اولا، در جهان بینی اسلام و در نظام حکیمانه الهی همان طور که وجود بهشت درکل نظام هستی ضروری و سودمند است، بدانسان دوزخ نیز لازم و سودمند است. از این رو خداوند وقتی در سوره (الرحمن) نعمت های الهی را بر می شمارد واز انسان و پری اعتراف میگیرد که به کدام یک از نعمت های خداوندی کفر می ورزید و آنها را تکذیب می کنید، جهنم و عذابهای آن را در ردیف نعمت های الهی قرار داده و همگان را به اعتراف به آن، دعوت می کند: (... هذِه جَهنَّم الَّتی یُکَذِّب بِها المُجرِمون یَطوُفوُن بِیْنَها و بَین حَمیم ان فَبِأَی الاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبان) الرحمن/43 – 45.
[این است همان جهنمی که تبه کاران آن را دروغ می خواندند. میان آتش و میان آب جوشان طواف می کنند و سرگردانند. پس کدام یک از نعمت های پروردگارتان را منکرید؟]
پیامبر(ص) فرمود: در شب معراج وقتی مرا به آسمان می بردند جبرئیل(ع) دست مرا گرفت و داخل بهشت برد و دوزخ را دیدم. (نورالثقلین 5/196، ح 45.) همچنین راوی از امام رضا(ع) می‌پرسد: آیا بهشت و دوزخ آفریده شده است؟ فرمود: بلی، رسول خدا در شب معراج داخل بهشت شد و دوزخ را دید. راوی گفت: گروهی می گویند قرار است آفریده شود، ولی هنوز خلق نشده است. فرمود: آنان از ما و ما از آنان نیستیم. کسی که آفرینش بهشت ودوزخ را انکار کند پیامبر(ص) و ما را تکذیب کرده، ولایت ما را نپذیرفته و در آتش جهنم جاوید خواهد بود. سپس امام(ع) به آیه فوق استشهاد فرمود. (نورالثقلین/5، ح 44.)
ثانیا، آفرینش دوزخ و وجود آن و اشاره به عذاب دردناک و عقوبت های جانکاه دوزخ، گروه فراوانی از اوساط مردم را که هنوز به بلندای بینش عبودیت نرسیده اند از بدی، انحراف و کج روی باز می دارد، بلکه بهترین عامل بازدارنده از معاصی است و چه فراوانند کسانی که از خوف جهنم به سعادت و شرافت جاودانه نایل آمده اند و اگر خداوند حکیم دوزخ را در شمار نعمت ها آورده است واقعا نعمت بزرگی را تذکر داده و اگر نبود این جهنّم سوزان چه بسا بیشتر انسان هااهل بندگی نبودند. از این جاست که وقتی از میوه های رنگارنگ بهشت برین، حوریان سیمین پیکر، لؤلؤ و مرجان، نخل های سرفراز، دریاهای درهم شکننده به عنوان نعمت های بزرگ یاد می کند، بلافاصله و در ردیف آنها می فرماید: (یُرسِلُ عَلیکُما شَواظٌ مِنْ نارٍ ونُحاسٌ فَلا تَنتَصِران) الرحمن/35. [بر سر شما شراره هایی از نوع تفته آهن و مس، فرو فرستاده خواهدشد، و از کسی یاری نتوانید طلبید.] پس کدام یک از نعمت های پروردگارتان را منکرید؟ از این رو فرمود: نمازگزار از جهنم می ترسد: (وَالَّذِین هُم مِن عَذاب رَبِّهم مُشْفِقون) معارج/27. [نمازگزاران کسانی هستند که از عذاب پروردگارشان بیمناکند.] هیچ کس از عذاب پروردگار امان نامه دریافت نکرده، و بیمه نشده که کیفر نمی شود و مستقیما به بهشت برین جای می گزیند: (إِنَّ عَذاب رَبِّهم غَیر مَأموُن) معارج/28. [همانا از عذاب پروردگارشان در امان نیستند.] آری این است حال نمازگزاران واقعی، و از این جاست که پیامبر(ص) مکرر می فرمود: (خدایا مرا یک لحظه به خودم وامگذار) امروزه قوانین جزایی ممالک نیز نقش بازدارندگی ایفا می کند و چنانچه وضع نشود آمار بزه کاری ها به شدت بالا می رود. بنابراین آفرینش دوزخ در هندسه حکمت عالم، مورد نیاز است.
ثالثا، دوزخ چیزی جز پاداش کردار انسان نیست. این گونه کیفرهای تکوینی امری است قهری که از ناحیه خود انسان دامنگیر او شده و او آن را برمی افروزد: (وَ مَن جاءَ بِالسَّیئه فَکُبَت وُجوُههم فِی النّار هَل تُجزون إِلّا ما کُنتم تَعمَلون) نمل/90. [آنان که کردار بد همراه خویش بیاورند به رو در آتش افکنده می شوند. آیا پاداشی جز آنچه عمل می کردید خواهید داشت.] در آیه دیگر آمده است: (یا أَیُّها الَّذِین کَفَروُا لا تَعْتَذِروُا الیَوم إِنَّما تُجْزُون ما کُنتم تَعمَلون) تحریم/7. [ای کسانی که کافر شده اید امروز پوزش نخواهید. همانا پاداش کردارتان را می بینید.] خداوند برای شما ابزار سوخت و سوزی غیر از اعمال شما فراهم نکرده است، بلکه وجود ستمگر خودهیزم و ماده آتشزای جهنم است: (وَأَما القاسِطُون فَکانُوا لِجَهنَّم حَطَبا) جن/15. این بشر ملحد و ستمگر است که آتش جهنم را می افروزد و تنورش را گرم می سازد. بنابراین، باید از خدا در رابطه باچنین آتشی پروا داشت: (فَاتَّقوا النّار الَّتی وَقوُدها النّاس والحِجارَة) بقره/24. قرآن ا روی ادای حقیقت و بدون ارتکاب مجاز و استعاره و به روشنی می فرماید: (إِنَّ الَّذِین یَأْکُلون أَموال الیَتامی ظُلما إِنَّما یَأْکُلون فی بُطونِهِم نارا) [در حقیقت کسانی که اموال یتیمان را از سر ظلم و ستم می خورند جز این نیست که در شکم های خود آتش می خورند.]
به هر روی، انسان در مزرعه جان خویش هر بذری افشاند و آبیاری کرد محصول همان را درو می کند. از این رهگذر حضرت مسیح(ع) چنین پند می دهد؛ دنیا کشتزاری است که بندگان در آن شیرینی، تلخی، شر وخیر می کارند؛ خیر و خوبی در روز قیامت (حساب) فرجام سودمندی دارد و اما صاحب شر و تباهی حاصلی جز رنج و شقاوت درو نمی کند.
بر این پایه است که قیامت را (یوم الحصاد)، یعنی روز درو گویند؛ چنان که در سروده حافظ آمده است:
مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو
یادم از کشته خویش آمد و هنگام درو
eporsesh.com
