دلایل خاتمیت پیامبر اکرم(ص) را می توان به دو بخش عقلی و نقلی تقسیم نمود و دلایل نقلی نیز به دو بخش استناد به قرآن کریم و استناد به روایات تقسیم بندی می شوند که در ذیل توضیح هر قسمت ارائه خواهد شد:
دلایل عقلی خاتمیت پیامبر(ص)
1- کامل و جامع نبودن ادیان قبلی: اولین علت تجدید نبوت ها کامل و جامع نبودن ادیان قبلی می تواند باشد. چون بشر اولی در ابتدا راه بوده، قوانین و معارف درخور همان مرحله برای آنها فرستاده شده و در دوره های بعد کامل تر شد تا می رسد به دین اسلام که کاملترین دین و قوانین از طریق قرآن به بشریت عرضه شده است. البته آن هم با بودن امام و امامت در کنار قرآن (الیوم اکملت دینکم) و در حدیث هم چنین می خوانیم که پیامبر اسلام (ص) فرمود: (مثل من در مقایسه با انبیاء همانند مردی است که بنایی بسیار زیبا و جالب می سازد، مردم گرد آن بگردند و بگویند: بنایی زیباتر از این نیست جز این که جای یک خشت آن خالی است و من همان خشت آخرین (دین) می باشم)(1)
به بیان دیگر پیشرفت زمان و نیاز به قوانین جدید برای حل اختلاف و رفع نیازها باعث تجدید نبوت ها می شد، چنانکه علی (ع) می فرماید: (پیامبر را پس از یک دوران فترت بعد از پیامبران گذشته فرستاد. به هنگامی که میان مذاهب مختلف نزاع درگرفته بود به وسیله او سلسله نبوت را تکمیل کرده و وحی را با او ختم نمود)(2)
2- عدم توان بهره برداری از شریعت موجود: چنانچه استاد مطهری (ره) می گوید: (نیاز به وجود انبیایی که از جانب خدا بر او وحی یا القاء و ... می شود از این جهت است که راه دیگری برای این که شریعت ابراهیمی را به مردم تعلیم بدهند جز این که عده ای از افراد بشر از طریق الهام مبعوث شوند نیست، یعنی اگر زمان، زمانی بود که مردم علم و تمدن می داشتند و پایه تمدن بالا می رفت که کتاب ابراهیم و ... نوشته اش ضبط شده و چاپ می شد و ... و در میان یک عده از علما و دانشمندان می بودند، که قادر بودند مردم را به شریعت ابراهیم و ... دعوت بکنند دیگر نیازی به (انبیای تبلیغی یعنی) افرادی که از طریق الهام این مأموریت را پیدا کنند نبود) (3)
3- تحریف کتب مقدس ادیان قبلی: یکی از علت های تجدید نبوت ها و خاتم قرار نگرفتن ادیان قبلی، تحریف کتب ادیان گذشته بوده، که بشر آن وقت نتوانستند کتبشان را از دسترس محرفین به دور نگه دارند، لهذا می بینید هر یک از پیغمبران گذشته با هر کتابی در هر زمانی که آمد، کتابش از میان رفت، بشر چون بالغ و رشید نبود نتوانست کتاب آسمانی خود را حفظ کند. کجاست صحف ابراهیم؟ کجاست تورات واقعی؟ کجاست انجیل واقعی؟ کجاست آن چه بر نوح نازل شد؟ کجاست اوستای اصلی و تعلیمات واقعی زرتشت؟
حالت واقعی بشر در آن دوره عین حالت بچه مکتبی بوده که بعد ازمدتی کتاب خود را تکه تکه نموده و از بین می برد.(4)
دلایل نقلی خاتمیت
1- با استناد به قرآن کریم:
درباره ی خاتمیت پیامبر اکرم(ص) آیات فراوانی در قرآن کریم وارد شده است، برای نمونه به یک مورد از آیات که وضوح بیشتری دارد اشاره می کنیم:
مَا کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَد مِنْ رِجَالِکُمْ وَ لکِنْ رَسُولَ اللّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیّینَ وَ کَانَ اللّهُ بِکُلِّ شَیْء عَلِیماً(5) (محمّد پدر هیچ یک از مردان شما نیست، بلکه پیامبر خدا و ختم کننده ی پیامبران است وخدا به همه چیز دانا است)
2- با استناد به روایات:
روایات فراوانی از طریق شیعه و اهل تسنن در اثبات خاتمیت پیامبر اکرم اسلام شده است که به یک مورد به عنوان نمونه اشاره می کنیم:
پیامبر اکرم(ص) به علی ابن ابیطالب(ع) می فرماید: (انت منی بمنزله هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی؛ (6) یعنی یا علی! تو برای من به منزله هارون هستی برای موسی (چرا که هارون وصی و خلیفه حضرت موسی بود) فقط تفاوتی که در کار است این است که بعد از موسی پیامبر آمد ولی بعد از من پیامبری نخواهد آمد).
پی نوشتها:
1- آیت الله مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، هشتم، 1370، ج 17، ص 343
2- نهج البلاغه، محمد دشتی، خطبه 133، ص 25
3- مرتضی مطهری، خاتمیت، قم، انتشارات صدرا، هشتم، 1374، ص 33
4- همان، ص 35
5- سوره احزاب، آیه 40
6- صحیح بخاری، جزء 6، ص 3 ؛ صحیح مسلم، ج 1، ص 44 و ج 4، ص 187؛ تاریخ بغداد، ج 7، ص 452.
منبع:سایت انوار طاها
