چرا در آیه 3 سوره انسان: \"اما شاکرا و اما کفورا\"، در مورد شکر از اسم فاعل، ولی در مسئله کفر از صیغه مبالغه استفاده شده است؟

شرح پرسش:
چرا در آیه 3 سوره انسان گفته شده است \"اما شاکرا و اما کفورا\" و چرا گفته نشده اما شاکرا و اما کافرا یا اما شکورا و اما کفورا یا اما شکورا و اما کافرا؟

پاسخ :
واژه "شاکر" اسم فاعل از ریشه "شکر" و "کفور" صیغه مبالغه از ریشه "کفر" است. در این که یکی به صیغه اسم فاعل و دیگری صیغه مبالغه آمده است، مفسران چنین گفته اند:
از آن جا که شاکران تعدادشان نسبت به ناسپاسان کمتر است، برای صفت شکر، از اسم فاعل و برای صفت کفر از صیغه مبالغه استفاده شده است.[1]
در تفسیر نمونه در این باره چنین آمده است: "از آن جا که از دست و زبان هیچ کس بر نمی‌ آید که از عهده شکر خدای متعال بر آیند، در مورد "شکر" تعبیر به اسم فاعل کرده، در حالی که در مورد "کفران" تعبیر به "کفور" شده است. کفور صیغه مبالغه است؛ یعنی زیادی و شدت؛ زیرا آنها که این نعمت بزرگ را نادیده بگیرند، بالاترین کفران را کرده‌اند؛ چرا که خداوند انواع وسائل هدایت را در اختیار آنها گذارده، و این نهایت کفران است که انسان همه آنها را نادیده بگیرد و راه خطا برود.[2]
گفتنی است که واژه "کفور" هم در مورد "کفران نعمت" به کار می‌رود و هم در مورد "کفر اعتقادی"، آن گونه که راغب در مفردات گفته است".[3]
پی نوشت:
[1] ر.ک: درویش محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، ج 10، ص 318، دار الارشاد، سوریه، 1415 ق.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌25، ص 338، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش.
[3]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص 714، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت، 1412 ق.
منبع:islamquest.net