با توجّه به این‌که اعجاز قرآن برای غیر عربها مبهم است، چطور قرآن می تواند برای آن‌ها حجّت باشد؟

قرآن در تمام ابعادش معجزه است، حتّی در الفاظش. همانگونه که قرآن تمام جن و انسان را دعوت می‌کند که مثل قرآن را بیاورید.[1] و در جای دیگر به آوردن ده سوره همانند قرآن.[2] و در مورد دیگر، به آوردن یک سوره مثل سوره‌های قرآن دعوت بعمل آورده است. [3] این معجزة جاویدان همچنانکه جهانیان را بسوی خود می‌خواند و تمام محافل علمی دنیا را به مبارزه می‌طلبد، نه تنها از نظر فصاحت و بلاغت (یعنی شیرینی و جذابیّت عبارات، و رسائی مفاهیم) بلکه از جهت محتوا و علومی که آن زمان از نظر انسان‌ها پنهان بود، قوانین و مقرراتی که ضامن سعادت و نجات بشریت است؛ بیاناتی خالی ازهرگونه تناقض و پراکنده گوئی، تاریخ های خالی از هرگونه خرافات و گزافگوئی، و خبرها علمی و غیبی، و قصه‌گوئی ... در تمام جهات دارای اعجاز است.[4] که اگر از ناحیة غیر خدا بود، اختلافات فراوانی در آن می‌یافتند.[5] این آیه نشان می‌دهد که قرآن در یک حدّی برای عموم قابل درک است، (ولو با مراجعه به ترجمه، یا کسانی که اهل زبان می‌باشند).
امّا مراد از، اعجاز قرآن مبهم است. چیست؟ آیا مراد این است که غیر عربها مستقیماً آیات را نمی‌فهمند و عربی را متوجه نمی‌شوند؟ این درست است. ولی این غیر از این است که بگوئیم اعجاز ابهام دارد، چون اعجاز را از طریق مراجعه به اهل زبان، و تفسیرهایی که از قرآن به زبان فارسی می باشد می‌توان فهمید. هیچ کسی ادعا نکرده که هر عوام بی سواد عجم، می‌تواند قرآن را بفهمد؛ و اعجاز قرآن را درک کند، بعلاوه تحدّی شامل آوردن کتابی مثل قرآن به زبان غیر عربی را نیز شامل می‌شود.
قرآن علاوه بر فصاحت و بلاغت، دارای ابعاد مختلفی از اعجاز است که برای غیر عربها، قابل درک است. مانند: 1 در این‌که قرآن توسط یک نفر آدم درس نخوانده نازل شده است، می‌تواند برساند که قرآن معجزه است، و از طرف خداوند نازل شده است. [6] و این را همه می‌فهمد که یک آدم درس نخوانده، نمی‌تواند یک کتاب علمی و پیشترفته از خود بیاورد. 2 عدم وجود تناقض در مفاهیم قرآن.[7] و همچنین فشرده گوئی آمیخته با وسعت و عمق معنی که به عنوان نمونه به یک آیة اشاره می‌شود: (خذ العفو، وامر بالمعروف، و اعرض عن الجاهلین)[8] (با آن‌ها مدارا کن و عذرشان را بپذیر، و به نیکی‌ها دعوت نما، و از جاهلان روی بگردان (و با آن‌ها ستیزه مکن)). امام صادق (ع) فرمود: در مسائل اخلاقی آیه‌ای جامعتر از این آیه نیست.)[9] زیرا اصول فضائل اخلاقی بر طبق اصول قوای انسانی که عقل و غضب و شهوت باشند، تنظیم می‌شود. فضایل عقلی (حکمت) در أمر به معروف، فضائل نفسی در برابر طغیان، و شهوت در خذالعفو، و تسلط بر نفس در برابر قوة غضبیه (شجاعت) در اعرض عن الجاهلین، منعکس گردیده است.[10]
پیشگوئی‌های قرآن 1 خبر از پیروزی پیامبر اسلام در فتح مکه، 7 سال قبل از وقوع.[11] 2 خبر شکست رومیان و پیروزی مجدّد آن‌ها.[12] 3 خبر از شکست مشرکین مکه.[13] 4 خبر از توطئة یهودیان.[14] 5 خبر از شکست اهل کتاب و ضرر نرساندن آن‌ها به مسلمین.[15] 6 پیوستن دشمنان به مسلمین.[16] و شکست یهودیان.[17]
معجزات علمی قرآن 1 در مورد مسائل کشتی‌ها و دریاها و کوهها.[18]2 فشرده بودن هوا در اطراف کرة زمین، و دقیق بودن آن در بالا.[19] 3 زوجیّت گیاهان.[20] 4 وجود ستارگان که باعث زینت زمین است.[21] و سوگند یاد نمودن به ستاره‌هایی که کشف نشده بود.[22]5 فرود آمدن باران و شکافته شدن زمین.[23] و همچنین عمل کربن گیری درختان سبز ودهها مورد دیگر. آیا این‌ها را عجم‌ها و غیر عرب نمی‌توانند درک کنند، که این همه قانول علمی پیشرفته را قرآن در آن محیط عقب ماندة عربستان توسط یک شخص درس نخوانده، بیان نموده است.
اعتراف های دانشمندان غیر عربی در اعجاز و عظمت قرآن: 1 کارلایل: (اگر یک بار به این کتاب مقدس (قرآن) نظر کنیم، حقایق برجسته و خصائص اسرار وجود طوری در مضامین جوهرة آن پرورش یافته که عظمت و حقیقت قرآن به خوبی از آن‌ها نمایان می‌گردد؛ و این خود مزیت بزرگی است که فقط به قرآن اختصاص یافته، و در هیچ کتاب علمی و سیاسی و اقتصادی دیگر دیده نمی‌شود.)[24] 2 جان دیون پورت: (قرآن به اندازه‌ای از نقائص مبرا و منزه است، که نیازمند کوچکترین اصلاحی نیست؛ و ممکن است از اوّل تا به آخر آن خواند شود، بدون آن‌که انسان کمترین ملالتی از آن احساس کند).[25] 3 گوته: (قرآن اثری است که بواسطة سنگینی عبارت آن، خواننده در ابتدا رمیده می‌شود و سپس مفتون جاذبة آن می‌گردد، و بالاخره بی‌اختیار مجذوب زیبایی های فراوان آن می‌شود.[26] 4 ویل دورانت: (قرآن در مسلمانان، آن چنان عزت نفس و عدالت و تقوایی بوجود آورده که در هیچ یک از مناطق جهان شبیه و نظیر نداشته است).[27] 5 ژول لابوم: (دانش و علم برای جهانیان از سوی مسلمانان بدست آمد، و مسلمین علوم را از قرآنی که دریای دانش است، گرفتند؛ و نهرها از آن برای بشریت، در جهان جاری ساختند).[28] 6 (نیورت): (واجب است اعتراف کنیم که علوم طبیعی و فلکی و فلسفه و ریاضیات که در اروپا رواج گرفت، عموماً از برکت تعلیمات قرآنی است، و ما مدیون مسلمانانیم؛ بلکه اروپا از این جهت شهری از اسلام است.[29]
با توجّه به این، اولاً: معجزات و مفاهیم قرآن را از راه ترجمه و تفسیرهای غیر عربی توسط کارشناسان قرآنی قابل درک است. و ثانیاً: ابعاد معجزات قرآن، آن قدر گسترده است که خیلی از آن‌ها مانند خبرهای غیبی، اعجازهای علمی، و ... قابل درک است. پس برای همه حجت می‌باشد.
امّا اگر از عدم حجیّت، مراد این است که غیر عرب مورد خطاب نیست، جواب این است که در بعضی آیات خطاب ایها الناس داریم. اگر مراد این است که معجزات مذکور برای عجم اعتبار ندارد، سخن نادرستی است؛ چون عرب و عجم از نظر انسانی و عقلی با هم تفاوت ندارند. برای هر دوگروه می‌تواند، حجت و دلیل باشد. صرف اختلاف زبانی، باعث اختلاف در فهم و حجّیت نمی‌شود.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و همکاران، ج 1، ص 135. ج 22، ص 82 و 106. ج 27، ص 376 و 422. ج 15، ص 563 و 569. ج 17، ص 29.
2 اولین دانشگاه و آخرین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ، رضانژاد.
3 اعجاز نور، سعید رضائی، با تقریض آیت الله معرفت، تمام کتاب.
4 قرآن شناسی، استیاد محمد تقی مصباح، فصل سوّم، معجزه بودن قرآن، ص 109 85.
5 علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، فصل هشتم، اعجاز قرآن، ص 342 438.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . اسراء/ 88 .
[2] . هود/ 13.
[3] . بقره/ 23.
[4] . ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ یازدهم، 1370، ج 9، ص 42 و 293.
[5] . نساء/ 82.
[6] . ر.ک: دستغیب شیرازی، داستان‌های شگفت، بخش زندگانی مشتی کاظم سادوقی.
[7] . حشر/ 192 197.
[8] . اعراف/ 199.
[9] . تفسیر نمونه، همان، ج 7، ص 64.
[10] . همان.
[11] . آل عمران/ 12.
[12] . روم/ 1.
[13] . قمر/ 45.
[14] . آل عمران/ 73 72.
[15] . آل عمران/ 112 111.
[16] . توبه/ 13.
[17] . توبه/ 14.
[18] . نحل/ 16 14.
[19] . انعام/ 125.
[20] . رعد/ 3، و لقمان/ 10.
[21] . صافات/ 6.
[22] . واقعه/ 75.
[23] . عبس/ 26 25.
[24]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ یازدهم، 1370 ه ش، ج1، ص 136.
[25]. همان.
[26]. همان.
[27]. همان.
[28]. همان.
[29] . همان.