پرهیزکاران به پاس ایمان و تسلیم در برابر حق، در قیامت در پیشگاه خدای متعال مقامی خواهند داشت که از آن به «مقام امن» یا «مقام امین» تعبیر می‌شود. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «إِنَّ الْمُتَّقینَ فی‏ مَقامٍ أَمینٍ»؛[1] براستی پرهیزگاران در مقامی امن هستند. واژه «مقام» به معنای محل قیام است؛ یعنی محل ثبوت و پابرجایی هر چیز؛ و به همین جهت محل اقامت را نیز مقام گفته‌‏اند. کلمه «امین» صفتی است از «أمن»؛ یعنی نرسیدن مکروه. بنابر این معنای آیه این است که پرهیزکاران در روز قیامت، در محلی امن از هر ناخوشایندی و از تمام ناملایمات، ثابت و مستقر خواهند بود.[2] مقام امین در قیامت، می‌تواند همان باغ‌ها با چشمه‌هایی باشد که در زیر درختانش جاری است.[3] «مقام امن» و «مقعد صدق»[4] در این آیه، مخصوص افرادی است که در زندگی تقوا پیشه کرده‌اند. کسانی که در این عالم قلبشان مطمئن به ایمان گردید و خانه دل را از اغیار خالی نموده، با غضب و شهوت و جنود شیطان به مقابله برخاسته و بر آنها پیروز گردیدند؛ و از چنگ علائق عالم طبیعت و مادیات رها شده‌اند. اینان در قیامت در جایگاه امن سکنا می‌گزینند. گفتنی است که نسبت دادن «أمن» به «مقام» و گفتن «مقام امین» از باب مجاز در نسبت است؛ به دلیل آن‌که «امین» صفت «صاحب مقام» است و در ظاهر به خود «مقام» نسبت داده شده است.[5] [1] . دخان، 51. [2] . طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏18، ص 149، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق. [3] . طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏25، ص 81، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، 1412ق. [4] . ر. ک: پاسخ 85318 (جایگاه پرهیزکاران در قیامت). [5] . آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، علی عبدالباری، ج ‏13، ص 133، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏18، ص 149.
مقام امن به چه معنا است؟
پرهیزکاران به پاس ایمان و تسلیم در برابر حق، در قیامت در پیشگاه خدای متعال مقامی خواهند داشت که از آن به «مقام امن» یا «مقام امین» تعبیر میشود.
قرآن کریم در این باره میفرماید: «إِنَّ الْمُتَّقینَ فی مَقامٍ أَمینٍ»؛[1] براستی پرهیزگاران در مقامی امن هستند.
واژه «مقام» به معنای محل قیام است؛ یعنی محل ثبوت و پابرجایی هر چیز؛ و به همین جهت محل اقامت را نیز مقام گفتهاند. کلمه «امین» صفتی است از «أمن»؛ یعنی نرسیدن مکروه. بنابر این معنای آیه این است که پرهیزکاران در روز قیامت، در محلی امن از هر ناخوشایندی و از تمام ناملایمات، ثابت و مستقر خواهند بود.[2]
مقام امین در قیامت، میتواند همان باغها با چشمههایی باشد که در زیر درختانش جاری است.[3]
«مقام امن» و «مقعد صدق»[4] در این آیه، مخصوص افرادی است که در زندگی تقوا پیشه کردهاند. کسانی که در این عالم قلبشان مطمئن به ایمان گردید و خانه دل را از اغیار خالی نموده، با غضب و شهوت و جنود شیطان به مقابله برخاسته و بر آنها پیروز گردیدند؛ و از چنگ علائق عالم طبیعت و مادیات رها شدهاند. اینان در قیامت در جایگاه امن سکنا میگزینند.
گفتنی است که نسبت دادن «أمن» به «مقام» و گفتن «مقام امین» از باب مجاز در نسبت است؛ به دلیل آنکه «امین» صفت «صاحب مقام» است و در ظاهر به خود «مقام» نسبت داده شده است.[5] [1] . دخان، 51. [2] . طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 18، ص 149، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق. [3] . طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 25، ص 81، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، 1412ق. [4] . ر. ک: پاسخ 85318 (جایگاه پرهیزکاران در قیامت). [5] . آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، علی عبدالباری، ج 13، ص 133، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج 18، ص 149.
- [سایر] خواص آیه امن یجیب چیست؟
- [آیت الله بهجت] ما هو حکم الخلوة بالمرأة الاجنبیة و لو مع أمن الوقوع فی الحرام؟ و ما هی حدود الخلوة المحرمة؟
- [سایر] با سلام. دعای "امّن یجیب المضطرّ" در کجا آمده است؟ خیلی دوست دارم آن را یاد بگیرم.
- [سایر] اگر مکه حرم امن الهی است[1]، چرا از ورود اقلیّت ها به آن حتّی به حجاز جلوگیری می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] در کتابهای فقهی برای خانه خدا در مکه حریم امنی قائل شدهاند که اگر کسی در آنجا حیوانی را صید کنند و یا باعث ریختن خونی شود و یا هر عملی که باعث شکستن حریم امن الهی شود باید دیه و یا کفاره بدهد خواهشمند است مقدار حریم جغرافیایی محدوده حرم امن الهی خانه کعبه را بر اساس اندازه کیلومتر برای بنده بنویسید.
- [سایر] معنی «عدمه منّا» چیست و آیه «امن یجیب...» چه ارتباطی با امام زمان دارد؟
- [آیت الله سیستانی] در صورتی که زن در محیطی امن و مطمئن بخواهد نماز بخواند که هیچ نا محرمی وجود ندارد ایا برای نماز نیاز به حجاب دارد؟
- [سایر] در تفسیر تسنیم به مقام ثبوت قرآن و مقام اثبات آن اشاره شده است. تفاوت این دو مقام چیست؟
- [سایر] آیا مقام امامت از مقام رسالت بالاتر است؟
- [سایر] مقام معظم رهبری کی به مقام مرجعیت رسیدند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] سبْحان ربی الاْعْلی و بحمْده: پاک و منزه است خداوند بلند مقام من و او را سپاس می گویم.
- [آیت الله اردبیلی] امر به معروف و نهی از منکر یعنی احساس وظیفه و نظارت همگانی در جهت اصلاح آحاد جامعه و دولتمردان و دستور به نیکی و بازدارندگی از پلیدی و زشتی از فرائض بزرگ اسلامی است که به وسیله آن، دیگر فرائض بر پا میشود و نشانه ولایت مؤمنان نسبت به یکدیگر و راه نیل به مقام بهترین امّت و ملّت بشری است. امام باقر علیهالسلام میفرماید: (این فریضه راه انبیاء و روش صالحان و تکلیف بزرگی است که به واسطه آن، دیگر فرائض اجرا میگردد، راهها اَمن میشود، کسب و تجارت حلال میگردد و رونق مییابد، حقوق مردم تأمین میشود، زمینها آباد میگردد، دشمنان به عدل و انصاف وادار میشوند و کارها به صلاح میآید.)(1)
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . نصاب معدن، 15 مثقال معمولی طلای سکهدار است، که مساوی با بیست مثقال شرعی است، یعنی اگر قیمت چیزی را که از معدن بیرون آورده به 15 مثقال طلا برسد، باید خمس آن را بدهد، و احتیاط آن است که مخارجی را که برای به دستآوردن مصرف کرده، در مقام احتساب نصاب کم نکند، و در مقام ادای خمس آنچه را پس از کمکردن این مخارج باقی میماند، بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگرچه بعضی از ان روایاتی که مستند حکم است در مقام بیان استحباب و کراهت شرعی نیست بلکه بیان کننده منفعت و ضرری است که بر ان امور مرتب می شود
- [امام خمینی] اگر ارتباط علمای اعلام با ظلمه، موجب تقویت آنها شود یا موجب تبرئه آنها پیش افراد بیاطلاع شود، یا موجب جرأت آنها گردد، یا موجب هتک مقام علم شود، واجب است ترک آن.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ارتباط عالمان با ستمگران، موجب تقویت یا تبرئه ستمگران در نزد افراد بیاطّلاع شود یا موجب جرأت آنها گردد یا موجب هتک مقام علم شود، ترک آن واجب است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] میگو که آن را روبیان نیز می گویند از حیوانات آبی حلال است، ولی ماهی سمنقور که از حشرات خشکی است و نام ماهی بر آن نهاده اند حرام است، مگر برای درمان در مقام ضرورت.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شک کند که رکنی را بجا آورده یا نه ، چنانچه مشغول تشهد است اگر شک کند که دو سجده را بجا آورده یا نه ، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر یادش بیاید که آن رکن را بجا نیاورده ، در صورتی که مشغول رکن بعد نشده ، باید آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است ، مثلاً اگر پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید که دو سجده را بجا نیاورده ، باید بجا آورد و اگر در رکوع یا بعد از آمن یادش بیاید ، نمازش باطل است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود، اظهار حق و انکار باطل واجب است و این وجوب، نسبت به عالمان شدیدتر است و اگر سکوت علمای اعلام موجب هتک مقام علم و موجب سوء ظن به علمای اسلام شود، اظهار حق به هر نحوی که ممکن باشد واجب است، اگرچه بدانند تأثیر نمیکند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود مثل منکراتی که دولت های جائر انجام می دهند به اسم دین مبین اسلام، واجب است خصوصاً بر علماء اسلام اظهار حق و انکار باطل، و اگر سکوت علماء اعلام موجب هتک مقام علم و موجب اسائه ظن به علماء اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمی کند.