کافران
کافر یا همان فاعل کفر به معنی فردی است که ایمان ندارد. به کافران، اهل کفر و اهل تکفیر نیز گفته میشود؛ جمع کافر، کافران، کافرین، کُفّار و کَفَرِه است.
مراد از دودی که در آیه "یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبین" آمده و کافران بدان تهدید شده اند، چیست؟
شرح پرسش: در تفسیر آیه "یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبین‌" آمده است: قریش هنگامی که با قحطی و گرسنگی مواجه شدند؛ شخصی از آنها به آسمان نگاه کرد، از شدت گرسنگی و تشنگی به نظرش آمد، مثل این که در آسمان دود مشاهده می شود. به نظر من این تفسیر هیچ وجهی ندارد! لطفا توضیح دهید. پاسخ : ظاهر این آیه که در سوره دخان قرار گرفته، نشانگر آن است که مشرکان را تهدید به اتفاق و حادثه ای دهشتناک می کند که هنوز اتفاق نیافتاده است. با این وجود، مفسران قرآن کریم، نظریات مختلفی را در این زمینه ابراز نموده اند که به برخی از آنها اشاره می شود: 1. همان برداشت فوق که این تهدید، هنوز صورت عملی به خود نگرفته و باید در سلسله نشانه های آغاز معاد و قیامت منتظر آن باشیم. این عقیده که با ظاهر آیات، انطباق بیشتری دارد به برخی از مفسران چون امیر المؤمنین (ع)، ابن عباس، زید بن علی، ابو هریره، حسن بصری و ... نسبت داده شده است.[1] 2. تفسیر دیگری که در پرسش شما بدان اشاره شد. این تفسیر ناظر به آن است که این عذاب وعده داده شده، همان قحطی بود که قریش به نفرین پیامبر (ص) دچار آن شده و بر اثر گرسنگی بیش از حد و خطای دید ناشی از آن، گویا در آسمان دودی را ملاحظه می کردند که در واقع چنین دودی وجود نداشت. این نظریه مورد پذیرش برخی مفسران اهل سنت واقع شده و احادیثی از صحاح بخاری، مسلم و ترمذی به عنوان شاهدی بر آن بیان شده است.[2] ما نیز همچون شما معتقدیم که این تفسیر نمی تواند چندان مورد قبول باشد؛ زیرا قرآن کریم تهدید به ظهور و بروز دودی واقعی در آسمان کرده و نه موضوعی فرضی و مجازی که تنها ناشی از خطای دید انسان ها باشد. چنین تفسیری در روایات اهل بیت (ع) نیز وجود نداشته و اگر در برخی کتب شیعی بدان اشاره شده، به نقل از تفاسیر اهل سنت است. البته انکار چنین تفسیری به صورت قاطع و صد در صد نیز کاری منطقی نبوده، بلکه باید تنها آن را احتمالی ضعیف دانست. 3. نظریه سومی نیز وجود دارد که این دود وعده داده شده در آیه را به گرد و غباری تفسیر می کند که در جریان فتح مکه و بر اثر رفت و آمد اسب های سپاه بزرگ مسلمانان، بر فضای آن شهر سایه افکنده بود.[3] این تفسیر نیز انطباق چندانی با آیه نداشته و مستند معتبری نیز برای آن بیان نشده است، علاوه بر آن که در روز فتح مکه، مشرکان تسلیم شده و آسیب چندانی بدیشان وارد نشد تا عذابی از نوع دردناک برای آنها به شمار آید. 4. در برخی از تفاسیر شیعی، این تهدید الاهی، مرتبط با حادثه ای آسمانی دانسته شده که در زمان رجعت به وقوع خواهد پیوست.[4] در این تفسیر نیز دقیقاً مشخص نشده که چنین نظریه ای، برداشت شخصی نگارنده آن است و یا این که مستند به روایتی است و حتی اگر متن موجود در آن را روایت بپنداریم، این روایت، حدیثی مرسل بوده و حکمی قطعی را بر اساس آن نمی توان صادر کرد. البته، صاحب این کتاب، استدلالی را مطرح کرده است که جای تأمل و اندیشه دارد، مبنی بر این که چنین عذابی نمی تواند در روز قیامت و یا زمانی کاملاً متصل به آن اتفاق افتد؛ زیرا در ادامه آیات آمده است: "إِنَّا کاشِفُوا الْعَذابِ قَلیلاً إِنَّکُمْ عائِدُون‌"؛[5] یعنی ما اندکی از عذاب را بر می داریم، ولی شما به کردار ناپسند خویش باز خواهید گشت. از طرفی می دانیم که در روز قیامت، کاهش عذاب و بازگشتی در کار نیست. براین اساس، این تهدید باید مرتبط با زمانی باشد که هنوز اختیار بشر به صورت کامل از او سلب نشده و این زمان، زمانی نیست جز زمان بازگشت حکومت به اهل بیت پیامبر (ص).[6] با این نگاه، نمی توان این تفسیر را با تفسیر اوّل در تضاد پنداشت؛ زیرا موضوع حکومت اهل بیت در آخر الزمان اتفاق می افتد و به نحوی متصل با روز قیامت است. در پایان، این نکته نباید از یاد برود که آیات قرآن کریم این قدرت و توانایی را دارند که تفاسیر متعددی از آن ارائه شده و به شرط عدم تناقض و تضاد، همه آنان قابل قبول باشد. تفاسیر ارائه شده نیز تا حدی بدین گونه است، ولی به هر حال، آنچه روشن ترین و واضح ترین تفسیر می باشد، تفسیری است که این تهدید را از علایم آغازین جریانی می داند که در نهایت به قیامت و معاد منجر می شود. در همین راستا، بعید نیست که این جریان از نشانه های ظهور که در آخر الزمان اتفاق می افتد نیز ارزیابی شود. پی نوشت: [1] قرطبی، محمد بن أحمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 16، ص 130، انتشارات ناصر خسرو، 1364 ه ش. [2] همان، ص 131. [3] همان. [4] قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج 2، ص 290، مؤسسة دار الکتاب، قم، 1404 ه ق. [5] دخان، 15. [6] قمی، علی بن ابراهیم، همان. منبع:islamquest.net
شرح پرسش: در تفسیر آیه "یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبین‌" آمده است: قریش هنگامی که با قحطی و گرسنگی مواجه شدند؛ شخصی از آنها به آسمان نگاه کرد، از شدت گرسنگی و تشنگی به نظرش آمد، مثل این که در آسمان دود مشاهده می شود. به نظر من این تفسیر هیچ وجهی ندارد! لطفا توضیح دهید. پاسخ : ظاهر این آیه که در سوره دخان قرار گرفته، نشانگر آن است که مشرکان را تهدید به اتفاق و حادثه ای دهشتناک می کند که هنوز اتفاق نیافتاده است. با این وجود، مفسران قرآن کریم، نظریات مختلفی را در این زمینه ابراز نموده اند که به برخی از آنها اشاره می شود: 1. همان برداشت فوق که این تهدید، هنوز صورت عملی به خود نگرفته و باید در سلسله نشانه های آغاز معاد و قیامت منتظر آن باشیم. این عقیده که با ظاهر آیات، انطباق بیشتری دارد به برخی از مفسران چون امیر المؤمنین (ع)، ابن عباس، زید بن علی، ابو هریره، حسن بصری و ... نسبت داده شده است.[1] 2. تفسیر دیگری که در پرسش شما بدان اشاره شد. این تفسیر ناظر به آن است که این عذاب وعده داده شده، همان قحطی بود که قریش به نفرین پیامبر (ص) دچار آن شده و بر اثر گرسنگی بیش از حد و خطای دید ناشی از آن، گویا در آسمان دودی را ملاحظه می کردند که در واقع چنین دودی وجود نداشت. این نظریه مورد پذیرش برخی مفسران اهل سنت واقع شده و احادیثی از صحاح بخاری، مسلم و ترمذی به عنوان شاهدی بر آن بیان شده است.[2] ما نیز همچون شما معتقدیم که این تفسیر نمی تواند چندان مورد قبول باشد؛ زیرا قرآن کریم تهدید به ظهور و بروز دودی واقعی در آسمان کرده و نه موضوعی فرضی و مجازی که تنها ناشی از خطای دید انسان ها باشد. چنین تفسیری در روایات اهل بیت (ع) نیز وجود نداشته و اگر در برخی کتب شیعی بدان اشاره شده، به نقل از تفاسیر اهل سنت است. البته انکار چنین تفسیری به صورت قاطع و صد در صد نیز کاری منطقی نبوده، بلکه باید تنها آن را احتمالی ضعیف دانست. 3. نظریه سومی نیز وجود دارد که این دود وعده داده شده در آیه را به گرد و غباری تفسیر می کند که در جریان فتح مکه و بر اثر رفت و آمد اسب های سپاه بزرگ مسلمانان، بر فضای آن شهر سایه افکنده بود.[3] این تفسیر نیز انطباق چندانی با آیه نداشته و مستند معتبری نیز برای آن بیان نشده است، علاوه بر آن که در روز فتح مکه، مشرکان تسلیم شده و آسیب چندانی بدیشان وارد نشد تا عذابی از نوع دردناک برای آنها به شمار آید. 4. در برخی از تفاسیر شیعی، این تهدید الاهی، مرتبط با حادثه ای آسمانی دانسته شده که در زمان رجعت به وقوع خواهد پیوست.[4] در این تفسیر نیز دقیقاً مشخص نشده که چنین نظریه ای، برداشت شخصی نگارنده آن است و یا این که مستند به روایتی است و حتی اگر متن موجود در آن را روایت بپنداریم، این روایت، حدیثی مرسل بوده و حکمی قطعی را بر اساس آن نمی توان صادر کرد. البته، صاحب این کتاب، استدلالی را مطرح کرده است که جای تأمل و اندیشه دارد، مبنی بر این که چنین عذابی نمی تواند در روز قیامت و یا زمانی کاملاً متصل به آن اتفاق افتد؛ زیرا در ادامه آیات آمده است: "إِنَّا کاشِفُوا الْعَذابِ قَلیلاً إِنَّکُمْ عائِدُون‌"؛[5] یعنی ما اندکی از عذاب را بر می داریم، ولی شما به کردار ناپسند خویش باز خواهید گشت. از طرفی می دانیم که در روز قیامت، کاهش عذاب و بازگشتی در کار نیست. براین اساس، این تهدید باید مرتبط با زمانی باشد که هنوز اختیار بشر به صورت کامل از او سلب نشده و این زمان، زمانی نیست جز زمان بازگشت حکومت به اهل بیت پیامبر (ص).[6] با این نگاه، نمی توان این تفسیر را با تفسیر اوّل در تضاد پنداشت؛ زیرا موضوع حکومت اهل بیت در آخر الزمان اتفاق می افتد و به نحوی متصل با روز قیامت است. در پایان، این نکته نباید از یاد برود که آیات قرآن کریم این قدرت و توانایی را دارند که تفاسیر متعددی از آن ارائه شده و به شرط عدم تناقض و تضاد، همه آنان قابل قبول باشد. تفاسیر ارائه شده نیز تا حدی بدین گونه است، ولی به هر حال، آنچه روشن ترین و واضح ترین تفسیر می باشد، تفسیری است که این تهدید را از علایم آغازین جریانی می داند که در نهایت به قیامت و معاد منجر می شود. در همین راستا، بعید نیست که این جریان از نشانه های ظهور که در آخر الزمان اتفاق می افتد نیز ارزیابی شود. پی نوشت: [1] قرطبی، محمد بن أحمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 16، ص 130، انتشارات ناصر خسرو، 1364 ه ش. [2] همان، ص 131. [3] همان. [4] قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج 2، ص 290، مؤسسة دار الکتاب، قم، 1404 ه ق. [5] دخان، 15. [6] قمی، علی بن ابراهیم، همان. منبع:islamquest.net
عنوان سوال:
مراد از دودی که در آیه "یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبین" آمده و کافران بدان تهدید شده اند، چیست؟
پاسخ:
شرح پرسش:
در تفسیر آیه "یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبین" آمده است: قریش هنگامی که با قحطی و گرسنگی مواجه شدند؛ شخصی از آنها به آسمان نگاه کرد، از شدت گرسنگی و تشنگی به نظرش آمد، مثل این که در آسمان دود مشاهده می شود. به نظر من این تفسیر هیچ وجهی ندارد! لطفا توضیح دهید.
پاسخ :
ظاهر این آیه که در سوره دخان قرار گرفته، نشانگر آن است که مشرکان را تهدید به اتفاق و حادثه ای دهشتناک می کند که هنوز اتفاق نیافتاده است. با این وجود، مفسران قرآن کریم، نظریات مختلفی را در این زمینه ابراز نموده اند که به برخی از آنها اشاره می شود:
1. همان برداشت فوق که این تهدید، هنوز صورت عملی به خود نگرفته و باید در سلسله نشانه های آغاز معاد و قیامت منتظر آن باشیم.
این عقیده که با ظاهر آیات، انطباق بیشتری دارد به برخی از مفسران چون امیر المؤمنین (ع)، ابن عباس، زید بن علی، ابو هریره، حسن بصری و ... نسبت داده شده است.[1]
2. تفسیر دیگری که در پرسش شما بدان اشاره شد. این تفسیر ناظر به آن است که این عذاب وعده داده شده، همان قحطی بود که قریش به نفرین پیامبر (ص) دچار آن شده و بر اثر گرسنگی بیش از حد و خطای دید ناشی از آن، گویا در آسمان دودی را ملاحظه می کردند که در واقع چنین دودی وجود نداشت.
این نظریه مورد پذیرش برخی مفسران اهل سنت واقع شده و احادیثی از صحاح بخاری، مسلم و ترمذی به عنوان شاهدی بر آن بیان شده است.[2]
ما نیز همچون شما معتقدیم که این تفسیر نمی تواند چندان مورد قبول باشد؛ زیرا قرآن کریم تهدید به ظهور و بروز دودی واقعی در آسمان کرده و نه موضوعی فرضی و مجازی که تنها ناشی از خطای دید انسان ها باشد.
چنین تفسیری در روایات اهل بیت (ع) نیز وجود نداشته و اگر در برخی کتب شیعی بدان اشاره شده، به نقل از تفاسیر اهل سنت است. البته انکار چنین تفسیری به صورت قاطع و صد در صد نیز کاری منطقی نبوده، بلکه باید تنها آن را احتمالی ضعیف دانست.
3. نظریه سومی نیز وجود دارد که این دود وعده داده شده در آیه را به گرد و غباری تفسیر می کند که در جریان فتح مکه و بر اثر رفت و آمد اسب های سپاه بزرگ مسلمانان، بر فضای آن شهر سایه افکنده بود.[3]
این تفسیر نیز انطباق چندانی با آیه نداشته و مستند معتبری نیز برای آن بیان نشده است، علاوه بر آن که در روز فتح مکه، مشرکان تسلیم شده و آسیب چندانی بدیشان وارد نشد تا عذابی از نوع دردناک برای آنها به شمار آید.
4. در برخی از تفاسیر شیعی، این تهدید الاهی، مرتبط با حادثه ای آسمانی دانسته شده که در زمان رجعت به وقوع خواهد پیوست.[4]
در این تفسیر نیز دقیقاً مشخص نشده که چنین نظریه ای، برداشت شخصی نگارنده آن است و یا این که مستند به روایتی است و حتی اگر متن موجود در آن را روایت بپنداریم، این روایت، حدیثی مرسل بوده و حکمی قطعی را بر اساس آن نمی توان صادر کرد.
البته، صاحب این کتاب، استدلالی را مطرح کرده است که جای تأمل و اندیشه دارد، مبنی بر این که چنین عذابی نمی تواند در روز قیامت و یا زمانی کاملاً متصل به آن اتفاق افتد؛ زیرا در ادامه آیات آمده است: "إِنَّا کاشِفُوا الْعَذابِ قَلیلاً إِنَّکُمْ عائِدُون"؛[5] یعنی ما اندکی از عذاب را بر می داریم، ولی شما به کردار ناپسند خویش باز خواهید گشت. از طرفی می دانیم که در روز قیامت، کاهش عذاب و بازگشتی در کار نیست. براین اساس، این تهدید باید مرتبط با زمانی باشد که هنوز اختیار بشر به صورت کامل از او سلب نشده و این زمان، زمانی نیست جز زمان بازگشت حکومت به اهل بیت پیامبر (ص).[6]
با این نگاه، نمی توان این تفسیر را با تفسیر اوّل در تضاد پنداشت؛ زیرا موضوع حکومت اهل بیت در آخر الزمان اتفاق می افتد و به نحوی متصل با روز قیامت است.
در پایان، این نکته نباید از یاد برود که آیات قرآن کریم این قدرت و توانایی را دارند که تفاسیر متعددی از آن ارائه شده و به شرط عدم تناقض و تضاد، همه آنان قابل قبول باشد.
تفاسیر ارائه شده نیز تا حدی بدین گونه است، ولی به هر حال، آنچه روشن ترین و واضح ترین تفسیر می باشد، تفسیری است که این تهدید را از علایم آغازین جریانی می داند که در نهایت به قیامت و معاد منجر می شود. در همین راستا، بعید نیست که این جریان از نشانه های ظهور که در آخر الزمان اتفاق می افتد نیز ارزیابی شود.
پی نوشت:
[1] قرطبی، محمد بن أحمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 16، ص 130، انتشارات ناصر خسرو، 1364 ه ش.
[2] همان، ص 131.
[3] همان.
[4] قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج 2، ص 290، مؤسسة دار الکتاب، قم، 1404 ه ق.
[5] دخان، 15.
[6] قمی، علی بن ابراهیم، همان.
منبع:islamquest.net
- [سایر] مراد از دودی که در آیه "یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبین" آمده و کافران بدان تهدید شده اند، چیست؟
- [سایر] در تفسیر آیه "یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبین" آمده است: قریش هنگامی که با قحطی و گرسنگی مواجه شدند؛ شخصی از آنها به آسمان نگاه کرد، از شدت گرسنگی و تشنگی به نظرش آمد، مثل این که در آسمان دود مشاهده می شود. به نظر من این تفسیر هیچ وجهی ندارد! لطفا توضیح دهید.
- [سایر] مراد و منظور از عرضه کافران به آتش در آیه شریفه «یوم یعرض الذین کفروا علی النّار»(1) چه می باشد؟
- [سایر] آیه شریفه «یوم تکون السماء کالمُهْل»، توصیف کننده چه روزی است؟
- [سایر] مراد از "تابعین به احسان" در آیة 100 سورة توبه چیست و ارتباط آن با حضرت علی(علیه السلام) را بیان کنید.
- [سایر] آیه (یُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّماءِ إِلَی الْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ) (سجده،5) میگوید بعد از 1000 سال دنیا پایان مییابد الان 1400 سال بیشتر گذشته چرا پایان نیافته است؟ این نشان تناقض نیست؟ آیا (الامر) در آیه دلالت بر مذهب و دین دارد؟
- [سایر] سلام مطلب زیر را در جایی خواندم (خداوند در آیه 158 سوره انعام می فرماید: "یوم یأتی بعض آیات ربک لاینفغ نفسا اینمانها لم تکن آمنت من قبل او کسبت فی ایمانها خیرأ، قل النتظروا و إنا منتظرون."(11)؛ آن روز که این آیات و نشانه ها تحقق پذیرد ایمان آوردن افرادی که قبلأ ایمان نیاورده اند و یا عمل نیکی انجام نداده اند، سودی به حالشان ندارد، بگو (اگر که شما چنین انتظارات غلطی دارید) انتظار بکشید، ما هم انتظار (کیفر شما را) می کشیم. علی بن رباب از امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت درباره این آیه شریفه فرمود: مراد از آیات، حضرت قائم علیه السلام است، سپس فرمود: در زمان ظهور و قیام حضرت مهدی علیه السلام ایمان آوردن کسانی که پیش از قیام، ایمان نیاورده بودند، سودی ندارد، هر چند که ایمان به امامان قبل از او داشته باشند. ***ینابیع الموده ص 422 ، تفسیر برهان ج 1 ص 564، غایه المرام ص 226 ، بحار الانوار ج 1 ص 51 ) سوال قضیه چیه که از مقطعی به بعد از دوران ظهور، ایمان نفعی به حال آنها (افراد مذکور) ندارد، آیا منظور این است که مثلاً تا قبل از آن اگر ایمان میآوردند از کشته شدن در امان میماندند، اما از آن مقطع به بعد نه؟ یا اینکه در آن مقطع به بعد تحولاتی در دنیا واقع خواهد شد و از طرفی ایمان داشتن چنان منفعتی خواهد داشت (و به نوعی بروز خواهد داشت) که ... چه حقیقتی در این آیه با توجه به حدیث ذیلش هست؟
- [سایر] بنده بنا به یک احساس درونی چند وقتی است که شروع کرده ام معانی آیه های قرآن را خواندن و تفکر و تأملی هر چند در خور عقل و ظرفیت خودم... چون به منظر من چیزی را نباید بودن دلیل و برهان پذیرفت و تحقیق در باره دین را جزو وظایف خودم می دانم. یکی از مواردی که در خواندن آیات مرا نگران کرد این بود که 1. چرا این قدر خداوند در آیات خود از تهدید کردن و ترساندن افراد استفاده کرده؟موارد بسیاری هست که خداوند گفته است که خدا ترس باشید؛ مثلا سوره الاعراف آیه 55 خدا را هم از راه ترس بخوانید هم از روی امید بخوانید ... یا سوره النساء آیه 76 و جهان آخرت ابدی برای هرکه خدا ترس باشد بسیار بهتر از دنیاست. و یا آل عمران 199 و غیره که الآن حضور ذهن ندارم و خودتان بهتر می دانید.... (چرا مگر ایمان به خدایی که همه زیبایی ها و دنیا را خلق کرده ترس دارد؟ چه لزومی بود که از زور و ترساندن استفاده شود آن هم در یک همچین موضوع مهمی؛ چرا محبت خدا در دل هایمان نقش نبند به جای ترس از او ؟ با ترس مسیر کمال چطور طی خواهد شد؟ 2. این که چرا از نوعی جبر در کلمات خود استفاده کرده؟ به عنوان مثال درسوره آل عمران آیه 48 (اگر اهل ایمان به خدا هستید.......) یا مشیت الهی هرکس را خواهد گمراه سازد و هر که را خواهد براه راست هدایت کند. (الانعام آیه 38) و در بعضی دیگر از آیات که هستند..... سوال: مگر دین را خداوند برای این نفرستاد که بشر را از گمراهی و ضلالت بیرون کشد و آنها را به سوی نور هدایت کند، مگر خود خداوند به انسان قدرت اختیار نداده است؟ پس چرا دیگر اگر اهل ایمان هستید...؟ دیگر معنا نمی دهد دین برای همه افراد با تمام شرایط روحی باید باشد. 3. در مورد قهر خداوند و انتقامش: سوره النساء آیه 83 :.. که قدرت خدا بیشتر و عذاب و انتقامش سخت تر خواهد بود. آیه 88 سوره نساء: آنها را هر کجا یافتید (منافقان و کافران) گرفته و بقتل برسانید و از آنها یاور و دوستی نباید اختیار کنید. سوال: خداوند دین را فرستاد تا انسان ها را به همدیگر نزدیک تر کند یا جنگ و کشتن افراد را؟ این آیه نشان دهنده تکذیب صلح با بشر نیست به نظر شما؟ چرا هم نوع خود را بکشیم؟ حالا بگذریم از قهر و انتقام خداوند... .
مسئله مرتبط یافت نشد