عرفای اصطلاحی مطالبی گفته اند و بعضی ها هم آن را رد کرده اند . به ما تعلیم داده اند که ببینیم مطلب درست است یا خیر و به گوینده ی سخن کاری نداریم . باید ببینیم که این سخنان با عقل و قرآن سازگار است یا خیر . از دیدگاه نقلی قرآن می فرماید که خدا شیطان را مذمت می کند و او را می راند . اگر این مسئله یک امر توحیدی بود خدا نباید او را مذمت می کرد . از نظر عقلی باید گفت که آنها درست می گویند که شیطان فقط به خدا سجده کرد ولی باید گفت که سجده کردن در مقابل آدم بخاطر عبادت آدم بود یا بخاطر عبادت خدا ؟ اگر این سجده اطاعت امر الهی بود ، حضرت آدم موضوعیت نداشت بلکه خدا موضوعیت داشت . در واقع عشق به خدا باعث می شود که ما دستور خدا را اطاعت بکنیم . ابلیس بعدا متوجه شد و گفت که من نمی توانم سجده کنم زیرا او از خاک است و من از آتش هستم . آتش بر گل برتری دارد . شیطان نگفت که من فقط در مقابل تو سجده می کنم و سجده کردن به آدم شرک است . وقتی ابلیس رانده شد ، ابلیس گفت که من نمی توانم در مقابل آدم سجده کنم و تکبر من اجازه ی این کار را به من نمی دهد . شیطان به خدا گفت که امتحان دیگری از من بخواه ، هر کاری بخواهی من انجام می دهم . خدا فرمود که من سوال امتحانی را طرح می کنم و تو باید به سوال جواب بدهی . پس تو باید سجده بکنی .
شیطان ، شیطان است و شیطنت می کند و امکان این را دارد که یک چیزهایی را در ذهن ما وسوسه و القا بکند و در ذهن ما بیاورد که کار شیطان غیرت عشق است و ... قرآن می فرماید : شیطان دشمن شماست ، او را دشمن بدارید .
