این سؤال در حقیقت سؤال از دلیل عصمت انبیاء و ائمه(ع) در حوزه گفتار می باشد که شیعه قائل به عصمت مطلق برای اینها است یعنی هم عصمت از گناه و هم از خطاء و اشتباه و برای عصمت انبیاء بعضی علماء سه حوزه ذکر کرده اند.
الف) عصمت از گناه،
ب) عصمت از خطاء در دریافت و ابلاغ وحی،
ج) عصمت از خطا و فراموشی در سایر امور.
ابتدا به بیان دلیل عقلی بر صحت گفتار انبیاء می پردازیم که با تأمل در مقدمه سوم سؤال یک دلیل این مدعی روشن می شود لکن جهت وضوح کامل آن مقدمه در این مثال تأمل بفرمایید. که اگر شخصی غرضش این است که پیام بسیار مهمی را به گروهی ابلاغ کنند و در ابلاغ این خبر شخصی را انتخاب کند که یا دروغگو است یا اهل خطاء و نسیان هر عاقلی می گوید این شخص اشتباه کرده و نقض غرض نموده. حال با توجه به آن مقدمه از آنجا که خداوند حکیم، عالم و قادر علی الاطلاق است ثابت می شود که این پیام ها مصون از تصرفات عمدی و سهوی خواهد بود. زیرا اگر خدای متعال نخواهد که پیام هایش به صورت صحیح به بندگانش برسد، خلاف حکمت اوست و اگر نداند که پیامش را به وسیله چه کسی که پیامش را سالم ابلاغ می کند برساند این منافات با علم مطلق خداوند دارد و اگر نتواند واسطه شایسته انتخاب کند یا قدرت نامحدود او منافی است بنابراین اقتضای علم و قدرت و حکمت خداوند این است که پیامبران را از هرگونه خطا و اشتباهی در تلقی وحی و انتقال آن به مردم محفوظ دارد دلیل فوق حتی احتمال صحیح نبودن را هم از گفتار انبیاء نفی می کند چون با احتمال اشتباه پیامبران در دریافت و ابلاغ وحی اعتماد مردم سلب و این منافی با غرض از وحی که فراهم آورنده زمینه تکامل انسان است می باشد لذا به حکم قطعی عقل خداوند یا به فرستادگان خود را از تصرف در وحی چه عمدی و چه سهوی مصون دارد حسن دیگر این دلیل این است که مصونیت پیامبران را در حوزه های دیگر خارج از دریافت و ابلاغ وحی نیز اثبات می کند، چون با احتمال خطای انبیاء در حوزه های دیگر وثاقت آنها در نزد مردم مخدوش می شود به گونه ای که مردم با مشاهده کذب و یا خطاء و سهو در حوزه های دیگر در عصمت او در ناحیه ابلاغ رسالت نیز تردید می کنند که این تردید با غایت مطلوب از بعثت پیامبران منافات دارد.
اما عصمت ائمه(ع): همان دلیلی که اثبات لزوم عصمت در پیامبران می کنند مبین لزوم عصمت در ائمه(ع) است چون حقیقت و شؤون امام مانند پیامبر است جز در تلقی وحی و تمام وظائفی و خصائصی که پیامبر دارد از قبیل تفسیر آیات بیان وظایف دینی پاسخگویی شبهات و پاسداران از کیان آموزه های دین و حجت و نمونه کامل انسانیت بودن را ائمه نیز دارا هستند و از آنجا که به عقیده شیعه ائمه منصوب از جانب خداوند متعال هستند همان ادله ای که مقتضی عصمت انبیاء است مقتضی عصمت ائمه است.
علامه حلی می فرماید: طائفه امامیه امامان را در لزوم معصوم بودن همانند پیامبران می دانند زیرا امامان حافظان شرع و برپا دارندگان دین هستند و وضعیت آنان از این جهت مانند وضعیت پیامبر است (علامه حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ص 164).
محقق طوسی در این جهت پنج دلیل عقلی ذکر نموده (شرح تجرید، ص 364) علاوه بر این ادله بعد از این که به دلیل عقلی اثبات صحت گفتار پیامبر شد به صورت مطلق می توان از آیات قرآن کریم و کلمات پیامبر اکرم(ص) عصمت ائمه را استفاده کرد چنانچه علماء شیعه به آیات زیادی تمسک کرده اند که جهت تحقیق کافی در این زمینه و همین طور تحقیق درباره حقیقت عصمت می توانید به آثار ذیل مراجعه فرمایید:
1.ترجمه بدایه المعارف الهیه، آیت الله سید محسن خزاری، ترجمه مرتضی متقی نژاد
2.آموزش عقاید، استاد مصباح، ج 2
3.فلسفه وحی و نبوت، استاد محمدی ری شهری
4.آموزش کلام اسلامی، محمد سعیدی مهر، ج 2
www.payambarazam.ir
