امکان
امکان ، در یکی از کاربردهایش از مواد ثلاث، قسیم وجوب و امتناع ذاتی و به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت من حیث هی می‌باشد.
چطور امکان دارد که خدا که وجودی مادی نیست علت وجود مادی بشود ؟
وقتی فلاسفه قانون سنخیت را در پدیده ی علت و معلول توضیح می دهند منظورشان این است که ذات نایافته از هستی بخش کی تواند که شود هستی بخش . فاقد شئ مطیع شئ نیست . یعنی کمالی که علت نداشته باشد به معلول نمی تواند بدهد . علتی که می خواهد کمال بدهد ، باید آن کمال را داشته باشد . چون خداوند هستی بخش است ،همه ی کمالات در او هست . لذا خداوند عالم ،ملائک ، جن و انس را آفریده است . پس وقتی می گوییم خدا موجودات را آفریده یعنی به آنها هستی داده است ولی هستی موجودات مادی این است که جسم است و حدود خاصی دارد . پس چون این موجود محدود است باید بگوییم که خدا هم محدود است ؟ خدای نامحدود می تواند محدود خلق بکند . محدود یعنی جسم و جسم هم یعنی طول ،عرض ، عمق و زمان . خدا که خالق همه ی موجودات هست خالق جسم هست ولی قرار نیست که خود خدا جسم باشد . چون اگر خدا جسم باشد محدود می شود . وجود جسم را خدا آفریده است زیرا اصل وجود جسم در خداوند سبحان بصورت نامحدود وجود دارد. یعنی خداوند که وجودش نامحدود است هر وجودی که خلق می شود از خداست . البته مخلوقات محدود حدی دارند . حد بود آنها به این است که محدود هستند ولی چون خداوند نامحدود است می تواند محدود را خلق کند اما از محدودبودن مخلوق نمی توان نتیجه گرفت که خدا هم محدود است .
وقتی فلاسفه قانون سنخیت را در پدیده ی علت و معلول توضیح می دهند منظورشان این است که ذات نایافته از هستی بخش کی تواند که شود هستی بخش . فاقد شئ مطیع شئ نیست . یعنی کمالی که علت نداشته باشد به معلول نمی تواند بدهد . علتی که می خواهد کمال بدهد ، باید آن کمال را داشته باشد . چون خداوند هستی بخش است ،همه ی کمالات در او هست . لذا خداوند عالم ،ملائک ، جن و انس را آفریده است . پس وقتی می گوییم خدا موجودات را آفریده یعنی به آنها هستی داده است ولی هستی موجودات مادی این است که جسم است و حدود خاصی دارد . پس چون این موجود محدود است باید بگوییم که خدا هم محدود است ؟ خدای نامحدود می تواند محدود خلق بکند . محدود یعنی جسم و جسم هم یعنی طول ،عرض ، عمق و زمان . خدا که خالق همه ی موجودات هست خالق جسم هست ولی قرار نیست که خود خدا جسم باشد . چون اگر خدا جسم باشد محدود می شود . وجود جسم را خدا آفریده است زیرا اصل وجود جسم در خداوند سبحان بصورت نامحدود وجود دارد. یعنی خداوند که وجودش نامحدود است هر وجودی که خلق می شود از خداست . البته مخلوقات محدود حدی دارند . حد بود آنها به این است که محدود هستند ولی چون خداوند نامحدود است می تواند محدود را خلق کند اما از محدودبودن مخلوق نمی توان نتیجه گرفت که خدا هم محدود است .
پاسخ:
وقتی فلاسفه قانون سنخیت را در پدیده ی علت و معلول توضیح می دهند منظورشان این است که ذات نایافته از هستی بخش کی تواند که شود هستی بخش . فاقد شئ مطیع شئ نیست . یعنی کمالی که علت نداشته باشد به معلول نمی تواند بدهد . علتی که می خواهد کمال بدهد ، باید آن کمال را داشته باشد . چون خداوند هستی بخش است ،همه ی کمالات در او هست . لذا خداوند عالم ،ملائک ، جن و انس را آفریده است . پس وقتی می گوییم خدا موجودات را آفریده یعنی به آنها هستی داده است ولی هستی موجودات مادی این است که جسم است و حدود خاصی دارد . پس چون این موجود محدود است باید بگوییم که خدا هم محدود است ؟ خدای نامحدود می تواند محدود خلق بکند . محدود یعنی جسم و جسم هم یعنی طول ،عرض ، عمق و زمان . خدا که خالق همه ی موجودات هست خالق جسم هست ولی قرار نیست که خود خدا جسم باشد . چون اگر خدا جسم باشد محدود می شود . وجود جسم را خدا آفریده است زیرا اصل وجود جسم در خداوند سبحان بصورت نامحدود وجود دارد. یعنی خداوند که وجودش نامحدود است هر وجودی که خلق می شود از خداست . البته مخلوقات محدود حدی دارند . حد بود آنها به این است که محدود هستند ولی چون خداوند نامحدود است می تواند محدود را خلق کند اما از محدودبودن مخلوق نمی توان نتیجه گرفت که خدا هم محدود است .
- [سایر] اگر آتش (شیطان) عنصری مادی است، چگونه چیزی با خواص مادی دربارگاه خدا بود؟
- [سایر] ارتباط غرایز مادی و قرب به خدا چیست؟
- [سایر] وقتی خداوند چیزهای مادی را از هیچ بودن مطلق خلق نمود، آیا به این معنا است که قدرتش در شکل، فرم و قدرت مادی منعکس شده است؟
- [سایر] وقتی خداوند چیزهای مادی را از هیچ مطلق خلق نمود، آیا به این معنا است که قدرتش در شکل، فرم و قدرت مادی منعکس شده است؟
- [سایر] اینکه در حدیث قدسی داریم که خدا می خواست شناخته بشود ، منظور از شناخت خداوند چیست ؟
- [سایر] فلسفه وجودی شیطان که موجودی اغواگر و گمراه کننده است، چیست؟ و چرا خداوند او را خلق کرد؟
- [سایر] فلسفه ی وجودی شیطان که موجودی اغواگر و گمراه کننده است، چیست؟ و چرا خداوند او را خلق کرد؟
- [سایر] گفته شده که شیطان از جنس آتش است و همین طور گفته شده او در بارگاه خدا بود و به سبب نا فرمانی خدا از بارگاه خدا رانده شد و به بهشت آمد، تا به فریب انسان بکوشد. اگر آتش عنصری مادی است، چگونه چیزی با خواص مادی در بارگاه خدا بود؟ مگر خدا جا و مکان اشغال می کند؟
- [سایر] چگونه خداوند غیر مادی، قرآن و وحی را که از نوع الفاظ است نازل کرده است ؟
- [سایر] چرا بعد از اعتقاد به خدا، مشکلات مادی برطرف نشده است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مسجد خراب هم بشود نمی توانند آن را بفروشند، یا داخل ملک و جاده نمایند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ادامه جهاد نیاز به به کمکهای مادی داشته باشد، بر همه کسانی که تمکّن مالی دارند واجب است به قدر توانایی کمک نمایند.
- [آیت الله مظاهری] اگر ارزش مادّی هبه یا هدیه بالاتر از شأنِ او باشد و یا غیر متعارف باشد، نظیر اینکه یک خانه هدیه شده باشد، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مظاهری] اگر چیز نجسی نظیر لباس و دستمال گرچه بشود با آن عورت را پوشاند همراه نمازگزار باشد اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که معترف به خدا یا به یگانگی او نباشد و همچنین غُلاة یعنی آنهایی که یکی از ائمه علیهمالسلام را خدا خوانده ، یا بگویند خدا در او حلول کرده است و خوارج و نواصب یعین آنهایی که به ائمه علیهمالسلام اظهار دشمنی مینمایند نجسند ، و همچنین است کسی که نبوّت یا یکی از ضروریات دین ، مانند نماز و روزه را منکر شود ، اگر به نحوی باشد که مستلزم تکذیب پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم بشود هر چند فی الجمله . و امّا اهل کتاب یعنی یهود و نصاری و مجوس محکوم به طهارتاند .
- [آیت الله علوی گرگانی] مرد نباید عکس زن نامحرم را بیندازد و اگر در بین قصد لذّت بشود، حرام است و اگر زن نامحرمی را بشناسد نباید به عکس او نگاه کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بنابر احتیاط واجب باید وقف به طور منجّز باشد پس اگر بگوید اگر اول ماه بشود این خانه وقف است بنابر احتیاط باطل است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه عامل، مدّعی شود که سرمایه را به مالک ردّ نموده و بیّنه نداشته باشد و مالک منکر بشود، قول مالک با قسم مقدم است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] احتیاط واجب آن است که با زن مشهوره به زانیه بوده قبل از این که توبه اش معلوم بشود ازدواج نکند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وصیّ بعضی از مصارف وصیّت را فراموش کند باید تحقیق کند تا حدّ امکان موارد آن را بیابد و در صورت عدم امکان، باید آن مقدار را به مصرف خیرات و کارهای نیک برساند.