آیه "إنّ ربّکم الله الذی خلق السموات والأرض فی ستة أیام"(1) گذشته از معنای شش روز، سؤالهایی را تداعی میکند که به برخی از آنها اشاره میشود: الف: آیا منظور خصوص آسمانها و زمین است یا اعم از آنچه در بین آنهاست؟ ب: در این صورت که مقصود اعم از آسمانها و زمین و آنچه در بین آنهاست باشد، آسمانها در چند روز خلق شده، زمین در چند روز آفریده شده، و آنچه بین آسمانها و زمین واقع است در چند روز خلق شده است؟ پاسخ این پرسشها را میتوان از انضمام سایر آیات خلقت نظام کیهانی به آیه مزبور و با بررسی منطوق، مفهوم، مسکوت و محذوف استنباط کرد؛ زیرا آنچه به پرسش اول پاسخ میدهد این است که موجودهای بین آسمان و زمین مشمول و مندرج است در آیه اول که به منزله متن است و از این رو در برخی آیات ذکر شده است؛ مانند: "الذی خلق السموات والأرض وما بینهما فی ستة أیام"(2) و آنچه به سؤال دوم جواب میدهد این است که آفرینش آسمانها در دو روز انجام شد: "ثم استوی إلی السماء وهی دخانٌ فقال لها وللأرض ائتیا طوعاً أو کرهاً قالتا أتینا طائعین * فقضیهنّ سبع سموات فی یومین..."(3) ، و آنچه به پرسش سوم پاسخ میدهد این است که خلقت زمین در دو روز واقع شد: "قل أئنّکم لتکفرون بالذی خلق الأرض فی یومین وتجعلون له أنداداً ذلک ربّ العالمین"(4)، و اما آنچه به سؤال چهارم جواب میدهد این است که آفرینش آنچه در بین آسمانها و زمین قرار دارد در دو روز واقع شد و این پیام را از جمعبندی نهایی و کسر چهار روز یاد شده از مجموع شش روز میتوان استظهار کرد. 1 سوره اعراف، آیه 54. 2 سوره فرقان، آیه 59. 3 سوره فصلت، آیات 11 12. 4 سوره فصلت، آیه 9. مأخذ: ( تفسیر تسنیم، ج 1، ص 125)
آیه "إنّ ربّکم الله الذی خلق السموات والأرض فی ستة أیام"(1) گذشته از معنای شش روز، سؤالهایی را تداعی میکند که به برخی از آنها اشاره میشود:
الف: آیا منظور خصوص آسمانها و زمین است یا اعم از آنچه در بین آنهاست؟
ب: در این صورت که مقصود اعم از آسمانها و زمین و آنچه در بین آنهاست باشد، آسمانها در چند روز خلق شده، زمین در چند روز آفریده شده، و آنچه بین آسمانها و زمین واقع است در چند روز خلق شده است؟ پاسخ این پرسشها را میتوان از انضمام سایر آیات خلقت نظام کیهانی به آیه مزبور و با بررسی منطوق، مفهوم، مسکوت و محذوف استنباط کرد؛ زیرا آنچه به پرسش اول پاسخ میدهد این است که موجودهای بین آسمان و زمین مشمول و مندرج است در آیه اول که به منزله متن است و از این رو در برخی آیات ذکر شده است؛ مانند: "الذی خلق السموات والأرض وما بینهما فی ستة أیام"(2) و آنچه به سؤال دوم جواب میدهد این است که آفرینش آسمانها در دو روز انجام شد: "ثم استوی إلی السماء وهی دخانٌ فقال لها وللأرض ائتیا طوعاً أو کرهاً قالتا أتینا طائعین * فقضیهنّ سبع سموات فی یومین..."(3) ، و آنچه به پرسش سوم پاسخ میدهد این است که خلقت زمین در دو روز واقع شد: "قل أئنّکم لتکفرون بالذی خلق الأرض فی یومین وتجعلون له أنداداً ذلک ربّ العالمین"(4)، و اما آنچه به سؤال چهارم جواب میدهد این است که آفرینش آنچه در بین آسمانها و زمین قرار دارد در دو روز واقع شد و این پیام را از جمعبندی نهایی و کسر چهار روز یاد شده از مجموع شش روز میتوان استظهار کرد.
1 سوره اعراف، آیه 54.
2 سوره فرقان، آیه 59.
3 سوره فصلت، آیات 11 12.
4 سوره فصلت، آیه 9.
مأخذ: ( تفسیر تسنیم، ج 1، ص 125)
- [سایر] آیا براساس آیه 10 سوره فصلت، خلقت آسمانها و زمین از نظر قرآن در چهار روز(دوره) صورت گرفته است؟
- [سایر] خداوند نور آسمانها و زمین است یعنی چه؟
- [سایر] نظر قرآن در مورد اینکه آفرینش آسمانها و زمین بزرگتر از آفرینش انسانها است چیست؟
- [سایر] سلام منظور از آیات آفاقی و انفسی چیست ؟ در قرآن به تفکر درباره ی خلقت آسمانها و زمین امر شده ، آیا این دستور برای اعراب جاهلیت که به رموز علمی آفرینش دست پیدا نکرده بودند نیست ؟ نتیجه ی این تفکر برای جامعه کنونی چیست ؟
- [سایر] اگر بنا بود که انسان در بهشت زندگی کند، چرا زمین و هرچه در آسمانها و زمین هست از جمله حیوانات منقرض شده برای او خلق شده است؟
- [سایر] خداوند با وجود قدرت بی انتهایی که دارد می توانست همه آسمانها و زمین را در یک لحظه بیافریند چرا آنها را در دورانهای طولانی قرار داد ؟
- [سایر] خداوند با وجود قدرت بی انتهایی که دارد می توانست همه آسمانها و زمین را در یک لحظه بیافریند چرا آنها را در دورانهای طولانی قرار داد ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زارع و دهقان و یا کارگر و خادم کسی در زمین صاحب زمین درخت می نشاند، شرعاً این درختان مال کدام یک از آنهاست؟
- [سایر] طبق متون زرتشت، خلقت کره زمین و دریاها چگونه بوده است؟
- [سایر] قرآن می گوید: آفرینش آسمان ها و زمین چند روز طول کشید؟ پروردگار شما، خداوندی است که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید (56) سورة الأعراف پروردگار شما، خداوندی است که آسمانها و زمین را در شش آفرید (3) سوره یونس همان (خدایی) که آسمانها و زمین و آنچه را میان این دو وجود دارد، در شش روز آفرید(59) سورة الفرقان او کسی است که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید(7) سورة هود آیات فوق صراحتا گویای آن است که خداوند آسمان ها و زمین را در شش روز خلق فرمود. اما مطابق آیات زیر: -بگو آیا شما به آن کس که زمین را در دو روز آفرید کافر هستید و برای او همانندهایی قرارمیدهید؟! (9)سورة فصلت او در زمین کوههای استواری قرار داد و برکاتی در آن آفرید و مواد غذایی آن را مقدر فرمود، - اینها همه در چهار روز بود- درست به اندازه نیاز تقاضا کنندگان! (10)سورة فصلت سپس به آفرینش آسمان پرداخت، ... در این هنگام آنها را بصورت هفت آسمان در دو روز آفرید... (11و 12 ) سورة فصلت خوب حالا به محاسبه بپردازیم: 2 روز (برای آفرینش زمین) + 4 روز( برای آفرینش برکات) + 2 روز (برای آفرینش آسمان ها) = 8 روز ، و نه 6 روز نتیجه: 6 = 8 ؟! مشکل از کجاست؟ از معجزه محمّدبن عبدالله یا از ریاضیات؟
- [آیت الله وحید خراسانی] ترجمه قنوت لا اله الا الله الحلیم الکریم یعنی نیست خدایی مگر الله که صاحب حلم و کرم است لا اله الا الله العلی العظیم یعنی نیست خدایی مگر الله که بلند مرتبه و بزرگ است سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضین السبع یعنی پاک و منزه است الله که پروردگار هفت اسمان و پروردگار هفت زمین است و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم یعنی پروردگار هر چیزی است که در اسمانها و زمینها و ما بین انهاست و پروردگار عرش بزرگ است و الحمد لله رب العالمین یعنی حمد و ثنا مخصوص الله است که پرورش دهنده تمام جهانیان است
- [آیت الله مظاهری] اگر به واسطه پیشامدی زراعت در زمین ممکن نباشد، مثلاً آب از زمین قطع شود، در صورتی که مقداری از زراعت به دست آمده باشد، حتّی مثل قصیل که میتوان به حیوانات داد، آن مقدار مطابق قرارداد مال هر دوی آنهاست و مزارعه در بقیّه باطل است.
- [آیت الله بهجت] اگر بهسبب حوادثی زراعت در زمین ممکن نباشد، مثلاً آب از زمین قطع شود، در صورتی که مقداری از زراعت، حتی مثل قصیل که بتوان به حیوانات داد بهدست آمده باشد، آن مقدار مطابق قرارداد مال هر دوی آنهاست و در بقیه، مزارعه باطل است، و اگر زارع زراعت نکند، چنانچه زمین در تصرف او بوده و مالک در آن تصرفی نداشته است، باید اجاره آن مدت را به مقدار معمول به مالک بدهد.
- [آیت الله سیستانی] بول و فضله پرندگان حرام گوشت پاک ، و بهتر اجتناب از آنهاست .
- [امام خمینی] - ترجمه قنوت (لا اله الا الله الحلیم الکریم )، یعنی نیست خدایی سزاوار پرستش مگر خدای یکتای بی همتایی که صاحب حلم و کرم است. (لا اله الا الله العلی العظیم ) یعنی نیست خدایی سزاوار پرستش مگر خدای یکتای بی همتایی که بلند مرتبه و بزرگ است. (سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضین السبع )، یعنی پاک و منزه است خداوندی که پروردگار هفت آسمان و پروردگار هفت زمین است. (و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم )، یعنی پروردگار هر چیزی است که در آسمانها و زمینها و مابین آنهاست و پروردگار عرش بزرگ است. (و الحمد لله رب العالمین )،یعنی حمد و ثنا مخصوص خداوندی است که پرورش دهنده تمام موجودات است.
- [آیت الله مظاهری] زمینهای آبادی که در صدر اسلام با جنگ به دست مسلمین افتاده، قابل خرید و فروش نیست ولی در این زمان که معلوم نیست آیا این زمینها (در ایران و عراق و ...) در صدر اسلام آباد بوده یا نه، ملک کسانی است که زمین در تصرّف آنهاست و خرید و فروش و سایر تصرّفات در آن جایز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه به واسطه پیش آمدی زراعت در زمین ممکن نشود، مثلاً قناتها خراب شود و آب قطع گردد، در صورتی که مقداری از زراعت به دست آمده حتی مثل قصیل (علف) که می توان آن را به حیوانات داد آن مقدار مطابق قرارداد مال هر دوی آنهاست و در بقیه، مزارعه باطل است.
- [آیت الله جوادی آملی] .سجده بر گُلهایی که فقط به عنوان دارو پس از جوشاندن، نوشیده میشود, صحیح است، هرچند احتیاط مستحب, ترک سجده بر آنهاست .
- [آیت الله شبیری زنجانی] لازم نیست که خلقت بچه تمام باشد، بلکه اگر ناتمام نیز باشد، در صورتی که زاییدن صدق کند، خونی که تا ده روز ببیند خون نفاس است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] لازم نیست که خلقت بچه تمام باشد؛ بلکه اگر نا تمام نیز باشد در صورتی که زائیدن صدق کند؛ خونی که تا ده روز ببیند خون نفاس است.