قیامت از ماده قیام، در لغت به معنای خیزش و برخاستن است؛ و در اصطلاح، برخاستن انسان از خاک و حضور در عالم پس از مرگ است.(1)
خداوند در قرآن کریم از قیامت با نام های متعددی یاد کرده است که هر کدام حالتی از حالات قیامت را روشن می سازد با این حال مهمترین و مشهورترین آن نامها همین نام قیامت است که 70 بار ذکر شده است.
برخی دیگر از نام های قیامت که در قرآن کریم بدانها اشاره شده به قرار ذیل است:
یوم الحساب (غافر، 27)؛ یوم الدین (حمد، 4)؛ یوم الجمع (تغابن، 9)؛ یوم الفصل (نبأ، 17)، یوم الخروج (ق، 42)، یوم الموعود (بروج، 2)، یوم الخلود (ق، 34)، یوم الحسرة (مریم، 39)، یوم التغابن (تغابن، 9)، یوم التناد (مؤمن، 32)، یوم التلاق (مؤمن، 15)، یوم الازفة (مؤمن، 18)،. یوم الوعید (ق، 20)،. یوم الحق (نبأ، 39)، یوم البعث (روم، 56)، الحاقة (حاقه، 1)، الدارالاخرة (بقره، 94)، الساعة (انعام، 31)، الصاخة (عبس، 33)، الطامة الکبری (نازعات، 34)، الغاشیة (غاشیه، 1)، القارعة (حاقه، 4)، المیعاد (آل عمران، 9)، الواقعة (واقعه، 1)، الیوم الاخر (بقره، 8)، یوم الوقت المعلوم (حجر، 37) ، یوم تبلی السرائر (طارق ،9).
مرحوم فیض کاشانی درباره این نامها می فرماید: در زیر هر یک از این نام ها سری نهفته شده، و در هر توصیفی معنای مهمی بیان گشته، باید کوشید تا این معانی را درک کرد، و این اسرار را یافت.
قیامت در چه زمانی اتفاق می افتد:
زمان دقیق قیامت و این که در چه زمانی اتفاق می افتد معلوم نیست، اما در آیات و روایات شواهد و علاماتی برای زمان وقوع آن ذکر شده است که به سه دسته تقسیم می شوند:
الف. حوادثی که قبل از پایان جهان محقق میشود: یکی از حوادث قبل از قیامت، بعثت آخرین پیامبر است.
و از دیگر نشانه های پایان یافتن این عصر دودی است که در آسمان ظاهر میشود. قرآن می فرماید: منتظر روزی باش که آسمان دود آشکاری پدید آورد.( دخان ،آیه 10)
یکی از اصحاب پیامبر (ص) از معنای دخان (دود) سؤال کرد، حضرت فرمود: دودی است که بین مشرق و مغرب را پر می‌کند و چهل شبانه روز باقی می‌ماند اما مؤمن حالتی شبیه به زکام به او دست می‌دهد و کافر همچون مستان خواهد بود و دود از بینی و گوش‌ها و پشت او بیرون می‌آید(2)
ب. حوادثی که در آستانه پایان جهان پدیدار میشود:
1- کوه ها بعد از مقدماتی متلاشی میشود. کوه ها در ابتدا به لرزه در می آیند.( مزمل، آیه 14) بعد از جا کنده می‌شوند.( حاقه، آیه 14) سپس به حرکت درمی آیند.(طور، آیه 10) و در هم کوبیده می‌شوند.(حاقه، آیه 14) آن گاه به صورت توده‌ای از شن‌های متراکم درمی آیند.(مزمل، آیه 14) بعد به صورت گرد و غبار پراکنده می‌شوند)واقعه، آیه 5-6)
2 – دریاها برافروخته و منفجر می‌شوند: آن زمان که دریاها منفجر گردد. (انفطار، آیه 3) در آن هنگام که دریاها برافروخته شود.(تکویر، آیه 6)
3 – زلزله های عظیم و ویران گر: زلزله های بی سابقه و عظیمی تمام کره خاکی را به لرزه درمی آورد، همه چیز در هم ریخته و از بین می‌رود و تمام انسان‌ها در لحظه ای کوتاه مدفون می‌شوند: ای مردم! از پروردگارتان بترسید و پرهیزگاری پیشه کنید که زلزله رستاخیر مسئله مهمی است(حج، آیه 1)
4 – تاریک شدن خورشید و ماه و ستارگان: در آن هنگام که خورشید در هم پیچیده شود و در آن هنگام که ستارگان بی فروغ شوند. (تکویر، آیه 1-2)
5- شکافته شدن آسمان و کرات : در آن هنگام که آسمان شکافته شود. (انشقاق، آیه 1)
ج – حوادثی که در آغاز رستاخیر و بازگشت به حیات مجدد ایجاد میشود:
مرحله آخر در قیامت، حوادثی است که بعد از اتمام دو مرحله قبل پدید می آید: وعده الهی در آن روز تحقق می‌یابد که این زمین به زمین دیگر و آسمان‌ها (به آسمان های دیگر) مبدّل میشود و انسان‌ها در پیشگاه خدا ظاهر می‌گردند (ابراهیم، آیه 48)
بعد از حوادثی که به دنبال آن جهان متلاشی میشود، اینک نوبت انسان‌ها است که وارد صحرای محشر شده، و ثمرۀ اعمالی را که در دنیا انجام داده است، مشاهده می کند.
اما یکی از مسائل مهمی که در مورد قیامت وجود دارد این است که در قیامت ابتدا چه میشود؟
پاسخ این است که قیامت روز پاسخ است و ابتدا از انسان چند سوال می شود که امام صادق علیه السلام در روایتی بدان پرداخته است:
امام صادق (ع) در این زمینه می فرمایند: اولین پرسش هایی که هنگام معاد مطرح می شوند، عبارتند از: نمازهای واجب، زکات های واجب، روزه های واجب، حج واجب و ولایت ما اهل بیت.(3)
در قرآن کریم نیز آیه ای وجود دارد که این مطلب را تایید می کند: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی(شوری، آیه 23)
پی نوشتها:
1- لسان العرب، ج12، ص 506
2- پیامبر قرآن، ج 6، ص 27
3- حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعة، ج 4، ص 124، ح 4688، مؤسسة آل البیت، قم، 1409 ه ق.
منبع:سایت انوار طاها
