با توجه به آیات قرآن کریم، ماهیت بهشت چیست؟

معاد یکی از با اهمیت ترین مسائل اعتقادی است و شاید بتوان گفت که بعد از موضوع خداشناسی در ردیف مهم ترین مسائل اعتقادی شمرده می شود، چرا که اگر جامعه ای معتقد به معاد باشد، تمام موانعی را که سدی در رشد و تعالی او ایجاد می کند برداشته و بساط ظلم و تعدی و حق کشی را ریشه کن می کند و در نتیجه دنیا را مدینه فاضله و بهشت روی زمین می گرداند چنانچه قرآن کریم می فرماید :
( فمن کان یرجوا لقاء ربّه فلیعمل عملاً صالحاً و لا یشرک بعباده ربّه احداً؛ هرکس امید لقای پروردگارش را دارد باید عمل صالح بجا آورد و کسی را در عبادت او شریک قرار ندهد. ) (1)
کلام گهربار حضرت علی (علیه السلام) نیز مؤید همین معنی می باشد ایشان خطاب به صحابه می فرمایند : ( تجهّزوا رحمکم الله... وانقلبوا بصالح ما بحضرتکم مِن الزّاد؛ مجهز و مهیا شوید برای مرگ، خدای شما را رحمت کند... با تهیه زاد و توشه و اعمال نیک به سوی آخرت روید.) (2)
نهایتاً تمام بحثهای معاد به بهشت و یا دوزخ ختم می شود و آنچه که در انتظار مؤمنین و متقین است بهشت است. بهشتی که خداوند تبارک و تعالی، بندگانش را به سوی آن فرا می خواند : ( یا أیّتها النفّس المطمئنه ارجعی الی ربّک راضیّه مرضیه فادخلی فی عبادی وادخلی جنتّی؛ ای انسان آرامش یافته، خشنود و پسندیده به سوی پروردگارت بازگرد و در میان بندگان من جای گیر و بر بهشتم داخل شو.) (3)
بهشت یعنی کانون انواع مواهب و نعمتهای الهی، اعم از معنوی و مادی، که آیات بی شماری از قرآن کریم درباره صفات بهشت و بهشتیان و نعمتهای مختلف مادی آن ( از نهرها و طعامها و شرابها و اکرام فوق العاده از سوی فرشتگان ) و نیز مواهب معنوی و لذات روحانی، به آن اختصاص یافته است، و در آن آیات حضرت حق در خور فهم و عقل ما آدمیان به ترسیم این نعمات پرداخته است.
از آنجایی که ترسیم این نعمات دارای بعد تربیتی فوق العاده ای است و هر انسانی را که دارای هر گونه انگیزه مادی و معنوی باشد به سوی خود جذب می کند و او را برای نیل به آن به تهذیب نفوس، و پاکسازی عقیده، و پاکی اعمال و درستی گفتار و رفتار، دعوت می کند، قرآن کریم نیز به طور فراوان به تبیین این امر پرداخته است.
هرچند که حقیقت بهشت و ماهیت آن، و کیفیت صد در صد آن را ما خاکیان، نمی دانیم و فعلاً هم نمی توانیم به آن دست یابیم ولی اجمالی از آن، از طریق آیات و روایات به دست می آید و یک ترسیم اجمالی را به دست ما می دهد که قطعاً ترسیم کامل آن نخواهد بود چرا که آن چیزی است برتر و بالاتر، و فراتر و عمیق تر از آن چه که تا به حال دیده ایم و شنیده ایم.
به هر حال وصف و ترسیم این کانون لطف الهی و معدن فیض و رحمت، آن هم با استناد و اتکا، به آیات و روایات معصومین(علیهم السلام)، علاوه بر این که روح امید را در انسان زنده می کند، سبب تشویق و ترغیب انسان به کارهای نیک و پرهیز از معاصی نیز می شود.
پی نوشتها:
1- کهف / 110.
2- نهج البلاغه، خطبه 204.
3- فجر / 31-28.
منبع: تصویر بهشت و بهشتیان در قرآن کریم، فاطمه کریمی، انتشارات جامعه القرآن الکریم