سوره نور در مدینه نازل شده و جزو سوره‌های مدنی است؛ 64 آیه دارد و در جزء هیجدهم قرآن کریم قرار دارد.
علّت نام‌‌گذاری این سوره به (نور)، آیه 35 این سوره است که در آن خداوند به عنوانِ نور آسمان‌‌ها و زمین معرّفی شده است.
این سوره را در حقیقت می توان سوره پاک‌دامنی، عفت و مبارزه با آلودگی‌های جنسی دانست؛ چرا که بیشترین مطالبش پیرامون راه‌کارهای پاک‌‌سازی اجتماع از آلودگی‌های جنسی است؛ براین اساس محوری‌ترین تعالیم و مباحث سوره نور این مطالب است:
1. بیان مجازات شدید زن و مرد زناکار که در دومین آیه این سوره مطرح شده است.
2. موضوع بعدی به این مسئله میپردازد که اجرای (حد) چیز ساده‌ای نیست، بلکه از نظر موازین قضایی اسلام شرایط سنگینی دارد. نسبت به غیر مرد و همسرش چهار شاهد، و در مورد مرد و همسرش باید برنامه (لعان) اجرا گردد. همچنین حتی اگر کسی که دیگری را متهم میسازد نتواند ادعای خود را در محکمه قضاوت اسلامی ثابت کند، خود مجازات شدید(چهار پنجم حد زنا) خواهد داشت، تا کسی تصور نکند می‌‌‌تواند با متهم ساختن دیگران به سادگی آنها را به مجازات اسلامی بکشاند، بلکه بر عکس خود گرفتار مجازات خواهد شد. سپس به همین مناسبت حدیث معروف (افک) و تهمتی را که به یکی از همسران پیامبر اسلام(ص) زدند مطرح کرده، تا کاملاً روشن شود شایعه سازی درباره افراد پاک چه گناه سنگینی دارد.
3. برای اینکه تصور نشود اسلام تنها به برنامه مجازات گناهکار قناعت میکند، به یکی از مهمترین راه‌های پیشگیری از آلودگی‌های جنسی پرداخته، مسئله نهی از چشم‌‌چرانی مردان نسبت به زنان و زنان نسبت به مردان، و موضوع حجاب زنان مسلمان را پیش کشیده، به صورت مشروح در این زمینه بحث میکند؛ چرا که یکی از عوامل مهم انحرافات جنسی این دو مسئله چشم‌‌چرانی و بی‌حجابی است.
4. باز برای پیشگیری از آلوده شدن به اعمال منافی عفت، دستور ازدواج سهل و آسان را صادر میکند، تا از طریق ارضای مشروع غریزه جنسی، با آزادی جنسی و روابط نامشروع مبارزه کند.
5. آداب معاشرت و اصول تربیت فرزندان در محیط منزل و نسبت به پدران و مادران، موضوع دیگر این سوره است. در این سوره آمده است؛ وقت‌های خاصی که احتمال دارد زن و شوهر با هم خلوت کرده باشند، فرزندان بدون اجازه وارد اطاق آنها نشوند، تا موجباتی از این راه برای انحراف آنها فراهم نگردد.
6. به همین مناسبت، بعضی دیگر از آداب زندگی خانوادگی را مطرح میکند، و به مقرر داشتن (احترام خانه) و (آزادی انسان در درون خانه خود) میپردازد و از ورود به هر منزلی بدون کسب اجازه و انس و الفت داشتن و سلام کردن بر اهل آن نهی میکند و می‌‌فرماید؛ در صورتی که اجازه ورود به خانه‌‌ای را ندهند باز گشتن و انصراف از ورود بدان پاکیزه‌‌تر است، مگر منازل عمومی و غیر مسکونی.
7. در همین ارتباط چگونگی خطاب کردن و صدا زدن پیامبر اسلام(ص) و نهی از بی‌اعتنایی کردن به دعوت رسول خدا را بیان میکند.[1]
8. این سوره از پیر زنانی که امید شوهر کردنشان نیست فریضه حجاب را بر می دارد، همچنان‌که از نابینا، لنگ و بیمار (شاید برای آسان گیری نسبت به آنها) حرج و تکالیف دشوار را بر می‌‌دارد.
9. در لابلای این بحث‌ها بخشی از مسائل مربوط به توحید، مبدء و معاد و تسلیم بودن در برابر فرمان پیامبر(ص) را ذکر میکند؛ چرا که پشتوانه همه برنامه‌‌‌های عملی و اخلاقی، همان مسائل اعتقادی، ایمان به مبدء و معاد و حقانیت نبوت است، و تا این ریشه نباشد آن شاخ و برگ‌ها و گل و میوه‌‌ها شکوفا نخواهد شد.
10. در انتها به مناسبت بحثهای مربوط به ایمان و عمل صالح، سخن از حکومت جهانی مؤمنان صالح به میان آمده، سرانجام با یاد آوری این حقیقت که علم خدا بر مردم احاطه دارد و آنها را از آنچه می‌‌کنند آگاه میسازد، این سوره را به پایان می‌‌‌رساند.[2]
پی نوشت:
[1] . ر. ک: (تفسیر آیه 63 سوره نور)
[2]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 14، ص 353- 355، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش؛ مدرسی، سید محمدتقی، مترجمان، تفسیر هدایت، ج 8، ص 247- 251، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 1377ش؛ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج 8، ص 141، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، چاپ یازدهم، 1383ش.
منبع:
islamquest.net
