آیا این‌که گفته می‌شود در کافر یک روح، در انسان مؤمن چهار روح و در انبیا علاوه بر چهار روحی که در وجود مؤمن هست، دارای روح القدس هستند صحیح می‌باشد؟

در روایتی آمده که پیامبران دارای پنج روح، مؤمنان دارای چهار روح و کفار دارای سه روح می‌باشند. البته تعبیر به روح در اینها تماماً به یک معنا نیست؛ زیرا بعضی از روح‌ها روح نباتی، برخی روح حیوانی، برخی فرشته و برخی نیز روح ملکوتی و الهی هستند.
با توجه به این‌که این اقسام با شرحشان در روایت آمده؛ لذا عین روایت را ذکر می‌کنیم.
اصبغ بن نباته می‌گوید: مردی خدمت امیر المؤمنین(ع) آمد و گفت: یا امیر المؤمنین! برخی از مردم عقیده دارند که بنده تا ایمان دارد زنا نمی‌کند، سرقت نمی‌نماید، شراب نمی‌نوشد، ربا نمی‌خورد و خون محترم را نمی‌ریزد. این عقیده بر من گران آمد و از آن دلتنگ شدم؛ زیرا چنان بنده‌‏ای نماز می‌خواند، مانند من دعا می‌کند، او از من زن می‌گیرد و من از او زن می‌گیرم و سپس از یک دیگر ارث می‌بریم، با وجود این برای گناه کوچکی که بدان آلوده شده از ایمان خارج می‌شود؟
امیر المؤمنین(ع) فرمود: راست می‌گویی من هم از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌فرمود و دلیلش هم کتاب خدا است که: خدای عز و جل مردم را سه طبقه آفرید و در سه درجه جایگزینشان فرمود، و این همان قول خدا عز و جل در قرآن است: 1. اصحاب میمنه، 2. اصحاب مشأمه، 3. سابقون.[1]
اما آنچه در باره سابقون فرمود، آنها پیامبران مرسل و غیر مرسل هستند که خدا در آنها پنج روح قرار داده است. 1. روح القدس، 2. روح الایمان، 3. روح القوة، 4. روح الشهوة، 5. روح البدن. به وسیله روح القدس بعثت آنها به پیامبری مرسل و غیر مرسل انجام شد؛ نیز به وسیله آن همه چیز را دانستند؛ با روح ایمان خدا را عبادت کردند و چیزی را شریک او نساختند؛ با روح قوت با دشمن خود جنگیدند و به امر معاش خود پرداختند؛ با روح شهوت از طعام لذیذ و نزدیکی حلال با زنان جوان برخوردار گشتند؛ و با روح بدن جنبیدند و راه رفتند. این دسته آمرزیده‏‌اند و از گناهانشان(ترک اولای آنها) چشم پوشی شده ...
سپس اصحاب میمنه را یاد فرمود. آنها همان مؤمنان حقیقی هستند که خدا در آنها چهار روح نهاده(زیرا روح القدس مختص پیامبران است). روح ایمان، روح قوت، روح شهوت و روح بدن. بنده همواره در صدد تکمیل این ارواح است و حالاتی برایش پیش آید، ... اما اصحاب مشأمه یهود و نصارای هستند که خدای عز و جل می‌فرماید: «کسانی که خدا کتابشان داد او را می‌شناسند، چنان‌که فرزندان خود را می‌شناسند؛[2] یعنی(نبوت) محمد و ولایت(اشیاء او) را در تورات و انجیل می‌شناسند، چنان‌که پسران خود را در خانه‌‏های خویش می‌شناسند «و دسته‌ای از آنها با آن‌که می‌دانند حق را می‌پوشند» «حق و درستی از پروردگار تو است» که تو به سوی آنها فرستاده ‏شده‌‏ای «پس مبادا از آنها باشی که شک و تردد دارند».
و چون اینها(یهود و نصاری) آنچه را شناختند انکار کردند، خدا به این بلا گرفتارشان کرد و روح ایمان را از آنها گرفت و تنها سه روح را در پیکرشان جای داد: روح قوت، روح شهوت و روح بدن، سپس آنها را با چارپایان مربوط ساخت و فرمود: «آنها مانند چارپایانند؛[3] زیرا چارپا هم با روح قوت بار می‌کشد، با روح شهوت علف می‌خورد و با روح بدن راه می‌رود». آن‌گاه سؤال کننده به امام گفت: یا امیر المؤمنین دلم را زنده کردی به اذن خدا.[4]
با توجه به آنچه در این روایت آمده، پیامبران(ع) دارای پنج روح هستند: روح القدس، روح الایمان، روح القوة، روح الشهوة و روح البدن.
بنابر این، از آن‌جا که بعثت پیامبران مرسل و غیر مرسل به وسیله روح القدس انجام می‌شود؛ لذا این روح برای مؤمنان نیست و مؤمنان دارای چهار روح هستند: روح الایمان، روح القوة، روح الشهوة و روح البدن. و از آن‌جا که به وسیله روح ایمان، مؤمنان ایمان پیدا می‌کنند، پس این روح برای کفار نیست، و آنان دارای سه روح هستند(روح القوة، روح الشهوة و روح البدن) و از روح ایمان بی‌بهره‌اند.   [1] . واقعه، 8- 10. [2] . «الَّذینَ آتَیْناهُمُ الْکِتابَ یَعْرِفُونَهُ کَما یَعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ وَ إِنَّ فَریقاً مِنْهُمْ لَیَکْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ یَعْلَمُون». بقره، 146. [3] . فرقان، 44. [4] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏2، ص 282 – 284 تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.