مصلحت
مصلحت در لغت به معنای صلاح، خیر و صواب است. و جمع مصلحت مصالح است. [۱] [۲] [۳]
آیا دعا دخالت در کار خدا نیست؟ خدا می داند و اگر مصلحت بداند، خود باید اوضاع را عوض کند.
خدای متعال عالم را بر اساس نظام علت و معلول آفریده است و این نظام تنها در عالم مادی نیست بلکه در عالم معنا نیز وجود دارد. یعنی همان گونه که برای رفع گرسنگی، باید به تلاش پرداخت، و دانستن و خواستن خدا منافاتی با تلاش ما ندارد، استفاده از عوامل معنوی نظیر دعا نیز منافاتی با دانستن و خواستن خدا ندارد و اصولا خدا خود نظام مخلوقاتش را این گونه ساخته، و عمل منطبق بر این نظام نیز عین بندگی و عبودیت است. از همین رو خدای متعال می فرماید: قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ (77فرقان) (ای پیامبر !) بگو : ( پروردگار به شما اعتنایی ندارد؛اگر دعای شما نباشد. همچنین باید توجه کرد که خدا سرنوشت ما را به خودمان سپرده است و اعمال ما از جمله دعا در تعیین آینده ما اثرگذار هستند. از همین رو خدای متعال به لوح محو و اثبات اشاره می کند که امور به صورت غیر قطعی در آن نوشته شده و امکان تغییر آن وجود دارد: یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَیُثْبِتُ ۖ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَاب (39 رعد) خداوند هر چه را که بخواهد محو و(هر چه بخواهد ) اثبات می کند و ام الکتاب (= لوح محفوظ) نزد اوست . البته دعا لزوما برای تغییر وضعیت پیش رو نیست، بلکه در درجه اول نوعی عبودیت است که ممکن است به تغییر وضعیت منجر شود در عین اینکه ممکن است تغییری در دنیا رخ ندهد یا تغییر به زودی محقق نشود. حضرت موسای کلیم می گوید: پروردگارا! تو به فرعون و طرفدارانش در زندگی دنیا زیورها و مال های فراوان داده ای! او مردم را از راه تو گمراه می کند. پروردگارا! اموالشان را نابود ساز و دل هایشان را سخت گردان که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک تو را ببینند! خداوند در پاسخ موسی و برادرش فرمود: قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُمَا (88 یونس ) دعای شما را اجابت نمودم). امام صادق (ع) فرمود: (میان دعای حضرت موسی(ع) تا غرق شدن فرعون، چهل سال طول کشید!) ( سید هاشم رسول محلاتی، کیفر گناه ص 132) همچنین امام سجاد(ع) می فرماید: (دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: یا برای او ذخیره می گردد یا در دنیا برآورده می شود یا بلایی را که می خواست به او برسد، از وی می گرداند) ( تحف العقول، ص 202) از همین رو دعا کننده نباید از رضایت در مقابل خواست خدا غفلت کند.
خدای متعال عالم را بر اساس نظام علت و معلول آفریده است و این نظام تنها در عالم مادی نیست بلکه در عالم معنا نیز وجود دارد. یعنی همان گونه که برای رفع گرسنگی، باید به تلاش پرداخت، و دانستن و خواستن خدا منافاتی با تلاش ما ندارد، استفاده از عوامل معنوی نظیر دعا نیز منافاتی با دانستن و خواستن خدا ندارد و اصولا خدا خود نظام مخلوقاتش را این گونه ساخته، و عمل منطبق بر این نظام نیز عین بندگی و عبودیت است. از همین رو خدای متعال می فرماید: قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ (77فرقان) (ای پیامبر !) بگو : ( پروردگار به شما اعتنایی ندارد؛اگر دعای شما نباشد. همچنین باید توجه کرد که خدا سرنوشت ما را به خودمان سپرده است و اعمال ما از جمله دعا در تعیین آینده ما اثرگذار هستند. از همین رو خدای متعال به لوح محو و اثبات اشاره می کند که امور به صورت غیر قطعی در آن نوشته شده و امکان تغییر آن وجود دارد: یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَیُثْبِتُ ۖ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَاب (39 رعد) خداوند هر چه را که بخواهد محو و(هر چه بخواهد ) اثبات می کند و ام الکتاب (= لوح محفوظ) نزد اوست . البته دعا لزوما برای تغییر وضعیت پیش رو نیست، بلکه در درجه اول نوعی عبودیت است که ممکن است به تغییر وضعیت منجر شود در عین اینکه ممکن است تغییری در دنیا رخ ندهد یا تغییر به زودی محقق نشود. حضرت موسای کلیم می گوید: پروردگارا! تو به فرعون و طرفدارانش در زندگی دنیا زیورها و مال های فراوان داده ای! او مردم را از راه تو گمراه می کند. پروردگارا! اموالشان را نابود ساز و دل هایشان را سخت گردان که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک تو را ببینند! خداوند در پاسخ موسی و برادرش فرمود: قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُمَا (88 یونس ) دعای شما را اجابت نمودم). امام صادق (ع) فرمود: (میان دعای حضرت موسی(ع) تا غرق شدن فرعون، چهل سال طول کشید!) ( سید هاشم رسول محلاتی، کیفر گناه ص 132) همچنین امام سجاد(ع) می فرماید: (دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: یا برای او ذخیره می گردد یا در دنیا برآورده می شود یا بلایی را که می خواست به او برسد، از وی می گرداند) ( تحف العقول، ص 202) از همین رو دعا کننده نباید از رضایت در مقابل خواست خدا غفلت کند.
عنوان سوال:
آیا دعا دخالت در کار خدا نیست؟ خدا می داند و اگر مصلحت بداند، خود باید اوضاع را عوض کند.
پاسخ:
خدای متعال عالم را بر اساس نظام علت و معلول آفریده است و این نظام تنها در عالم مادی نیست بلکه در عالم معنا نیز وجود دارد. یعنی همان گونه که برای رفع گرسنگی، باید به تلاش پرداخت، و دانستن و خواستن خدا منافاتی با تلاش ما ندارد، استفاده از عوامل معنوی نظیر دعا نیز منافاتی با دانستن و خواستن خدا ندارد و اصولا خدا خود نظام مخلوقاتش را این گونه ساخته، و عمل منطبق بر این نظام نیز عین بندگی و عبودیت است.
از همین رو خدای متعال می فرماید:
قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ (77فرقان) (ای پیامبر !) بگو : ( پروردگار به شما اعتنایی ندارد؛اگر دعای شما نباشد.
همچنین باید توجه کرد که خدا سرنوشت ما را به خودمان سپرده است و اعمال ما از جمله دعا در تعیین آینده ما اثرگذار هستند. از همین رو خدای متعال به لوح محو و اثبات اشاره می کند که امور به صورت غیر قطعی در آن نوشته شده و امکان تغییر آن وجود دارد:
یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَیُثْبِتُ ۖ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَاب (39 رعد) خداوند هر چه را که بخواهد محو و(هر چه بخواهد ) اثبات می کند و ام الکتاب (= لوح محفوظ) نزد اوست .
البته دعا لزوما برای تغییر وضعیت پیش رو نیست، بلکه در درجه اول نوعی عبودیت است که ممکن است به تغییر وضعیت منجر شود در عین اینکه ممکن است تغییری در دنیا رخ ندهد یا تغییر به زودی محقق نشود. حضرت موسای کلیم می گوید: پروردگارا! تو به فرعون و طرفدارانش در زندگی دنیا زیورها و مال های فراوان داده ای! او مردم را از راه تو گمراه می کند. پروردگارا! اموالشان را نابود ساز و دل هایشان را سخت گردان که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک تو را ببینند! خداوند در پاسخ موسی و برادرش فرمود: قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُمَا (88 یونس ) دعای شما را اجابت نمودم). امام صادق (ع) فرمود: (میان دعای حضرت موسی(ع) تا غرق شدن فرعون، چهل سال طول کشید!) ( سید هاشم رسول محلاتی، کیفر گناه ص 132)
همچنین امام سجاد(ع) می فرماید: (دعای مؤمن یکی از سه فایده را دارد: یا برای او ذخیره می گردد یا در دنیا برآورده می شود یا بلایی را که می خواست به او برسد، از وی می گرداند) ( تحف العقول، ص 202)
از همین رو دعا کننده نباید از رضایت در مقابل خواست خدا غفلت کند.
- [سایر] خداوند مگر خواسته های ما را نمی داند پس چرا باید دعا کرد؟
- [سایر] آیا اعتراض در مورد گرمی و سردی هوا (مثال: لامسب هوا چقدر گرمه!) و موارد اینچنینی، اشکال داشته و دخالت در کار خداوند است؟
- [سایر] با سلام اگه میشه در برنامه هاتون در مورد دخالت های بیجای مادر شوهر ها صحبت کنید برای خواهرم که بچه دار نمیشود دعا کنید پس خدا کی جواب این ادم ها را می دهد دیگه خسته شدیم
- [سایر] رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، چندسال یکبار عوض می شود؟ اعضای آن چگونه انتخاب می شوند؟
- [سایر] اگر ما از خدا چیزی را درخواست کنیم که به شاید صلاحمان نباشد، آیا می‌شود دعا کرد که خدایا خیر و مصلحت ما را در آن چیز قرار بده؟
- [سایر] آیا خداوند زمان و ساعت گناه بندگان را می داند ؟ اگر می داند پس آن فرد گناهکار نیست و اگر نمی داند پس علم خدا ناقص است؟
- [سایر] آیا خداوند زمان و ساعت گناه بندگان را می داند ؟ اگر می داند پس آن فرد گناهکار نیست و اگر نمی داند پس علم خدا ناقص است؟
- [آیت الله مظاهری] در دعا از خدا خواسته شده است که آنچه مریض زیر آسمان است خدا شفا بدهد، و این دعا شامل دشمنان خدا و کافران نیز می‌شود، این دعا بهتر است یا دعا به مریضهای مسلمین؟
- [سایر] آیا دست به دعا بردن برای شفای مریض ترجیح دادن خواست بنده نسبت به خواست خدا نیست؟ واین کار امری مذموم نیست؟
- [سایر] آیا خدا روح انسان ها را قبض می کند، یا فرشتگان هم در این امر دخالت دارند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر دیوانه و بچه و سفیه و مفلس مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، اما اگر ولیّ مصلحت بداند مال کسی را که بر او ولایت دارد عاریه دهد چنانچه این کار مصلحت آنها باشد اشکال ندارد و همچنین جایز است خود بچّه با اجازه ولیّ مال خود را در موردیکه مصلحت او باشد عاریه دهد و نیز مفلّس با اذن غرماء (طلبکاران) می تواند مالش را عاریه بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مالک عامل را در معامله با سرمایه محدود و مقید نکند عامل می تواند به هر گونه ای که مصلحت می داند معامله کند
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر روزه را باطل می کند و چیزی را که می داند دروغ است بآنان نسبت دهد، و بعداً بفهمد آنچه را که گفته راست بوده روزه اش صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر روزه را باطل می کند و چیزی را که می داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، روزه اش باطل است.
- [امام خمینی] اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر روزه را باطل می کند و چیزی را که می داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعدا بفهمد آن چه را که گفته، راست بوده، روزه اش صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که قرارداد مضاربه مطلق و بدون شرط باشد، عامل به نحو معمول و متعارف، هر طور که مصلحت بداند میتواند تجارت نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بعد از معامله و پیش از تحویل دادن مال عیبی بدون دخالت خریدار در آن پیدا شود، خریدار میتواند معامله را به هم بزند ولی نمیتواند تفاوت قیمت بگیرد و نیز اگر در عوض مال بعد از معامله و پیش از تحویل دادن، عیبی بدون دخالت فروشنده پیدا شود، فروشنده میتواند معامله را به هم بزند، ولی نمیتواند تفاوت قیمت بگیرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] واجب نیست که نمازگزار جواب سلام را به قصد دعا بگوید یعنی از خداوند عالم برای کسی که سلام کرده سلامتی بخواهد اگرچه قصد دعا بهتر است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از رکوع یا سجود بداند ذکر واجب را گفته اما نمی داند با شرایط و بطور صحیح انجام داده یا نه، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بداند قسمتی از فرش، یا لباس نجس شده اما نمی داند کدام قسمت آن است اگر دست، به قسمتی از آن بزند نجس نمی شود، همین طور هر دو چیزی که می داند یکی از آن دو نجس شده ،ولی نمی داند کدام نجس است ملاقات با یکی از آن دو سبب نجاست نمی شود.