مسجد الاقصی
مسجد الاقصی، از مساجد مقدس اسلامی واقع در شهر بیت المقدس که بنابر برخی روایات، پیامبر اکرم(ص) از آنجا به معراج رفت.
آیا در مسجد الاقصی زمانی که قبله مسلمانان بود، نماز خوانده می شد؟ به کدام طرف؟
پاسخ اجمالی: زمانی که بیت المقدس قبله مسلمانان بود، مسلمانی در بیت المقدس و مسجد الاقصی وجود نداشت، تا از کیفیت نماز خواندن او بحث شود. امّا در مقام ثبوب ظاهراً حکم آن، همان حکمی است که در باره کعبه گفته می شود. فقها در این باره فرمودند: خواندن نمازهای واجب در خانه کعبه و بر بام آن مکروه است، ولی در حال ناچاری مانع ندارد، امّا خواندن نماز مستحبّ در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحبّ است در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند. پاسخ تفصیلی: پیش از پرداختن به پاسخ بیان دو نکته ضروری است: 1. تغییر قبله در سال دوم هجری (در نیمه شعبان هیجده ماه پس از هجرت)، با درخواست پیامبر اسلام،[1] اتفاق افتاده است.[2] 2. بیت المقدس در سال شانزدهم هجری از طریق مسالمت آمیز فتح شد.[3] بنابراین، تا زمانی که بیت المقدس قبله مسلمانان بود، مسلمانی در بیت المقدس و مسجد الاقصی وجود نداشت تا از کیفیت نماز خواندن او پرسش شود. امّا در مقام ثبوب، ظاهراً حکم آن همان حکمی است که در باره کعبه گفته می شود. حکم نماز در داخل کعبه 1. نمازهای واجب در داخل کعبه: خواندن نمازهای واجب در خانه کعبه و بر بام آن مکروه است، ولی در حال ناچاری مانع ندارد. 2. نمازهای مستحب در داخل کعبه: خواندن نماز مستحب در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحب است در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند.[4] پی نوشتها: [1]. بقره، 144، نگاه‌های انتظارآمیز تو را به سوی آسمان (برای تعیین قبله نهایی) می‌بینیم! اکنون تو را به سوی قبله‌ای که از آن خشنود باشی، باز می‌گردانیم. پس روی خود را به سوی مسجد الحرام کن! و هر جا باشید، روی خود را به سوی آن بگردانید! و کسانی که کتاب آسمانی به آنها داده شده، به خوبی می‌دانند این فرمانِ حقّی است که از ناحیه پروردگارشان صادر شده (و در کتاب های خود خوانده‌اند که پیغمبر اسلام، به سوی دو قبله، نماز می‌خواند). و خداوند از اعمال آنها (در مخفی داشتن این آیات) غافل نیست!. [2]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ‌الطبری، پاینده، ابو القاسم، ج ‌3، ص941، اساطیر، تهران، چاپ پنجم، 1375ش. [3]. أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، ج ‌3، ص 1417، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412/1992. [4]. برای اطلاع دقیق تر از دیدگاه های مراجع عظام به: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج ‌1، ص 498 و 499، م 891 و 892، مراجعه نمایید. منبع: www.islamquest.net
پاسخ اجمالی: زمانی که بیت المقدس قبله مسلمانان بود، مسلمانی در بیت المقدس و مسجد الاقصی وجود نداشت، تا از کیفیت نماز خواندن او بحث شود. امّا در مقام ثبوب ظاهراً حکم آن، همان حکمی است که در باره کعبه گفته می شود. فقها در این باره فرمودند: خواندن نمازهای واجب در خانه کعبه و بر بام آن مکروه است، ولی در حال ناچاری مانع ندارد، امّا خواندن نماز مستحبّ در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحبّ است در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند. پاسخ تفصیلی: پیش از پرداختن به پاسخ بیان دو نکته ضروری است: 1. تغییر قبله در سال دوم هجری (در نیمه شعبان هیجده ماه پس از هجرت)، با درخواست پیامبر اسلام،[1] اتفاق افتاده است.[2] 2. بیت المقدس در سال شانزدهم هجری از طریق مسالمت آمیز فتح شد.[3] بنابراین، تا زمانی که بیت المقدس قبله مسلمانان بود، مسلمانی در بیت المقدس و مسجد الاقصی وجود نداشت تا از کیفیت نماز خواندن او پرسش شود. امّا در مقام ثبوب، ظاهراً حکم آن همان حکمی است که در باره کعبه گفته می شود. حکم نماز در داخل کعبه 1. نمازهای واجب در داخل کعبه: خواندن نمازهای واجب در خانه کعبه و بر بام آن مکروه است، ولی در حال ناچاری مانع ندارد. 2. نمازهای مستحب در داخل کعبه: خواندن نماز مستحب در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحب است در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند.[4] پی نوشتها: [1]. بقره، 144، نگاه‌های انتظارآمیز تو را به سوی آسمان (برای تعیین قبله نهایی) می‌بینیم! اکنون تو را به سوی قبله‌ای که از آن خشنود باشی، باز می‌گردانیم. پس روی خود را به سوی مسجد الحرام کن! و هر جا باشید، روی خود را به سوی آن بگردانید! و کسانی که کتاب آسمانی به آنها داده شده، به خوبی می‌دانند این فرمانِ حقّی است که از ناحیه پروردگارشان صادر شده (و در کتاب های خود خوانده‌اند که پیغمبر اسلام، به سوی دو قبله، نماز می‌خواند). و خداوند از اعمال آنها (در مخفی داشتن این آیات) غافل نیست!. [2]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ‌الطبری، پاینده، ابو القاسم، ج ‌3، ص941، اساطیر، تهران، چاپ پنجم، 1375ش. [3]. أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، ج ‌3، ص 1417، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412/1992. [4]. برای اطلاع دقیق تر از دیدگاه های مراجع عظام به: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج ‌1، ص 498 و 499، م 891 و 892، مراجعه نمایید. منبع: www.islamquest.net
پاسخ:
پاسخ اجمالی:
زمانی که بیت المقدس قبله مسلمانان بود، مسلمانی در بیت المقدس و مسجد الاقصی وجود نداشت، تا از کیفیت نماز خواندن او بحث شود. امّا در مقام ثبوب ظاهراً حکم آن، همان حکمی است که در باره کعبه گفته می شود.
فقها در این باره فرمودند: خواندن نمازهای واجب در خانه کعبه و بر بام آن مکروه است، ولی در حال ناچاری مانع ندارد، امّا خواندن نماز مستحبّ در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحبّ است در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند.
پاسخ تفصیلی:
پیش از پرداختن به پاسخ بیان دو نکته ضروری است:
1. تغییر قبله در سال دوم هجری (در نیمه شعبان هیجده ماه پس از هجرت)، با درخواست پیامبر اسلام،[1] اتفاق افتاده است.[2]
2. بیت المقدس در سال شانزدهم هجری از طریق مسالمت آمیز فتح شد.[3]
بنابراین، تا زمانی که بیت المقدس قبله مسلمانان بود، مسلمانی در بیت المقدس و مسجد الاقصی وجود نداشت تا از کیفیت نماز خواندن او پرسش شود. امّا در مقام ثبوب، ظاهراً حکم آن همان حکمی است که در باره کعبه گفته می شود.
حکم نماز در داخل کعبه
1. نمازهای واجب در داخل کعبه: خواندن نمازهای واجب در خانه کعبه و بر بام آن مکروه است، ولی در حال ناچاری مانع ندارد.
2. نمازهای مستحب در داخل کعبه: خواندن نماز مستحب در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحب است در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند.[4]
پی نوشتها:
[1]. بقره، 144، نگاه‌های انتظارآمیز تو را به سوی آسمان (برای تعیین قبله نهایی) می‌بینیم! اکنون تو را به سوی قبله‌ای که از آن خشنود باشی، باز می‌گردانیم. پس روی خود را به سوی مسجد الحرام کن! و هر جا باشید، روی خود را به سوی آن بگردانید! و کسانی که کتاب آسمانی به آنها داده شده، به خوبی می‌دانند این فرمانِ حقّی است که از ناحیه پروردگارشان صادر شده (و در کتاب های خود خوانده‌اند که پیغمبر اسلام، به سوی دو قبله، نماز می‌خواند). و خداوند از اعمال آنها (در مخفی داشتن این آیات) غافل نیست!.
[2]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ‌الطبری، پاینده، ابو القاسم، ج 3، ص941، اساطیر، تهران، چاپ پنجم، 1375ش.
[3]. أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد بن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، ج 3، ص 1417، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412/1992.
[4]. برای اطلاع دقیق تر از دیدگاه های مراجع عظام به: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج 1، ص 498 و 499، م 891 و 892، مراجعه نمایید.
منبع: www.islamquest.net
- [سایر] آیا در مسجد الاقصی زمانی که قبله مسلمانان بود، نماز خوانده می شد؟ به کدام طرف؟
- [سایر] مسجد الاقصی با معبد سلیمان چه رابطه ای دارد، آیا معبد روی مسجد بنا شده است؟
- [سایر] بیت المقدس و مسجد الاقصی کجاست؟ لطفا توضیحاتی پیرامون آنها ارائه دهید.
- [سایر] مسجد الاقصی در زمان عمر آزاد شد، سپس در زمان رهبر سنی مذهب صلاح الدین ایوبی آزاد گردید. شیعیان چه دست آوردهایی در طول تاریخ داشته اند؟! آیا یک وجب از زمین را فتح کرده اند، و آیا دشمنی از دشمنان اسلام و مسلمانان را عقب رانده اند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر نمازگزار به طرفی که یقین داشت قبله است نماز خواند و پس از نماز فهمید پشت به قبله یا به طرف راست یا چپ قبله نماز خوانده است، در این صورت نمازش چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] تشخیص قبله در قطب شمال و جنوب چگونه است و نماز چگونه خوانده می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی برای مدتی به جهتی که توهم میکرده قبله است نماز خوانده و بعداً فهمیده که قبله کمی متمایل به راست یا چپ است چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی بمدّت یازده سال، به یک جهت نماز خوانده، البتّه آن جهت و قبله را از طریق مساجد اهل سنت آن منطقه معیّن کرده، بعد از یازده سال، توسط قبلهنما معلوم شده که قبله آن 90 درجه منحرف از قبله صحیح بوده است، در این صورت نمازهای گذشته او چه صورت دارد و افرادی که بعنوان میهمان در منزل او نماز خوانده‌اند، پس از کشف خلاف، آیا صاحبخانه وظیفه دارد که به میهمانهای خود تذکّر دهد یا خیر؟
- [سایر] آیا نماز تحیتی که در مسجد جمکران خوانده می شود دستور کلی برای همه مساجد است یا اختصاص به مسجد جمکران دارد؟
- [سایر] با سلام؛ بعد از پایان نماز و برخاستن دعایی خوانده می‌شود و سپس به طرف چپ برگشته باز دعایی خوانده می‌شود و بار دیگر نیز به طرف قبله برگشته و دعایی خوانده می‌شود. متن آن دعا چیست؟ با تشکر.
- [آیت الله جوادی آملی] .اقامه نماز در مسجد فضیلت دارد. درجات فضایل آن به تفاوت مسجدهاست. بهترین مسجد روی زمین , مسجد دور کعبه یعنی مسجد حرام است، پس از آن, مسجد پیامبر(ص) در مدینه و بعد از آن, مسجد کوفه و مسجد اقصی که هر دو در یک حدّند و پس از آنها مسجد جامع هر شهر و بعد از آن , مسجد محل و سپس مسجد بازار . حرم انبیا و اوصیای معصوم (ع) فضیلت و استحباب دارد و نسبت به برخی مساجد , مانند مس جد محل و مسجد بازار, افضل است.
- [آیت الله سبحانی] اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده، یا پشت به قبله یا سمت راست و یا چپ خوانده باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] موقع تخلی باید طرف جلوی بدن یعنی شکم و سینه رو به قبله و پشت به قبله نباشد و مراد از قبله جهتی است که در حال علم و اختیار باید نماز به آن طرف خوانده شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که میخواهد نماز بخواند، باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید تا یقین یا چیزی که در حکم آن است، پیدا کند که قبله کدام طرف است و اگر نتواند باید به گمانی که از محراب مسجد مسلمانان یا قبرهای آنان یا از راه‌های دیگر پیدا می‌شود عمل نماید، حتی اگر از گفته فاسق یا کافری که بر اساس قواعد علمی قبله را میشناسد گمان به قبله پیدا کند، کافی است.
- [آیت الله بروجردی] کسی که میخواهد نماز بخواند، باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید تا یقین کند که قبله کدام طرف است و اگر نتواند یقین پیدا کند، باید به گمانی که از محراب مسجد مسلمانان، یا قبرهای آنان، یا از راه‌های دیگر پیدا می‌شود عمل نماید، حتی اگر از گفتهی فاسق یا کافری که به واسطهی قواعد علمی قبله را میشناسد گمان به قبله پیدا کند، کافی است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که می خواهد نماز بخواند، باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید، تا یقین کند قبله کدام طرف است و اگر نتواند یقین پیدا کند، باید به گمانی که از محراب مسجد مسلمانان یا قبرهای آنان یا از راه‌های دیگر پیدا می شود عمل نماید، حتی اگر از گفته فاسق یا کافری که به واسطه قواعد علمی قبله را می شناسد گمان به قبله پیدا کند کافیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که می خواهد نماز بخواند؛ باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید تا یقین یا چیزی که در حکم یقین است پیدا کند که قبله کدام طرف است و اگر نتواند باید به گمانی که از محراب مسجد مسلمانان یا قبرهای آنان یا از راه های دیگر پیدا می شود عمل نماید حتی اگر از گفته فاسق یا کافری که به واسطه قواعد علمی قبله را می شناسد گمان به قبله پیدا کند کافی است.
- [آیت الله سیستانی] کسی که میخواهد نماز بخواند ، باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید تا یقین ، یا چیزی که در حکم یقین است مثل شهادت دو عادل اگر مستند به حس و مانند آن باشد پیدا کند که قبله کدام طرف است ، و اگر نتواند باید به گمانی که از محراب مسجد مسلمانان ، یا قبرهای مؤمنین ، یا از راه‌های دیگر پیدا می‌شود عمل نماید ، حتی اگر از گفته فاسق یا کافری که بواسطه قواعد علمی قبله را میشناسد گمان به قبله پیدا کند کافی است .
- [آیت الله خوئی] کسی که میخواهد نماز بخواند، باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید، تا یقین یا چیزی که در حکم یقین است پیدا کند که قبله کدام طرف است، و اگر نتواند باید به گمانی که از محراب مسجد مسلمانان یا قبرهای آنان یا از راه‌های دیگر پیدا می‌شود، عمل نماید، حتی اگر از گفته فاسق یا کافری که به واسط قواعد علمی قبله را میشناسد گمان به قبله پیدا کند، کافیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده، یا پشت به قبله به جا آورده، باید آن را اعاده کند و اگر وقت گذشته قضا نماید، اما اگر سهواً نماز را به طرف راست یا چپ خوانده نماز باطل نیست.