با توجه به آیه 30 بقره منظور مقام امامت است یا نبوت ؟ و در مورد زمان قبل از رسول خدا چگونه می شود؟

خلافتی که در آیه اشاره شده در سئوال از آن سخن به میان آمده است، مقام جانشینی از خداوند است، نه یک نوع موجود زمینی که قبل از انسان بر زمین زندگی می‌کرده و بعدا منقرض شده است و خداوند خواسته نوع انسان را جانشین آن کند. به دیگر سخن، آیه فوق از نخستین مرحله حکایت دارد مبنی بر تعلق خواست خدا به منظور آفرینش موجودی به عنوان نماینده خود بر روی زمین. به گونه‌ای که صفاتش پرتوی از صفات پروردگار و شخصیتش برتر از فرشتگان.
2) نتیجه منطقی مطلب مذکور در بند قبل آن است که، مقام خلیفة‌اللهی مخصوص حضرت آدم(ع) نبوده بلکه مربوط به نوع انسان است. به گونه‌ای که اگر فرزندان آدم(ع) در راه هدایت گام بردارند می‌توانند آن علم به ودیعت گذارده شده در نوع انسان (که در آیه شریفه به تعلیم اسماء تعبیر شده است) ر از قوّه به فعلیت برسانند مراد از این علم به ودیعت گذارده شده در انسان، استعداد فوق‌العاده برای درک حقایق هستی است. حقایقی که در پشت پرده غیبت مستورند.
3) خلیفه به معنایی که مطرح شد؛ یعنی رهسپاری انسان در بستر هدایت، به گونه‌ای که صفاتش پرتویی از صفات الهی گردد و حتی از اقلیم شخصیتی فرشتگان پا فراتر نهد، یک حرکت طاقت‌فرسا و پیچیده‌ای است که این گونه نیست لزوما در همه زمان‌ها، عده‌ای برآن قله صعود کنند. بلکه اگر همه رو به فساد بروند، زمین از وجود چنین خلیفه‌ای خالی خواهد بود.
4) آنچه در متون دینی آمده است، خالی نبودن زمین از حجت الهی در همه زمان‌هاست. در کتاب شریف اصول کافی، ج 1، ص 178، باب اَنّ الارض لاتخلو من حجّه، روایات متعددی از معصومین ذکر شده است که به دو مورد از آن اشاره می‌گردد.
حدیث دوّم: (عن ابی عبداللّه(ع) قال: سمعته یقول: انّ الارض لاتخلو الاّ و فیها امام کَیْما اِن زاد المؤمنون شئیا ردّ هم و ان نَقصوا شیئا اَئمّةُ لَهُم: زمین هیچگاه از امام خالی نخواهد بود تا اگر در عقاید و
اعمال مؤمنین خطائی رُخ داد، آن خطا را برطرف کنند و نیز اگر به دلیل دست نیافتن، چیزی از عقاید و اعمال و کم‌گذاشتند، آن‌ها را تکمیل کنند).
حدیث پنجم: (عن احدهما(ع): ان الله لم یَدَعِ الارض بغیر عالم و لولاونک لم یُعرفِ الحقّ من الباطل: اگر زمین از عالم رساننده پیام الهی خالی باشد، هدف از آفرینش انسان ناشناخته می‌ماند و در نتیجه عبادت
هم که موقوف بر معرفت الهی است، تعطیل می‌شود.
5) حجت الهی هم می‌تواند پیامبر(ص) باشد، هم امام(ع) و هم محتوای پیام الهی. البته این محتوای پیام الهی، به گواهی عقل، باید توسط یک مجموعه کارشناس تحلیل و تبیین شود. همان طور که در حدیث دوم اشاره شده در بند قبل، مطرح شده بود که اگر زمین از وجود عالم خالی باشد، حق از باطل شناخته نخواهد شد.
6) با توجه به توضیحات ارائه شده می‌توان گفت که حجّت الهی قبل از پیامبر، همان محتوای وحی الهی و پیغمبر قبلی بوده است که با آمدن پیامبر اکرم(ص) وحی متأخر و جدید حجت خواهد بود.
eporsesh.com