اشاره
حرکت سر و دست و مانند آن برای نشان دادن یا فهماندن مطلبی را اشاره گویند. از آن در باب‌های صلات، صوم، حج، تجارت، اجاره، وصیّت، نکاح، طلاق، لعان و قضاء سخن رفته است.
در کدام سوره و آیه در مورد تقلید اشاره شده است؟
مقدّمه: یکی از قوانین کلی که مورد تایید همة عقلا می‌باشد قانون(رجوع جاهل به عالم) است که در مسئلة دینی از آن به نام تقلید یاد شده است. و مسئله تقلید؛ یکی از واجباتی است که وقتی شخصی به سن بلوغ رسیده، بر او واجب می‌شود، که باید از مجتهد جامع‌الشرایط تقلید نماید. با بیان جامع‌الشرایط مسئله تخصّص که از مسائل بسیار مهم است را مطرح میکند که قرآن کریم روایات نیز آن را به رسمیّت شمرده. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:(... فَسْئلو اَهْلَ الذِّکر إن کُنْتم لاتَعْلَمونَ)[1](اگر نمی‌دانید ا ز آگاهان بپرسید). این آیه شریفه و در سورة دیگر[2]نیز همین آیه را آورده که از این آیه برای مسأله (جواز تقلید از مجتهدان اسلامی) استدلال می‌شود.[3] اگر چه روایات زیادی از ائمه معصومین علیه السّلام وارد شده که اهل ذکر ما هستیم،[4] ولی با بیان مصداق، آیه قرآن کریم منحصر و محدود نمی‌شود، بلکه دامنة وسیع و گسترده خویش را دارد، زیرا کلمه ذکر به معنی هر گونه آگاهی و یادآوری و اطلاع است و اهل ذکر نیز آگاهان و مطلعین می‌باشند نه در عرض آنها. بدین معنا، اگر مراجع از فرمایشات ائمه علیه السّلام استنباط کنند و شرایط چهارگانه روایت؛ فأمّا من کان من الفقها صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً علی هواه، مطیعاً لأمر مولا فللعوام أن یقلّدوه[5] یعنی نگهدارنده نفس خود باشد، نگهبان دین خود بوده و مخالفت هوای نفس باشد و مطیع دستورات الهی باشد) در این صورت پیروی از آنها لازم است. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. تاریخ حصر الاجتهاد؛ شیخ آغابزرگ تهرانی، قم، مدرسه الامام المهدی، 1401 ه .ق. 2. الاجتهاد و التقلید؛ امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، چاپ اول، 1418 ه . ق. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . نحل/ 43. [2] . انبیاء/ 7. [3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات ارالکتب الاسلامیه، ج13، 361. [4] . عروسی حویزی، عبد علی، تفسیر نورالثقلین، قم، علمیه، چاپ دوم، بی تا، ج3، ص 55 و 413. [5] . حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ج18، ص 95.
مقدّمه: یکی از قوانین کلی که مورد تایید همة عقلا می‌باشد قانون(رجوع جاهل به عالم) است که در مسئلة دینی از آن به نام تقلید یاد شده است. و مسئله تقلید؛ یکی از واجباتی است که وقتی شخصی به سن بلوغ رسیده، بر او واجب می‌شود، که باید از مجتهد جامع‌الشرایط تقلید نماید. با بیان جامع‌الشرایط مسئله تخصّص که از مسائل بسیار مهم است را مطرح میکند که قرآن کریم روایات نیز آن را به رسمیّت شمرده. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:(... فَسْئلو اَهْلَ الذِّکر إن کُنْتم لاتَعْلَمونَ)[1](اگر نمی‌دانید ا ز آگاهان بپرسید). این آیه شریفه و در سورة دیگر[2]نیز همین آیه را آورده که از این آیه برای مسأله (جواز تقلید از مجتهدان اسلامی) استدلال می‌شود.[3] اگر چه روایات زیادی از ائمه معصومین علیه السّلام وارد شده که اهل ذکر ما هستیم،[4] ولی با بیان مصداق، آیه قرآن کریم منحصر و محدود نمی‌شود، بلکه دامنة وسیع و گسترده خویش را دارد، زیرا کلمه ذکر به معنی هر گونه آگاهی و یادآوری و اطلاع است و اهل ذکر نیز آگاهان و مطلعین می‌باشند نه در عرض آنها. بدین معنا، اگر مراجع از فرمایشات ائمه علیه السّلام استنباط کنند و شرایط چهارگانه روایت؛ فأمّا من کان من الفقها صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً علی هواه، مطیعاً لأمر مولا فللعوام أن یقلّدوه[5] یعنی نگهدارنده نفس خود باشد، نگهبان دین خود بوده و مخالفت هوای نفس باشد و مطیع دستورات الهی باشد) در این صورت پیروی از آنها لازم است. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. تاریخ حصر الاجتهاد؛ شیخ آغابزرگ تهرانی، قم، مدرسه الامام المهدی، 1401 ه .ق. 2. الاجتهاد و التقلید؛ امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، چاپ اول، 1418 ه . ق. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . نحل/ 43. [2] . انبیاء/ 7. [3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات ارالکتب الاسلامیه، ج13، 361. [4] . عروسی حویزی، عبد علی، تفسیر نورالثقلین، قم، علمیه، چاپ دوم، بی تا، ج3، ص 55 و 413. [5] . حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ج18، ص 95.
پاسخ:
مقدّمه: یکی از قوانین کلی که مورد تایید همة عقلا می‌باشد قانون(رجوع جاهل به عالم) است که در مسئلة دینی از آن به نام تقلید یاد شده است. و مسئله تقلید؛ یکی از واجباتی است که وقتی شخصی به سن بلوغ رسیده، بر او واجب می‌شود، که باید از مجتهد جامع‌الشرایط تقلید نماید. با بیان جامع‌الشرایط مسئله تخصّص که از مسائل بسیار مهم است را مطرح میکند که قرآن کریم روایات نیز آن را به رسمیّت شمرده.
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:(... فَسْئلو اَهْلَ الذِّکر إن کُنْتم لاتَعْلَمونَ)[1](اگر نمی‌دانید ا ز آگاهان بپرسید).
این آیه شریفه و در سورة دیگر[2]نیز همین آیه را آورده که از این آیه برای مسأله (جواز تقلید از مجتهدان اسلامی) استدلال می‌شود.[3]
اگر چه روایات زیادی از ائمه معصومین علیه السّلام وارد شده که اهل ذکر ما هستیم،[4] ولی با بیان مصداق، آیه قرآن کریم منحصر و محدود نمی‌شود، بلکه دامنة وسیع و گسترده خویش را دارد، زیرا کلمه ذکر به معنی هر گونه آگاهی و یادآوری و اطلاع است و اهل ذکر نیز آگاهان و مطلعین می‌باشند نه در عرض آنها. بدین معنا، اگر مراجع از فرمایشات ائمه علیه السّلام استنباط کنند و شرایط چهارگانه روایت؛ فأمّا من کان من الفقها صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً علی هواه، مطیعاً لأمر مولا فللعوام أن یقلّدوه[5] یعنی نگهدارنده نفس خود باشد، نگهبان دین خود بوده و مخالفت هوای نفس باشد و مطیع دستورات الهی باشد) در این صورت پیروی از آنها لازم است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تاریخ حصر الاجتهاد؛ شیخ آغابزرگ تهرانی، قم، مدرسه الامام المهدی، 1401 ه .ق.
2. الاجتهاد و التقلید؛ امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، چاپ اول، 1418 ه . ق.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . نحل/ 43.
[2] . انبیاء/ 7.
[3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات ارالکتب الاسلامیه، ج13، 361.
[4] . عروسی حویزی، عبد علی، تفسیر نورالثقلین، قم، علمیه، چاپ دوم، بی تا، ج3، ص 55 و 413.
[5] . حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ج18، ص 95.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب از حضرت امام (رحمه الله) تقلید می کرده ام، سپس از آیة الله گلپایگانی (رحمه الله)و سپس از آیة الله اراکی (رحمه الله) تقلید کرده ام، آیا می توانم بر تقلید هرکدام باقی بمانم؟
- [سایر] آیه انذار در سوره شعراء به چه مطلبی اشاره دارد؟
- [سایر] سلام؛ آیه 40 سوره مبارکه نبأ به کدام یک از نامهای قیامت اشاره دارد؟
- [سایر] آیه 40 سوره مبارکه نبأ به کدام یک از نامهای قیامت اشاره دارد؟
- [سایر] جمله «لکلّ اجل کِتاب» در آیه 38 سوره رعد به چه حقیقتی اشاره دارد؟
- [سایر] جمله (لکلّ اجل کِتاب) در آیه 38 سوره رعد به چه حقیقتی اشاره دارد؟
- [سایر] نام گور خر در کدام سوره وکدام ایه اشاره شده است
- [سایر] سلام خسه نباشید ببخشید آیادر قنوت نماز مستحبی خواندن سوره ای مثل سوره توحید اشکالی ندارد؟مرجع تقلید ایت الله مکارم شیرازی
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که در گذشته از امام (ره)تقلید میکرد بعد مقلّد آیه الله اراکی شد و در قسمتی از مسائل باقی بر تقلید امام بود حالا که مقلّد حضرتعالی شده میتواند در برخی از مسائل از امام تقلید کند و برخی از آیه الله اراکی و بعضی از حضرتعالی ؟
- [سایر] در کدام آیه یا سوره از قرآن کریم به غیبت و ظهور امام زمان اشاره کرده است؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر اشتباها مشغول خواندن سوره ای شود که سجده واجب دارد؛ چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد؛ باید آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد؛ احتیاطا به سجده اشاره نموده و سوره را تمام کند و بعد از نماز باید سجده آن را به جا آورد.
- [آیت الله مظاهری] اگر اشتباهاً مشغول خواندن سورهای شود که سجده واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد باید آن سوره را رها کند و سوره دیگری بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد باید در بین نماز با اشاره سجده آن را به جا آورده و به همان سوره که خوانده اکتفا نماید.
- [آیت الله خوئی] اگر اشتباهاً مشغول خواندن سورهای شود که سجده واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد، باید آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند، و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد، احتیاطاً به سجده اشاره نموده و سوره را تمام کند و بعد از نماز باید سجده آن را بهجا آورد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سوره هایی که سجده واجب دارد چهار سوره است: 1 سوره سجده (سوره 32) آیه 15. 2 سوره فصلت (سوره 41) آیه 37. 3 سوره نجم (سوره 53) آیه 62. 4 سوره علق(سوره 96) آیه 19.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 21 مسائلی را که از مرجع اول تقلید کرده بر تقلید او باقی بماند و همچنین مسائلی که از مرجع دوم تقلید کرده و بقیه را به فتوای مجتهدی حی عمل کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر اشتباها مشغول خواندن سوره ای شود که سجده واجب دارد چنانچه پیش از رسیدن به ایه سجده بفهمد باید ان سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند و اگر بعد از خواندن ایه سجده بفهمد احتیاطا به سجده اشاره نموده و سوره را تمام کند و سوره دیگری هم به قصد قربت مطلقه یعنی اگر وظیفه اش سوره دیگری است این همان باشد وگرنه به عنوان قرایت قران باشد بخواند و بعد از نماز باید سجده ان را به جا اورد
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر اشتباهاً مشغول خواندن سوره ای شود که سجده واجب دارد چنان چه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد باید آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد بنابر احتیاط برای سجده واجب اشاره کند و سوره را تمام کند و بعد یک سوره دیگر احتیاطاً به قصد قربت مطلقه بخواند و به رکوع رود و نماز را تمام کند و بعد از نماز بنابر احتیاط سجده آن را به جا آورد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر سهوا مشغول خواندن سورهای شود که سجده واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد، باید آن سوره را رها کند و سوره دیگری را بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد، باید در بین نماز با اشاره، سجده آن را بجا آورد و همان سوره را تمام کند و پس از نماز به جهت آیه سجده یک سجده بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .تقلید مجتهد متوفّا در ابتدا جایز نیست؛ ولی بقای بر تقلید میت, اشکال ندارد و بقای بر تقلید مجتهد میت باید به فتوای مجتهد مطلق زنده باشد; خواه فرد به آن عمل کرده باشد یا نه. اگر مجتهد متوفّا اعلم باشد، بقای بر تقلید او احتیاطاً واجب است و اگر مجتهد زنده اعلم باشد، عدول از مجتهد متوفا به مرجع زنده, واجب است.
- [آیت الله سبحانی] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند، از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند. ولی در مسائلی که آنها را یاد گرفته است می تواند بر تقلید قبلی باقی بماند.