منظور از صلاة (نماز) در آیه قرآن که اوقات نماز را بیان می کند، دعا و استغفار یا نماز است؟

شرح پرسش:
آن گاه که خورشید غروب کند دیگر برای نماز عصر فرصتی نیست. همچنین هر گاه خورشید طلوع نماید موقع نماز صبح گذشته است. اما سؤال این جا است که منظور از این صلاة آیا نماز است یا دعا و استغفار؟

پاسخ :
آیاتی که درباره اوقات نمازهای واجب روزانه است، در چند سوره قرآن وارد شده و به چند دسته تقسیم می شوند. در آیه 238 سوره بقره،[1] تنها اشاره به وقت یک نماز دارد؛ نماز وسطی که در این آیه آمده است، طبق تفسیر صحیح، همان نماز ظهر است‌.[2] گاهی اشاره به وقت سه نماز از نمازهای پنج گانه کرده؛ مانند آیه 114 سوره هود که می فرماید: "وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْل‌"، که "طرف النهار" اشاره به نماز صبح و مغرب و "زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ" اشاره به نماز عشا است.[3] گاهی اوقات هر پنج نماز را اجمالا بیان می‌کند که آیه 78 سوره اسراء آن را بیان می کند. در این آیه می فرماید: "نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب [نیمه شب‌] برپا دار و همچنین قرآن فجر [نماز صبح‌] را چرا که قرآن فجر، مشهود (فرشتگان شب و روز) است‌".
اگر چه در قرآن کریم کلمه "صلاة" به معنای دعا هم استعمال شده است،[4] ولی در آیاتی که گذشت به معنای اصطلاحی آن یعنی نماز آمده است. البته نماز نیز شامل دعا و تسبیح است.
پی نوشت:
[1] "حافِظُوا عَلَی الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطی".
[2] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌12، ص223، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1374.
[3]همان، ص 223.
[4] به عنوان نمونه در این آیه خداوند می فرماید: "وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ" که کلمه "صلاتک" به معنای "دعا" آمده است. توبه، 103. نک: طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج 1، ص 266، کتابفروشی مرتضوی، تهران، 1375 ش.
منبع:islamquest.net