جمله «لکلّ اجل کِتاب» در آیه 38 سوره رعد به چه حقیقتی اشاره دارد؟

آیه 38 سوره رعد، در حقیقت پاسخی است به ایرادات مختلفی که دشمنان پیامبر اسلام(ص) نسبت به ایشان داشتند؛ مانند این‌که می‌گفتند:
1. مگر پیامبر ممکن است از جنس بشر باشد، همسر اختیار کند و فرزندانی داشته باشد، این آیه به آنها پاسخ می‌دهد که این مسئله تازه‌ای نیست، ما پیش از تو پیامبران بسیاری فرستادیم و برای آنها همسران و فرزندان قرار دادیم: (وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلًا مِنْ قَبْلِکَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّیَّةً).
2. آنها انتظار دارند که هر معجزه‌ای را پیشنهاد می‌کنند و هر چه هوا و هوسشان اقتضا می‌کند انجام دهی (چه ایمان بیاورند یا نیاورند) ولی آنها باید بدانند: هیچ پیامبری نمی‌تواند معجزه‌ای جز به فرمان خداوند بیاورد: (وَ ما کانَ لِرَسُولٍ أَنْ یَأْتِیَ بِآیَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ).
3. سومین ایرادشان این بود که چرا پیامبر اسلام(ص) آمده و احکامی از تورات یا انجیل را دگرگون ساخته، مگر نه این است که اینها کتب آسمانی است و از طرف خدا نازل شده؟ مگر ممکن است خداوند فرمان خود را نقض کند؟
آیه مورد بحث در آخرین جمله خود به آنها پاسخ می‌‌گوید که برای هر زمانی حکم و قانونی مقرر شده است: (لِکُلِّ أَجَلٍ کِتابٌ).
بنابر این، جای تعجب نیست که یک روز تورات را نازل کند، و روز دیگر انجیل را، و سپس قرآن را؛ چرا که انسان در زندگی متحول و متکامل خود، نیاز به برنامه‌‌های متفاوت و گوناگونی دارد.[1]
توضیح: با توجه به این‌که نظام هستی بر اساس تحول و تبدل و زوال و حدوث نهاده شده، هر موجودی پیوسته در حرکت خواهد بود؛ مانند نور خورشید که هر لحظه پس از تابش، نور دیگری حادث شده فضا را فرا می‌‌گیرد، اگرچه نور واحد و ممتد به نظر می‌‌رسد؛ از این‌رو هیچ موجود طبیعی دو لحظه برقرار نخواهد ماند، همچنان‌که نور خورشید دو لحظه بقا و ثبات نخواهد داشت. بر این اساس، برای هر موجودی هر لحظه اجل و مدت خاصی در نظر گرفته شده، و حکم مخصوص و مقدار و اندازه خاصی از سوی خداوند درباره آن صادر می‌‌‌شود.[2]
پس این‌که فرمود: (لِکُلِّ أَجَلٍ کِتابٌ)، معنایش این است که برای هر زمانی حکمی است مخصوص آن زمان. و این اشاره به همان مطلبی دارد که استثناء (وَ ما کانَ لِرَسُولٍ أَنْ یَأْتِیَ بِآیَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ)، و مسئله سنت جاری خدا و تقدیرات او بدان اشاره دارد.
نتیجه این‌که خدای سبحان است که هر چه بخواهد نازل می‌‌‌کند و بهر چه بخواهد اذن می‌‌‌دهد، اما همان خدا در هر وقت، هر آیه‌ای را نازل نمی‌‌‌کند و بدان اذن نمی‌‌دهد؛ زیرا برای هر وقتی کتابی است که او نوشته و به جز آنچه در آن کتاب نوشته، واقع نمی‌‌شود.[3]
پی نوشت:
[1] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‌10، ص 239- 240، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش.
[2]. حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج ‌9، ص 237، کتابفروشی لطفی، تهران، 1404ق.
[3]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‌11، ص 374، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1417ق.
منبع:
islamquest.net