دعا تنها راه ارتباط با خداوند تبارک و تعالی است. دعا در لغت به معنای خواندن و درخواست کردن است و در اصطلاح عبارت است از درخواست توأم با خضوع و تضرع بنده از خداوند.(1)
دعا کردن، مستحب و دارای فضیلت بسیار و برترین عبادت است. در قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السّلام نسبت به دعا تأکید فراوان شده است.(2)
در روایتی از رسول خدا (ص) از دعا به عنوان سلاح مؤمن در برابر دشمنان (ظاهری و باطنی) و نیز وسیله‌ای که موجب فراوانی روزی وی می‌گردد تعبیر شده است. (3) در روایتی دیگر از امیر مؤمنان (ع) آمده است: (دعا سپر مؤمن است) (4)
امام کاظم (ع) نیز در روایتی می فرماید: بر شماباد به دعا کردن، زیرا دعا (حتی) بلایی را که تقدیر و حکم نیز بر آن شده و تنها امضای آن باقی مانده دفع میکند. (5)
برخی از آداب دعا چنین است:
1- دعا با بسم الله الرحمن الرحیم شروع شود
پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند : دعایی که در آغازش ( بسم الله الرحمن الرحیم باشد ، رد نمی‌شود (6)
2- دعا، منطقی و بجا باشد.
همین که حضرت ابراهیم به مقام امامت رسید از خدا درخواست کرد که نسل او در طول تاریخ امام باشند، (و من ذرّیتی) خداوند به او پاسخ فرمود: این دعا مستجاب نمی شود؛زیرا این مقام عهدالهی است و به هرکسی داده نمی شود. (لاینال عهدی الظالمین)(7)
3-دعا، مخالف سنت‌های الهی نباشد.
حضرت ابراهیم از خدا خواست که فقط به مؤمنان رزق دهد،(و ارزق أهله من الثمرات مَن آمن منهم)(8) خداوند پاسخ فرمود:در نعمت‌های مادّی تنگ نظر نباش، سنّت الهی بر آن است که به همه‌ی مردم (اعم از مؤمن و کافر) رزق بدهد. (فمَن کَفَر فاُمتِّعه)
4- دعا حکیمانه باشد.
حضرت ابراهیم از خدا خواست که بعد از او پیامبری به مردم بدهد که ابتدا مسئول آموزش و سپس مسئول پرورش مردم باشد،(یعلّمهم و یزکّیهم) در این مورد خداوند فرمود: دعای تو مستجاب می‌شود؛ ولی نه آن طوری که تو درخواست کردی؛ بلکه تزکیه مقدّم بر تعلیم است. (یزکّیهم و یعلّمهم)(9)
5- با احترام و از روی نیاز باشد.
چنانکه در قرآن کریم ذکر شده: (و ادعوه خوفاً و طمعاً)(10)
6- با مدح و ثنای خدا و صلوات بر پیامبر اکرم و ائمه اطهار باشد
امام صادق (ع) فرمودند :
مبادا وقتی یکی از شما بخواهد از پروردگار ، چیزی از حاجت‌های دنیا و آخرت را بطلبد ، به آن مبادرت کند ، مگر آنکه با ستایش و مدح خدا و صلوات بر پیامبر ، سخن خود را آغاز نماید و سپس حاجاتش را بخواهد. (11)
7- دعا به صورت گروهی و دسته جمعی باشد
چنانکه در روایت آمده است: هیچ چهل نفر مردی برای دعا گرد هم اجتماع نمی‌کنند ( دعا نمی‌کنند) جز اینکه خداوند ، دعای آنها را مستجاب می کند . پس اگر چهل نفر نبودند و چهار نفر بودند ، ده بار خدای عزوجل را بخوانند ، خداوند دعایشان را اجابت میکند و اگر چهار نفر هم نباشند و یک نفر باشد ، چهل مرتبه خدا را بخواند .پس خدای عزیز جبار برای او اجابت می‌نماید.(12)
8- دعا همراه با گریه و زاری یا لااقل تباکی باشد
چنانکه شخصی به امام صادق عرضه داشت: من درحال دعا ، خود را به گریه وادار کنم اگر چه گریه ندارم ؟! – امام صادق (علیه السلام ) - فرمود : نعم ، ولو مثل رأس الذباب؛ آری، اگر چه به اندازه‌ی سرمگسی باشد .(13)
پی نوشتها:
1. عدة الداعی، ص9؛ جواهر الکلام، ج7، ص200.
2. جواهر الکلام، ج7، ص201-202
3. وسائل الشیعة، ج7، ص39.
4. همان، ج 7، ص 26
5. همان، ج 7، ص 36
6. بحار الانوار ،ج 90 ، ص 313
7. سوره بقره،آیه 124
8. سوره بقره،آیه 126
9. سوره بقره، آیه 129
10. سوره اعراف،آیه 56
11. کافی، ج 4 ، ص 236
12. کافی ،ج 4 ، ص 241 .
13. کافی ، ج 4 ،ص235.
منبع:سایت انوار طاها
