امامان معصوم(ع) اگرچه امام و رهبر مردم بودند و می‌توانستند از حق و حقوقی که خداوند برای آنان قرار داده به رایگان استفاده کنند، ولی با این ‌حال، با تلاش و همت خود به کسب ثروت پرداخته و زندگی خویش را از همین راه اداره می‌کردند و حتی از همین ثروت‌ها نیز در راه خدا خرج می‌کردند.[1] امام حسین(ع) نیز اهل کار و تلاش بود، اگرچه بیشتر اموال به‌دست‌آمده را در راه خدا و در جهت مصارف عمومی استفاده ‌کرده و خود از این درآمدها کمتر استفاده می‌فرمود، اما بر اساس موازین اسلامی به خانواده‌اش سخت نگرفته و نیازهای معمول آنان را برطرف می‌کرد. در همین راستا، از برخی گزارش‌های تاریخی عاشورا برمی‌آید که اهل بیت امام حسین(ع) زیور آلاتی داشتند: «سپاه عمر بن سعد به خیمه‌های اهل بیت‏ امام حسین(ع) حمله کردند و به غارت اموال خیمه‌ها و زیور آلات پرداختند».[2] «فاطمه دختر امام حسین(ع) نقل می‌کند که مهاجمان به خیمه ما حمله‌ور شدند. دو خلخال طلا در پاهای من که دختر کوچکی بودم، وجود داشت. مردی از مهاجمان خلخال‌ها را از پایم درمی‌آورد و همزمان می‌گریست! گفتم: ای دشمن خدا! گریه‌ات از چیست؟! گفت: چرا گریه نکنم! با آن‌که دارم زیور از پای دختر پیامبر(ص) درمی‌آورم؟! گفتم: در نیاور! گفت: می‌ترسم اگر من نگیرم، مهاجم دیگری آن‌را بردارد».[3] در این زمینه باید گفت: 1. اهل بیت(ع) از نظر مالی -با توجه به تلاش و فعالیتی که داشتند- دست کم از طیف متوسط جامعه بودند؛ از این‌رو طبیعی است که اهل بیت امام حسین(ع) نیز، در همان حد متوسط از زیور آلات برخوردار باشند. 2. معمولاً پدر و مادر از مصارف ضروری زندگیشان می‌کاهند، اما برای فرزندان خود هزینه می‌کنند، مثلاً برای دخترانشان زیور آلاتی - هرچند اندک - می‌خرند. 3. این اندازه از زیورآلات، زندگانی زاهدانه آن‌حضرت را زیر سؤال نمی‌برد. 4. در منابع تاریخی و روایی معتبر، سخن از زیورآلات فراوان وجود ندارد، بلکه حکایت از غارت همان حداقل‌ها است. و آنچه در برخی اشعار و محافل در مورد غارت زیورآلات اهل بیت امام حسین(ع) مطرح می‌شود، بیشتر جنبه مبالغه دارد و حاکی از واقعیت نیست: سقوط نرخ طلای کوفه مسجل است از بس که زر و زیور می آورند!! [1] . برای آگاهی از این دسته روایات، ر. ک: شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ‏6، ص 384، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ‏17، ص 37، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج‏43، ص 235 – 236، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1363ش؛ امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ‏1، ص 320، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1403ق؛ حلبی، ابوالفرج، السیرة الحلبیة، ج ‏3، ص 510، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ دوم، 1426ق. [2] . ر. ک: «شهادت امام حسین(ع) و غارت اموال خیمه‌ها و زیور آلات و لباس رویین زنان»، سؤال 47599. [3] . شیخ صدوق، الأمالی، ص 164، کتابچی، تهران، 1376 ش.
امامان معصوم(ع) اگرچه امام و رهبر مردم بودند و میتوانستند از حق و حقوقی که خداوند برای آنان قرار داده به رایگان استفاده کنند، ولی با این حال، با تلاش و همت خود به کسب ثروت پرداخته و زندگی خویش را از همین راه اداره میکردند و حتی از همین ثروتها نیز در راه خدا خرج میکردند.[1]
امام حسین(ع) نیز اهل کار و تلاش بود، اگرچه بیشتر اموال بهدستآمده را در راه خدا و در جهت مصارف عمومی استفاده کرده و خود از این درآمدها کمتر استفاده میفرمود، اما بر اساس موازین اسلامی به خانوادهاش سخت نگرفته و نیازهای معمول آنان را برطرف میکرد.
در همین راستا، از برخی گزارشهای تاریخی عاشورا برمیآید که اهل بیت امام حسین(ع) زیور آلاتی داشتند: «سپاه عمر بن سعد به خیمههای اهل بیت امام حسین(ع) حمله کردند و به غارت اموال خیمهها و زیور آلات پرداختند».[2]
«فاطمه دختر امام حسین(ع) نقل میکند که مهاجمان به خیمه ما حملهور شدند. دو خلخال طلا در پاهای من که دختر کوچکی بودم، وجود داشت. مردی از مهاجمان خلخالها را از پایم درمیآورد و همزمان میگریست! گفتم: ای دشمن خدا! گریهات از چیست؟! گفت: چرا گریه نکنم! با آنکه دارم زیور از پای دختر پیامبر(ص) درمیآورم؟! گفتم: در نیاور! گفت: میترسم اگر من نگیرم، مهاجم دیگری آنرا بردارد».[3]
در این زمینه باید گفت:
1. اهل بیت(ع) از نظر مالی -با توجه به تلاش و فعالیتی که داشتند- دست کم از طیف متوسط جامعه بودند؛ از اینرو طبیعی است که اهل بیت امام حسین(ع) نیز، در همان حد متوسط از زیور آلات برخوردار باشند.
2. معمولاً پدر و مادر از مصارف ضروری زندگیشان میکاهند، اما برای فرزندان خود هزینه میکنند، مثلاً برای دخترانشان زیور آلاتی - هرچند اندک - میخرند.
3. این اندازه از زیورآلات، زندگانی زاهدانه آنحضرت را زیر سؤال نمیبرد.
4. در منابع تاریخی و روایی معتبر، سخن از زیورآلات فراوان وجود ندارد، بلکه حکایت از غارت همان حداقلها است. و آنچه در برخی اشعار و محافل در مورد غارت زیورآلات اهل بیت امام حسین(ع) مطرح میشود، بیشتر جنبه مبالغه دارد و حاکی از واقعیت نیست: سقوط نرخ طلای کوفه مسجل است
از بس که زر و زیور می آورند!! [1] . برای آگاهی از این دسته روایات، ر. ک: شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج 6، ص 384، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 17، ص 37، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج43، ص 235 – 236، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1363ش؛ امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، ج 1، ص 320، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1403ق؛ حلبی، ابوالفرج، السیرة الحلبیة، ج 3، ص 510، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ دوم، 1426ق. [2] . ر. ک: «شهادت امام حسین(ع) و غارت اموال خیمهها و زیور آلات و لباس رویین زنان»، سؤال 47599. [3] . شیخ صدوق، الأمالی، ص 164، کتابچی، تهران، 1376 ش.
- [سایر] چرا اسم امام حسین(ع) را حسین گذاشتند؟ چرا اسم امام علی(ع) را علی گذاشتند؟
- [سایر] چرا فرزندان امام حسن مجتبی (ع) مانند قاسم و عبد الله کوچک تر از فرزندان امام حسین (ع) مانند امام سجاد (ع) و علی اکبر هستند، با وجود آن که امام مجتبی بزرگ تر از امام حسین (ع) می باشند؟
- [سایر] چند دختر از امام حسین(ع) در واقعة کربلا حاضر بودند و بطور کلی امام حسین(ع) چند دختر داشتند؟
- [سایر] حضرت سکینه ،دختر امام حسین (ع) چند سال زندگی کرد ؟
- [سایر] آیا امام حسین(ع) کلمه (مُنّوا عَلَیّ) را برای طلب آب برای علی اصغر(ع) به کار بردند؟
- [سایر] آیا هند همسر یزید و قبل از آن خادم خانه امام علی(ع) بود؟ آیا این حقیقت دارد که زنان یزید و خود او از کشته شدن امام حسین(ع) و یارانش ناراحت بودند؟
- [سایر] آیا امام حسین(ع) خواهری به نام رقیه داشت؟ آیا او همراه امام حسین(ع) در کربلا بود؟ و آیا خواهران دیگر امام حسین؛ مثل ام کلثوم در کربلا حضور داشتند؟
- [سایر] فلسفه اشک برای امام حسین(ع) چیست ؟ پاداش اشک برای امام حسین چقدر است؟
- [سایر] آیا رجعت از امام حسین (ع) شروع و به امام حسن عسکری (ع) ختم میشود؟
- [سایر] دلیل فرمایش امام حسن عسگری (ع) که ثواب زیارت امام رضا (ع)بیشتر از زیارت امام حسین (ع) است، چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی لوازمی از درآمد سال مالی خریده است و استفاده نمود و پس از چند سال نیازی به آن نداشت؛ برای مثال : کسی کتاب هایی خریده بود و الآن نیازی به آن ندارد ; یا خانمی زیورآلات خرید، حالا که پیر شده است نیازی به زیور آلات ندارند، در این گونه موار د, اقوا آن است که خمس ندارند. وفات در بین سال خمسی
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیه ای برای منزل بخرد هر وقت احتیاجش از ان بر طرف شد خمس ندارد و همچنین است زیور الات زنانه در صورتی که وقت زینت کردن زن با انها گذشته باشد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] نماز در حرم امامان (ع) مستحب بلکه بهتر از مسجد است و مروی است که نماز حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین (ع) برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی پیش از پرداختن خمسِ مواد معدنی استخراج شده، صنعت یا کاری روی آن انجام دهد که موجب افزایش قیمت آن شود , مثلاً طلا یا نقره استخراج شده را قبل از تخمیس به صورت زیور آلات بسازد، در این صورت, فقط باید خمس اصل مواد معدنی را بپردازد و ارزش افزوده، به عنوان معدن متعلق خمس نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیه ای برای منزل بخرد؛ هر وقت احتیاجش از آن برطرف شد؛ لازم نیست که خمس آن را بدهد و همچنین است زیور آلات زنانه؛ در صورتی که وقت خریدن؛ زینت کردن زن با آنها نگذشته باشد.
- [آیت الله بروجردی] اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیهای برای منزل بخرد، هر وقت احتیاجش از آن برطرف شد، احتیاط واجب آن است که خمس آن را بدهد و همچنین است زیور آلات زنانه، اگر وقت زینت کردن زن به آنها گذشته باشد.
- [امام خمینی] اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیه ای برای منزل بخرد، چنانچه در بین سال احتیاجش از آن برطرف شود، واجب است که خمس آن را بدهد. و همچنین است زیور آلات زنانه، اگر در بین سال، وقت زینت کردن زنها به آنها بگذرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در اثناء سال وسایل مورد نیاز خود را بخرد خمس ندارد و اگر بعداً از آن وسائل بی نیاز شود خمس دادن آن لازم نیست، همچنین زیور آلات زنانه اگر بعد از گذشتن سن و سالی از زن، مورد نیازش نباشد خمس به آن تعلق نمی گیرد، ولی احتیاط مستحب آن است که خمس این وسایل یا زیورآلات را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیّهای که محتاج به آنها بوده و معمولاً عین آن باقی میماند برای منزل بخرد اگر احتیاجش از آن برطرف شود، خمس ندارد و همچنین است زیور آلات زنانه، اگر وقت زینت کردن زن به آنها گذشته باشد هم خمس ندارد گرچه احتیاط مستحبّ پرداخت خمس آنهاست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر از منفعت کسب، پیش از دادن خمس، اثاثیهای برای منزل بخرد و در بین همان سال احتیاجش از آن برطرف شود، اگر زاید بر مخارج سال باشد خمس آن را بنابر احتیاط بدهد، و همچنین است زیور آلات زنانه، ولی اگر در سالهای بعد، رفع احتیاجش از آنها بشود، رعایت این احتیاط لازم نیست.