سوره نمل
سوره نمل بیست و هفتمین سوره از سوره‌های قرآن است. این سوره به داستان مورچگان و داستان حضرت سلیمان(ع) می‌پردازد. آیه ۲۵ این سوره، سجده مستحب دارد و آیه امن یجیب نیز در آن قرار دارد.
منظور از «دابة الارض» در سوره نمل چیست؟
شرح پرسش: تفسیر آیه 82 سوره نمل چیست؟ و منظور از دابة الارض (جنبنده زمینی) در این آیه چیست؟ پاسخ : آیات قبل از آیه 82 سوره نمل، سخن از کفّاری بوده که با بی صبری انتظار وقوع قیامت را داشتند و به پیامبر می‌گفتند: چرا این عذاب ها را که به ما وعده می ‌دهی دامن ما را نمی ‌گیرد؟! چرا قیامت بر پا نمی ‌شود؟! خداوند با چند آیه از جمله آیه 82 سوره نمل اشاره به قسمتی از حوادثی دارد که در آستانه رستاخیز صورت می ‌گیرد، و سرنوشت دردناک این منکران لجوج را مجسّم می ‌سازد.[1] خداوند در آیه شریفه می فرماید: (هنگامی که فرمان عذاب فرا می‌ رسد و آنها در آستانه رستاخیز قرار می ‌گیرند، جنبنده ‌ای را از زمین، برای آنان خارج می ‌کنیم که با آنها سخن می‌ گوید، و سخنش این است که مردم به آیات خدا ایمان نمی‌آورند).[2] منظور از (وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ) در آیه، وقوع رستاخیز و حضور نشانه‌ های آن است، نشانه ‌هایی که با مشاهده آن هر کس خاضع و تسلیم می ‌شود و یقین پیدا می‌ کند که وعده‌ های الاهی هم حق بوده و قیامت نزدیک است.[3] واژه (دابة)، از نظر معنا، جنبنده ای است که قابل اطلاق بر انسان و غیر انسان است.[4] امّا در این که (جنبنده زمینی) در آیه شریفه چه موجودی است و برنامه و رسالت او چگونه است؟ قرآن به صورت سربسته بیان کرده و می ‌گوید: موجود متحرّک و جنبنده ‌ای است که خدا او را از زمین در آستانه رستاخیز، ظاهر می ‌سازد. او با مردم سخن می ‌گوید و سخنش این است که مردم به آیات خدا ایمان نمی ‌آورند. بدیهی است با آن شرایط که در آن زمان رخ خواهد داد و کلامی که (دابّة الارض) می گوید، منکران به خود می ‌آیند و از گذشته تاریک خویش پشیمان می‌ شوند، ولی چه سود که راه بازگشت بسته است. درباره جزئیّات و ویژگی های (دابّة الأرض) در روایات و منابع تفسیری، مطالبی گفته شده که برخی از آنها را بیان می کنیم: 1. گروهی آن را یک موجود جاندار و جنبنده غیر عادی از غیر جنس انسان دانسته‌ و معتقدند مصداق این کلمه همان حیوان است.[5] در بعضی از روایات نیز از او با شکلی عجیب یاد شده و ویژگی های مختلفی را برای او ذکر کرده اند.[6] 2. جمعی دیگر به پیروی از روایات متعدّد دیگری که در این زمینه وارد شده او را یک انسان می‌ دانند، یک انسان فوق العاده، یک انسان متحرّک و جنبنده و فعال که در آخر الزمان ظاهر می ‌شود و یکی از کارهای اصلیش جدا ساختن مسلمانان از منافقان و علامت ‌گذاری آنها است.[7] برخی از مفسّران نیز با استناد به روایاتی که در ذیل آیه شریفه آمده، قول دوم را پذیرفته اند؛ و در تأویل آن به روایاتی تمسّک کرده اند که دابة الارض را، شخص امام علی (ع) می داند.[8] گفتنی است احادیث دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که می ‌توان از (دابة الارض) مفهوم کلی ‌تری را استفاده کرد که بر هر یک از پیشوایان بزرگ که در آخر زمان قیام و حرکت فوق العاده می ‌کنند و حق و باطل و مؤمن و کافر را از هم مشخص می ‌سازند، منطبق ‌شود.[9] پی نوشت: [1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌15، ص 547، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش.‌ [2] . نمل، 82: (إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ). [3] . تفسیر نمونه، ج ‌15، ص 547. [4] . قرشی، سید علی اکبر، احسن الحدیث‌، ج ‌1، ص 29، بنیاد بعثت‌، تهران، 1377ش. [5] . صادقی تهرانی، محمد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، ص 384، نشر مؤلف، قم، چاپ اول، 1419ق. [6] . ابوالفتوح رازی، حسین بن علی‌، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن‌، ج 15، ص 73، تحقیق: یاحقی، محمد جعفر، ناصح، محمد مهدی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی‌، مشهد، 1408 ق. [7] . تفسیر نمونه، ج ‌15، ص 552. [8] .حسینی استرآبادی، سید شرف الدین علی‌، تأویل الآیات الظاهرة، ص 399 و 400، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1409 ق؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 39، ص 243،دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.‌ [9] . تفسیر نمونه، ج ‌15، ص 554. منبع:islamquest.net
شرح پرسش: تفسیر آیه 82 سوره نمل چیست؟ و منظور از دابة الارض (جنبنده زمینی) در این آیه چیست؟ پاسخ : آیات قبل از آیه 82 سوره نمل، سخن از کفّاری بوده که با بی صبری انتظار وقوع قیامت را داشتند و به پیامبر می‌گفتند: چرا این عذاب ها را که به ما وعده می ‌دهی دامن ما را نمی ‌گیرد؟! چرا قیامت بر پا نمی ‌شود؟! خداوند با چند آیه از جمله آیه 82 سوره نمل اشاره به قسمتی از حوادثی دارد که در آستانه رستاخیز صورت می ‌گیرد، و سرنوشت دردناک این منکران لجوج را مجسّم می ‌سازد.[1] خداوند در آیه شریفه می فرماید: (هنگامی که فرمان عذاب فرا می‌ رسد و آنها در آستانه رستاخیز قرار می ‌گیرند، جنبنده ‌ای را از زمین، برای آنان خارج می ‌کنیم که با آنها سخن می‌ گوید، و سخنش این است که مردم به آیات خدا ایمان نمی‌آورند).[2] منظور از (وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ) در آیه، وقوع رستاخیز و حضور نشانه‌ های آن است، نشانه ‌هایی که با مشاهده آن هر کس خاضع و تسلیم می ‌شود و یقین پیدا می‌ کند که وعده‌ های الاهی هم حق بوده و قیامت نزدیک است.[3] واژه (دابة)، از نظر معنا، جنبنده ای است که قابل اطلاق بر انسان و غیر انسان است.[4] امّا در این که (جنبنده زمینی) در آیه شریفه چه موجودی است و برنامه و رسالت او چگونه است؟ قرآن به صورت سربسته بیان کرده و می ‌گوید: موجود متحرّک و جنبنده ‌ای است که خدا او را از زمین در آستانه رستاخیز، ظاهر می ‌سازد. او با مردم سخن می ‌گوید و سخنش این است که مردم به آیات خدا ایمان نمی ‌آورند. بدیهی است با آن شرایط که در آن زمان رخ خواهد داد و کلامی که (دابّة الارض) می گوید، منکران به خود می ‌آیند و از گذشته تاریک خویش پشیمان می‌ شوند، ولی چه سود که راه بازگشت بسته است. درباره جزئیّات و ویژگی های (دابّة الأرض) در روایات و منابع تفسیری، مطالبی گفته شده که برخی از آنها را بیان می کنیم: 1. گروهی آن را یک موجود جاندار و جنبنده غیر عادی از غیر جنس انسان دانسته‌ و معتقدند مصداق این کلمه همان حیوان است.[5] در بعضی از روایات نیز از او با شکلی عجیب یاد شده و ویژگی های مختلفی را برای او ذکر کرده اند.[6] 2. جمعی دیگر به پیروی از روایات متعدّد دیگری که در این زمینه وارد شده او را یک انسان می‌ دانند، یک انسان فوق العاده، یک انسان متحرّک و جنبنده و فعال که در آخر الزمان ظاهر می ‌شود و یکی از کارهای اصلیش جدا ساختن مسلمانان از منافقان و علامت ‌گذاری آنها است.[7] برخی از مفسّران نیز با استناد به روایاتی که در ذیل آیه شریفه آمده، قول دوم را پذیرفته اند؛ و در تأویل آن به روایاتی تمسّک کرده اند که دابة الارض را، شخص امام علی (ع) می داند.[8] گفتنی است احادیث دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که می ‌توان از (دابة الارض) مفهوم کلی ‌تری را استفاده کرد که بر هر یک از پیشوایان بزرگ که در آخر زمان قیام و حرکت فوق العاده می ‌کنند و حق و باطل و مؤمن و کافر را از هم مشخص می ‌سازند، منطبق ‌شود.[9] پی نوشت: [1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌15، ص 547، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش.‌ [2] . نمل، 82: (إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ). [3] . تفسیر نمونه، ج ‌15، ص 547. [4] . قرشی، سید علی اکبر، احسن الحدیث‌، ج ‌1، ص 29، بنیاد بعثت‌، تهران، 1377ش. [5] . صادقی تهرانی، محمد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، ص 384، نشر مؤلف، قم، چاپ اول، 1419ق. [6] . ابوالفتوح رازی، حسین بن علی‌، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن‌، ج 15، ص 73، تحقیق: یاحقی، محمد جعفر، ناصح، محمد مهدی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی‌، مشهد، 1408 ق. [7] . تفسیر نمونه، ج ‌15، ص 552. [8] .حسینی استرآبادی، سید شرف الدین علی‌، تأویل الآیات الظاهرة، ص 399 و 400، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1409 ق؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 39، ص 243،دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.‌ [9] . تفسیر نمونه، ج ‌15، ص 554. منبع:islamquest.net
پاسخ:
شرح پرسش:
تفسیر آیه 82 سوره نمل چیست؟ و منظور از دابة الارض (جنبنده زمینی) در این آیه چیست؟
پاسخ :
آیات قبل از آیه 82 سوره نمل، سخن از کفّاری بوده که با بی صبری انتظار وقوع قیامت را داشتند و به پیامبر می‌گفتند: چرا این عذاب ها را که به ما وعده می دهی دامن ما را نمی گیرد؟! چرا قیامت بر پا نمی شود؟! خداوند با چند آیه از جمله آیه 82 سوره نمل اشاره به قسمتی از حوادثی دارد که در آستانه رستاخیز صورت می گیرد، و سرنوشت دردناک این منکران لجوج را مجسّم می سازد.[1] خداوند در آیه شریفه می فرماید: (هنگامی که فرمان عذاب فرا می رسد و آنها در آستانه رستاخیز قرار می گیرند، جنبنده ای را از زمین، برای آنان خارج می کنیم که با آنها سخن می گوید، و سخنش این است که مردم به آیات خدا ایمان نمی‌آورند).[2]
منظور از (وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ) در آیه، وقوع رستاخیز و حضور نشانه های آن است، نشانه هایی که با مشاهده آن هر کس خاضع و تسلیم می شود و یقین پیدا می کند که وعده های الاهی هم حق بوده و قیامت نزدیک است.[3]
واژه (دابة)، از نظر معنا، جنبنده ای است که قابل اطلاق بر انسان و غیر انسان است.[4] امّا در این که (جنبنده زمینی) در آیه شریفه چه موجودی است و برنامه و رسالت او چگونه است؟ قرآن به صورت سربسته بیان کرده و می گوید: موجود متحرّک و جنبنده ای است که خدا او را از زمین در آستانه رستاخیز، ظاهر می سازد. او با مردم سخن می گوید و سخنش این است که مردم به آیات خدا ایمان نمی آورند. بدیهی است با آن شرایط که در آن زمان رخ خواهد داد و کلامی که (دابّة الارض) می گوید، منکران به خود می آیند و از گذشته تاریک خویش پشیمان می شوند، ولی چه سود که راه بازگشت بسته است.
درباره جزئیّات و ویژگی های (دابّة الأرض) در روایات و منابع تفسیری، مطالبی گفته شده که برخی از آنها را بیان می کنیم:
1. گروهی آن را یک موجود جاندار و جنبنده غیر عادی از غیر جنس انسان دانسته و معتقدند مصداق این کلمه همان حیوان است.[5] در بعضی از روایات نیز از او با شکلی عجیب یاد شده و ویژگی های مختلفی را برای او ذکر کرده اند.[6]
2. جمعی دیگر به پیروی از روایات متعدّد دیگری که در این زمینه وارد شده او را یک انسان می دانند، یک انسان فوق العاده، یک انسان متحرّک و جنبنده و فعال که در آخر الزمان ظاهر می شود و یکی از کارهای اصلیش جدا ساختن مسلمانان از منافقان و علامت گذاری آنها است.[7]
برخی از مفسّران نیز با استناد به روایاتی که در ذیل آیه شریفه آمده، قول دوم را پذیرفته اند؛ و در تأویل آن به روایاتی تمسّک کرده اند که دابة الارض را، شخص امام علی (ع) می داند.[8]
گفتنی است احادیث دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که می توان از (دابة الارض) مفهوم کلی تری را استفاده کرد که بر هر یک از پیشوایان بزرگ که در آخر زمان قیام و حرکت فوق العاده می کنند و حق و باطل و مؤمن و کافر را از هم مشخص می سازند، منطبق شود.[9]
پی نوشت:
[1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 15، ص 547، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش.
[2] . نمل، 82: (إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ).
[3] . تفسیر نمونه، ج 15، ص 547.
[4] . قرشی، سید علی اکبر، احسن الحدیث، ج 1، ص 29، بنیاد بعثت، تهران، 1377ش.
[5] . صادقی تهرانی، محمد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، ص 384، نشر مؤلف، قم، چاپ اول، 1419ق.
[6] . ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، ج 15، ص 73، تحقیق: یاحقی، محمد جعفر، ناصح، محمد مهدی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 1408 ق.
[7] . تفسیر نمونه، ج 15، ص 552.
[8] .حسینی استرآبادی، سید شرف الدین علی، تأویل الآیات الظاهرة، ص 399 و 400، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1409 ق؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 39، ص 243،دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[9] . تفسیر نمونه، ج 15، ص 554.
منبع:islamquest.net
- [سایر] منظور از «دابة الارض» در سوره نمل چیست؟
- [سایر] تفسیر آیه 82 سوره نمل چیست؟ و منظور از دابة الارض (جنبنده زمینی) در این آیه چیست؟
- [سایر] چرا در اوّل سوره توبه «بسم الله» نیست و چرا در وسط سوره نمل «بسم الله» هست؟
- [سایر] منظور از این آیه شریفه «یوم تبدل الارض غیر الارض و السموات» چیست؟
- [سایر] مقصود از آیه 80 سوره نمل «إِنَّکَ لا تُسْمِعُ اَلْمَوْتی » چیست؟
- [سایر] دابة الارض چیست؟
- [سایر] آیا واژه «الارض» در آیه «هُوَ الَّذی خَلَقَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً»، به معنای مطلق محل زندگی است؟
- [سایر] آیا واژه «الارض» در آیه «هُوَ الَّذی خَلَقَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً»، به معنای مطلق محل زندگی است؟
- [سایر] لطفاً تفسیر آیه: «یوم تبدل الارض غیر الارض» را بیان فرمایید.
- [سایر] لطفاً تفسیر آیه: «یوم تبدل الارض غیر الارض» را بیان فرمایید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانهای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده، در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه (إنّا أنزلناه) بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: (اللّهمَّ جافِ الأَرْضَ عَنْ جَنْبَیْه، وَ أَصْعِدْ إلَیْکَ روحَهُ، ولَقِّنْهُ مِنْکَ رضواناً و أَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنیِه بهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواک). و اگر میت زن است دعا را به این شکل بخوانند: (اللّهمَّ جافِ الأَرْضَ عَنْ جَنْبَیْها، وَ أَصْعِدْ إلَیْکَ روحَها، ولَقِّنْها مِنْکَ رضواناً، وأَسْکِنْ قَبْرَها مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنیها بهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواک).
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه ای روی ان بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر اب بپاشند و بعد از پاشیدن اب کسانی که حاضرند دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه انا انزلناه بخوانند و برای میت طلب امرزش کنند و دعاهایی را که وارد شده بخوانند مانند این دعا اللهم جاف الارض عن جنبیه و اصعد صعد روحه الی ارواح المومنین فی علیین و الحقه بالصالحین
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه ای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه انا انزلناه را بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند اللهم جاف الارض عن جنبیه و اصعد الیک روحه و لقه منک رضوانا و أسکن قبره من رحمتک ما تغنیه به عن رحمه من سواک.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه ای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند، دست ها را بر قبر بگذارند و انگشت ها را باز کرده، در خاک فرو برند و هفت مرتبه، سوره مبارکه "إِنّا اَنْزَلْنَاه"بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: اَللّهُمَّ جَافِ الأرْضَ عَنْ جَنْبَیْه وَأصْعِدْ إلَیْکَ روُحَهُ وَلَقِّهِ مِنْکَ رِضْوَاناً وأسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ مَا تُغْنِیه بِه عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِوَاک
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه ای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند، و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه اِنّا اَنْزَلْناه بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: اللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَاصْعَدْ اِلَیْکَ روُحَهُ وَلَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَاَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَة مَنْ سِواکَ.
- [امام خمینی] خوب است به امید این که مطلوب پروردگار است، قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه ای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند. و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه "انا انزلناه" بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: "اللهم جاف الارض عن جنبیه و اصعد الیک روحه و لقه منک رضوانا و اسکن قبره من رحمتک ما تغنیه به عن رحمة من سواک".
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است قبر را مربع، یا مربع مستطیل بسازند به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند ونشانهای روی آن بگذارند که اشتباه نشود وروی قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند وانگشتها را باز کرده، در خاک فرو برند وهفت مرتبه سوره مبارکه انّا انزلناه بخوانند وبرای میّت طلب آمرزش کنند واین دعا را بخوانند: )أللّهُمَّ جافِ الأرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَاصْعد اًّلَیْکَ رُوحَهُ وَلَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَاسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَِْ مَنْ سِواکَ(.
- [آیت الله مظاهری] خوب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانهای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه قدر را بخوانند و برای میّت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: (اَللَّهُمَّ جافِ الْاَرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَ أَصْعِدْ اِلَیْکَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَ اَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ).(6)
- [آیت الله سیستانی] مستحب است قبر را ، چهار گوشه بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند ، و نشانهای روی آن بگذارند که اشتباه نشود ، و روی قبر آب بپاشند ، و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند ، و هفت مرتبه سوره مبارکه (إنّا أنزلناه) را بخوانند ، و برای میّت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند : (اللّهُمَّ جافِ الاَرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ ، وَاَصْعِدْ اِلَیْکَ رُوحَهُ وَلَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً ، وَاَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیِهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ) .
- [آیت الله خوئی] مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به انداز چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانهای روی آن بگذارند که اشتباه نشود. و روی قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند، و هفت مرتبه سوره مبارکه" انا انزلناه" را بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: " اللهم جاف الارض عن جنبیه و اصعد الیک روحه و لقه منک رضوانا و اسکن قبره من رحمتک ما تغنیه به عن رحمة من سواک".