کدامین آیات دلیل بر خلقت حیوانات می‌باشد؟

قبل از پرداختن به بحث، مفهوم و منظور سوال را از سه دیدگاه مورد بررسی قرار می‌دهیم. اولاً: ؟آیا منظور از پرسش همان خلقت حیوان در قرآن، است یا منظور تکامل انواع و کشف این که همه حیوانات به یک سلول واحد ختم می شود؟ ثانیاً: آیا منظور ریشة خلقت هر کدام است یعنی هر کدام از یک یا دو، تک سلولی در مادة خارج ایجاد شدند و نتیجه این که به حد کمال رسیدند و تولید مثل می‌کنند. ثالثاً‌؛ آیا منظور خمیر مایة خلقت حیوانات است که ماده اصلی آن خاک یا آب می‌باشد و یا هیچ کدام بلکه عدم است. برای پاسخ به موارد فوق، از چند جنبه به جواب سؤال می‌نگریم. اول: در قرآن کریم از سه جهت به آفرینش حیوانات پرداخته شده؛‌ الف: آفرینش پرندگان از جمله آیات آن عبارتند از : سورة نحل آیة 79، سورة ملک آیة 19، سورة‌ نور آیة 41 و... ب: آفرینش و حیات زنبور عسل، آیات آن؛ نحل 68 و 69، ح: آفرینش حیوانات و انواع آن، مانند: سورة غافر آیة 79 و 81، سورة زخرف آیة 12 و 13 و... .
دوم: از جنبة دیگر این‌که کلاً آیات قرآنی در خلقت و آفرینش حیوانات، بیش از دوازده آیه می‌باشد. و آن‌ها عبارتند از: سورة مبارکة فرقان آیة 49، یس 42 و 71،‌ نحل 5 و 8، مائده 110، روم 54،‌ غاشیه 17، بقره 164، شوری 29، نور 45، جاثیه 4، با توجه به این که جواب کلی در رسیدن به پاسخ مورد نظر، آیات فوق می‌باشد، به اهم آن‌ها اشاره می‌گردد. در آیة 17 سورة مبارکة غاشیه می‌فرماید: (أَفَلا یَنْظُرُونَ إِلَی الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ) آیا آن‌ها به شتر (حیوان) نمی‌نگرند که چگونه آفریده شده است؟ می‌دانیم که خداوند به حیوان (شتر) خصوصیاتی و صفاتی داده که او را از سایر حیوانات برتری و ممتاز می‌سازد.[1] مورد بعدی آیة 6 سورة مبارکة زمر است که می‌فرماید: (خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ الْأَنْعامِ ثَمانِیَةَ أَزْواجٍ) می‌فرماید: خداوند همة شما را از شخص واحدی آفرید و همسرش را از (باقی مانده گل) او خلق کرد و برای شما هشت زوج از چهارپایان آفرید. در سورة یس آیه 71 آمده است: (أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَیْدِینا أَنْعاماً فَهُمْ لَها مالِکُونَ) آیا آن‌ها ندیدند که از آنچه با قدرت خود به عمل آورده‌ایم چهارپایانی برای آن‌ها آفریدیم که آنان مالک آن هستند؟ با توجه به مطالب فوق، آیات را می‌توانیم به سه دسته تقسیم کنیم. دستة اول: یک دسته کلی مثل خلقت؛ آنچه در زمین و آسمان خلق شده‌اند که از جمله حیوانات می‌باشد. دسته دوم، آیات کلی منتها برای حیواناتی که دابّه (جنبده) و ریز هستند اشاره شده است. مثل آیة 4 سورة جاثیه می‌فرماید: (وَ فِی خَلْقِکُمْ وَ ما یَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ آیاتٌ لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ) در آفرینش شما و جنبندگانی که در سراسر زمین منتشر ساخته، نشانه‌هایی است برای جمعیتی که اهل یقینند. دستة سوم؛‌ که صریحاً‌ از خلقت حیوانات سخن می‌گوید (که در آیات دوازده‌گانه اشاره شده است). حال به تحلیل و نتایج مطالب فوق می‌پردازیم. نخست این‌که؛ این آیات شامل همه نوع حیوانات از ریزترین تا درشت‌ترین حیوانات را شامل می‌شود و اختصاص به حیوان (شتر) ندارد. دوم، به منشأ خلقت آن‌ها که آب است اشاره شده که همه جنبندگان و دوابّ از آب خلقت شده‌اند. سوم، از عجایب و شگفتی‌های آفرینش آن‌ها سخن به میان آمده است؛ چرا که از حکمت و نظم و علم و آگاهی حکایت می‌کند. به طوری که نمی‌شود گفت تصادفی و بی‌حساب باشد. چهارم؛ از فواید وجودی و غایت خلقت آن‌ها سخن می‌گوید که وجود هیچ چیز در آفرینش، بی‌فایده و بدون خاصیت نیست که این مسأله هم حاکی از حکمت خالق می‌باشد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. استاد ناصر مکارم شیرازی و جمعی از نویسندگان، پیام قرآن (قم، انتشارات مدرسة امیرالمؤمنین علیه السّلام 1375 ش) جلد دوم.
2. استاد مکارم شیرازی و جمعی از نویسندگان حوزه. تفسیر نمونه، (تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه 1376 ش) جلد 20.
3. تفسیر المیزان، ج17، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، الطبعه الثانیه، 1393 ه . ق، ص 204.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان پیام قرآن، قم، انتشارات مدرسة امیرالمؤمنین علیه السّلام 1375 ش، ج 2، ص 406 تا 408.