پاسخ اجمالی:
قرآن کریم مردم را به دو گروه تقسیم می‌کند، گروهی از مردم می‌گویند خداوندا! در دنیا به ما (نیکی) عطا فرما، ولی در آخرت بهره‌ای ندارند. و گروهی می‌گویند پروردگارا به ما در دنیا (نیکی) عطا کن و در آخرت (نیکی) مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش نگاهدار.
در حقیقت این آیات اشاره به خواسته‌های مردم و اهداف آنها در این عبادت بزرگ است، بعضی جز به مواهب مادی دنیا نظر ندارند و چیزی غیر از آن از خدا نمی‌خواهند، بدیهی است آنها در آخرت از همه چیز بی بهره‌اند، ولی گروهی هم مواهب مادی دنیا را می‌خواهند و هم مواهب معنوی را، بلکه زندگی دنیا را نیز به عنوان مقدمه تکامل معنوی می‌طلبند.
پاسخ تفصیلی:
قرآن کریم مردم را به دو گروه تقسیم می‌کند، گروهی از مردم می‌گویند خداوندا! در دنیا به ما (نیکی) عطا فرما ولی در آخرت بهره‌ای ندارند. [1] و گروهی می‌گویند پروردگارا به ما در دنیا (نیکی) عطا کن و در آخرت (نیکی) مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش نگاهدار. [2]
در حقیقت این قسمت از آیات اشاره به خواسته‌های مردم و اهداف آنها در این عبادت بزرگ است، بعضی جز به مواهب مادی دنیا نظر ندارند و چیزی غیر از آن از خدا نمی‌خواهند بدیهی است آنها در آخرت از همه چیز بی بهره‌اند، ولی گروهی هم مواهب مادی دنیا را می‌خواهند و هم مواهب معنوی را، بلکه زندگی دنیا را نیز به عنوان مقدمه تکامل معنوی می‌طلبند و این است منطق اسلام که هم نظر به جسم و ماده دارد و هم جان و معنا و اوّلی را زمینه‌ساز دومی می‌شمارد و هرگز با انسان های یک بعدی، یعنی آنها که در مادیات غوطه‌ورند و برای آن اصالت قائل هستند، یا کسانی که به کلّی از زندگانی دنیا بی گانه‌اند سازگار نیست. [3]
در این جا به عنوان نمونه به چند مورد اعم از آیه، احادیث و دعاهایی که در آن خیر دنیا و آخرت خواسته شد، اشاره می کنیم.
1. آیه قرآن: "رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار". [4]
2. دعای مکارم: "اللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ وَ بَلِّغْ بِایمانی اکْمَلَ الایمانِ ...اکْمِلْ لی بِها خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ کَافْضَلِ ما صَلَّیْتَ عَلی احَدٍ مِنْ خَلْقِکَ قَبْلَهُ وَ انْتَ مُصَلٍّ عَلی احَدٍ بَعْدَهُ وَ اتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الاخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنی بِرَحْمَتِکَ عَذابَ النَّار"ِ. [5]
3. دعایی از امام صادق (ع) برای بعد از هر نماز در ماه رجب: "یا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ، یا مَنْ یُعْطِی الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ، یا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ، یا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّنا مِنْهُ وَ رَحْمَةً، أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَ جَمِیعَ خَیْرِ الاخِرَةِ ، وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَ شَرِّ الاخِرَةِ، فَانَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما أَعْطَیْتَ، وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ یا کَرِیمُ". [6]
4. دعای بعد از دو رکعت نماز در ماه مبارک رمضان: "اللّهُمَّ... وَ اعْطِنی فیهِ افْضَلَ ما تُعْطی اوْلِیاءَکَ الْمُقَرَّبِینَ، مِنَ الْهُدی وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ، وَ الْخَیْرِ وَ التَّحَنُّنِ، وَ الاجابَةِ وَ الْعَوْنِ، وَ الْغُنْمِ وَ الْعُمْرِ وَ الْعافِیَةِ وَ الْمُعافاةِ الدّائِمَةِ، وَ الْعِتْقِ مِنَ النَّارِ، وَ الْفَوْزِ بِالْجَنَّةِ، وَ خَیْرِ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ ، وَ اصْرِفْ عَنِّی شَرَّ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ ، بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمِینَ". [7]
5. دعای آخر شب یازدهم ماه مبارک رمضان: "اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لا أَمْلِکُ ما أَرْجُو، وَ لا أَسْتَطِیعُ دَفْعَ ما احاذِرُ إِلا بِکَ، وَ أَمْسَیْتُ مُرْتَهِنا بِعَمَلِی، وَ أَمْسَی الْأَمْرُ وَ الْقَضاءُ بِیَدِکَ، یا رَبِّ، فَلا فَقِیرَ أَفْقَرَ مِنِّی، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اغْفِرْ لِی یا رَبِّ ظُلْمِی وَ جُرْمِی وَ جَهْلِی وَ جِدِّی وَ هَزْلِی وَ کُلَّ ذَنْبٍ ارْتَکَبْتُهُ، وَ بَلِّغْنِی، وَ ارْزُقْنِی خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ فِی هذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ، فِی غَیْرِ مُشَقَّةٍ مِنِّی، وَ لا تُهْلِکْ رُوحِی وَ جَسَدِی فِی طَلَبِ ما لَمْ تُقَدِّرْ لِی، بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ". [8]
6. بخشی از دعای شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان: "اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُؤَالَ الْمِسْکِینِ الْمُسْتَکِینِ، وَ أَبْتَغِی إِلَیْکَ ابْتِغاءَ الْبائِسِ الْفَقِیرِ، وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ تَضَرُّعَ الضَّعِیفِ الضَّرِیرِ، وَ أَبْتَهِلُ إِلَیْکَ ابْتِهالَ الْمُذْنِبِ الذَّلِیلِ وَ أَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ مَنْ خَضَعَتْ لَکَ نَفْسُهُ، وَ رَغِمَ لَکَ أَنْفُهُ، وَ عَفَّرَ لَکَ وَجْهَهُ، وَ خَضَعَتْ لَکَ ناصِیَتُهُ، وَ اعْتَرَفَ بِخَطِیئَتِهِ، وَ فاضَتْ لَکَ عَبْرَتُهُ، وَ انْهَمَلَتْ لَکَ دُمُوعُهُ، وَ ضَلَّتْ عَنْهُ حِیلَتُهُ، وَ انْقَطَعَتْ عَنْهُ حُجَّتُهُ، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْکَ، وَ بِحَقِّکَ الْعَظِیمِ عَلَیْهِمْ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ کَما أَنْتَ أَهْلُهُ، وَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلی نَبِیِّکَ وَ آلِ نَبِیِّکَ، وَ أَنْ تُعْطِیَنِی أَفْضَلَ ما أَعْطَیْتَ السَّائِلِینَ مِنْ عِبادِکَ الْماضِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ، وَ أَفْضَلَ ما تُعْطِی الْباقِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ، وَ أَفْضَلَ ما تُعْطِی مَنْ تَخْلُقُهُ مِنْ أَوْلِیائِکَ إِلی یَوْمِ الدِّینِ، مِمَّنْ جَعَلْتَ لَهُ خَیْرَ الدُّنْیا وَ خَیْرَ الاخِرَةِ، یا کَرِیمُ یا کَرِیمُ یا کَرِیم. [9]
7. دعای وداع آخر ماه مبارک رمضان: "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ، الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لا یُدْرِکُ الْعُلَماءُ عِلْمَهُ، ... اللَّهُمَّ اجْعَلْ بَعْضَنا عَلی بَعْضٍ بَرَکَةً، اللَّهُمَّ وَ ما سَأَلْناکَ أَوْ لَمْ نَسْأَلْکَ، مِنْ جَمِیعِ الْخَیْرِ کُلِّهِ فَأَعْطِناهُ، وَ ما نَعُوذُ بِکَ مِنْهُ، أَوْ لَمْ نَعُذْ مِنْ جَمِیعِ الشَّرِّ کُلِّهِ، فَأَعِذْنا مِنْهُ بِرَحْمَتِکَ، وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الاخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِاللَّهُمَّ و اجْمَعْ لَنا خَیْرَ الاخِرَةِ وَ الدُّنْیا وَ أَعِذْنا مِنْ شَرِّهِما، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ". [10]
8. دعا در آخر شب عرفه: "... أَسْأَلُکَ یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا رَبِّ یا رَبِّ (این را ده بار می گویی)، بِحَقِّکَ عَلی نَفْسِکَ، وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْکَ، وَ بِحَقِّ أَهْلِ الْحَقِّ عَلَیْکَ، وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ، وَ بِالْکَلِماتِ الَّتِی تَلَقَّاکَ بِها آدَمُ، فَتُبْتَ عَلَیْهِ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تَتُوبَ عَلَیَّ فِی مَقامِی هذا وَ أَنْ تُعْطِیَنِی خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ تَوْبَةً لا تَسْخَطُ عَلَیَّ بَعْدَها أَبَدا". [11]
گفتنی است که ما در این جا فقط مختصری از برخی از دعاها را بیان کردیم، در صورتی که اصل و تمام دعا را بخواهید باید به منابعی که در پاورقی به آن آدرس داده شده مراجعه نمایید.
پی نوشتها:
[1] . بقره، 200 ، "فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ".
[2] . بقره، 201 ، "وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار".
[3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 65، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، تهران، 1374 ش.
[4] . بقره، 201.
[5] . سید علی خان، ریاض‌السالکین، ج 3، ص 253، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1409 - 1411 ق.
[6] . سید بن طاوس، الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة، ج 3، ص 211، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، تهران، 1367 .
[7] . همان، ج 1، ص 81.
[8] . همان، ص 278 .
[9] . همان، ص 380 و 381 .
[10] . همان، ص 440.
[11] . همان، ج 2، ص 178 .
منبع: www.islamquest.net
