آیه‌ای از قرآن کریم شاید بتوان برداشت کرد که تنها فردی که از فرزندان حضرت اسماعیل(ع) به نبوّت و رسالت رسید، پیامبر اسلام(ص) بود.
قرآن کریم می‌فرماید: «هنگامی را که ابراهیم و اسماعیل، پایه‌های خانه [کعبه] را بالا می‌بردند، [می‌گفتند:] «پروردگارا! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایی! پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده! و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند، به وجود آور! و طرز عبادتمان را به ما نشان ده و توبه ما را بپذیر، که تو توبه‌پذیر و مهربانی! پروردگارا! در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آنها را کتاب و حکمت بیاموزد، و پاکیزه کند؛ زیرا تو توانا و حکیمی [و بر این کار، قادری]».[1]
در آیه شریفه «رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ ...»؛[2] ضمیر «فیهم و منهم» به ذُرّیه آن دو پیامبر الهی برمی‌گردد؛ یعنی در میان فرزندان ما پیامبری که از خود آنها باشد برانگیزان.
بر اساس نظر یکی از مفسران، لفظ «رسولا» حاکی است که فقط یک پیامبر خواسته‌اند و نیز معلوم می‌شود که از نسل ابراهیم و اسماعیل فقط یک پیامبر آمده و آن‌هم حضرت محمّد بن عبد اللَّه(ص) است، و پیامبران بنی اسرائیل از نسل ابراهیم و اسحاق هستند.[3]
همچنین مفسر دیگری نیز از این آیه برداشت کرده است که جز پیامبر خاتم(ص)، رسولی که از اولاد هر دو پیغمبر (ابراهیم و اسماعیل) باشد، مبعوث نشده است.[4] [1] . بقره، 127 – 129. [2] . بقره، 129. [3] . شریف لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، ج 1، ص 116، تهران، دفتر نشر داد، چاپ اول، 1373ش؛ قرشی، سید علی اکبر، تفسیر أحسن الحدیث، ج 1، ص 242، تهران، بنیاد بعثت، چاپ سوم، 1377ش. [4] . فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: اعلمی، حسین، ج 1، ص 190، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، 1415ق.
- [سایر] آیا از نسل حضرت اسماعیل(ع) به غیر از پیامبر خاتم(ص) پیامبر دیگری نیز وجود داشت؟
- [سایر] آیا پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) در اذان و اقامه شان ذکر اشهد ان محمد رسول الله و اشهد ان علیا ولی الله را می گفتند؟
- [سایر] حضرت علی(ع) در نزد پیامبر اکرم(ص) چه جایگاهی داشت و پیامبر(ص) چقدر وقت برای حضرت علی(ع) می گذاشت؟
- [سایر] رسول اکرم(ص)، چگونه حضرت علی(ع) را معرفی کردند؟
- [سایر] دیدگاه پیامبراکرم(ص) نسبت به یاری امام حسین(ع) چیست؟
- [سایر] چرا در بین اهلبیت پیامبر اکرم(ص)، به حضرت زهرا و حضرت رضا(ع) بضعه النبی «پاره تن رسول الله» می گویند؟
- [سایر] آیا پیامبران پیشین چون حضرت مسیح(ع) از نبوت پیامبر اسلام(ص) آگاه بودند؟
- [سایر] آیا به عنوان مثال امام جواد متوسّل به امام حسین(ع) یا حضرت محمد(ص) میشدند؟ یا حضرت محمد(ص) متوسّل به حضرت ابراهیم(ع) میشدند؟ لطفاً هر دو مورد را کامل توضیح دهید.
- [سایر] با توجه به روایات زیر، معنای اختیال چیست؟ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یحْیی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) مَنْ مَشَی علی الْأَرْضِ اخْتِیالًا لَعَنَتْهُ الْأَرْضُ وَ مَنْ تَحْتَهَا وَ مَنْ فَوْقَهَا. عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَیلٌ لِمَنْ یخْتَالُ فِی الْأَرْضِ یعَانِدُ جَبَّارَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ.
- [سایر] از زمان حضرت عیسی(ع) تا حضرت محمد(ص)، پیامبر نیامد پس زمین از حجت خدا خالی بوده است؟
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید : یا مُحسنُ قداتاکَ المسیءُ و قد امَرتَ المحسنَ ان یتجاوَز عنِ المسی ءِ انتَ المحسنُ و انا المُسی ءُ بحقّ محمّدٍ و آلِ محّمدٍ صل عَلی محّمدِ و ال محّمدِ و تجاوَز عن قبیحِ ما تعلمُ منّی .یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بندة گنهکار به در خانة تو آمده و تو امر کرده ای که نییکوکار از گنهکار بگذرد ، تو نیکو کاری و من گناهکار بحقّ محّمدٍ و آل محّمدٍ صلی اللهُ علیه و آله و سّلم .رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیها یی که می دانی از من سر زده . بگذر .
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است بعد از تکبیرْ الاحرام بگوید: )یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ المُسِئُ وَقَدْ أمَرْتَ المُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِئ أنْتَ المُحْسِنُ وَأنَا المُسِئُ بِحَقِّ مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَتَجاوَز عَنْ قَبیحِ ماتَعْلَمُ مِنّی(، یعنیای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار بدر خانه تو آمده وتو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، بحقّ محمّد وآل محمّد رحمت خود را بر محمّد وآل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است بعد از تکبیرةالاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ الْمُسیءُ وَقَدْ أمَرْتَ الْمُحْسِنَ أنْ یَتَجَاوَزَ عَنِ الْمُسیءِ، أنْتَ الْمُحْسِنُ وَأنَا الْمُسیءُ، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی: (ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حقّ محمّد و آل محمّد صلیاللهعلیهوآلهوسلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده درگذر.)