ارتباط با ارواح، اولا: اگر چه ممکن است، ولی شرعا جایز نیست. ثانیا: اغلب مدعیان این رابطه، افرادی شیاد و حقه بازند. اما در پاسخ باید یادآور شویم که بین خبر دادن از آینده و قیامت تفاوت هست. آینده؛ یعنی اموری که به لحاظ زمانی متأخر از ما هستند. در آورد این امور، با توجه به این که عالم برزخ مافوق و محیط بر عالم دنیاست، پس می‌تواند نوعی احاطه‌ی زمانی نیز داشته باشد و لذا بعید نیست که ارواح مردگان بتوانند از آن آینده باخبر شوند. چنان که نه فقط آنان، بلکه انسان‌هایی که در همین زندگی توانسته‌اند به مراتب بالاتر هستی راه پیدا کنند، نیز می‌توانند چنین اطلاعی حاصل کنند، مانند اولیاء الله. (این مطلب در بحث واسطه‌ی فیض در جلد دوم از همین مجموعه‌ی آفتاب اندیشه، آمد) البته این که ارواح مردگان به فرض اطلاع یافتن بر آینده، اجازه‌ی بازگو کردن آن اخبار را برای زندگان داشته باشند یا خیر، مطلب دیگری است و در خصوص بسیاری از این اخبار، ظاهرا آن‌ها مجاز نمی‌باشند، چنان که در برخی از داستان‌های مربوطه بدین نکته اشاره شده است. اما عالم قیامت، امری مافوق عالم برزخ است و لذا با ورود به عالم برزخ، انسان لزوما بر عالم قیامت آگاه نمی‌شود؛ بلکه این آگاهی تنها یا پس از برپایی قیامت کبری است، یا برای معدود اولیای الهی که با سلوک عرفانی و معنوی به این مرتبه از مراتب هستی راه یافته باشند، مانند خود پیامبر اکرم )ص( در معراج. به هر حال، هر چه باشد، بعدیت قیامت نسبت به دنیا بعدیت زمانی نیست که با ورود به عالم برزخ، امکان احاطه به آن میسر شود. به تعبیر علامه طباطبایی: )همین نابودی دنیا قبل از قیامت است که به ما اجازه می‌دهد تا قیامت را بعد از دنیا بدانیم. همان گونه که مرگ به ما اجازه می‌دهد تا برزخ را بعد از دنیا بدانیم و گرنه همان طور که عالم مثال محیط بر عالم ماده - یعنی، دنیا - است، )نشأة بعث( نیز طبق برهان، محیط در دنیا و برزخ خواهد بود. حتی با چشم پوشی از مسأله‌ی احاطه، خود در هم پیچیده شدن بساط زمان و از میان رفتن حرکات در فاصله‌ی بین دو نشأه‌ی مذکور، موجب باطل شدن نسبت زمانی‌ای خواهد بود که با آن، بعد و قبل نیز دیگر وجود نخواهد داشت.(
ارتباط با ارواح، اولا: اگر چه ممکن است، ولی شرعا جایز نیست. ثانیا: اغلب مدعیان این رابطه، افرادی شیاد و حقه بازند.
اما در پاسخ باید یادآور شویم که بین خبر دادن از آینده و قیامت تفاوت هست. آینده؛ یعنی اموری که به لحاظ زمانی متأخر از ما هستند. در آورد این امور، با توجه به این که عالم برزخ مافوق و محیط بر عالم دنیاست، پس میتواند نوعی احاطهی زمانی نیز داشته باشد و لذا بعید نیست که ارواح مردگان بتوانند از آن آینده باخبر شوند. چنان که نه فقط آنان، بلکه انسانهایی که در همین زندگی توانستهاند به مراتب بالاتر هستی راه پیدا کنند، نیز میتوانند چنین اطلاعی حاصل کنند، مانند اولیاء الله. (این مطلب در بحث واسطهی فیض در جلد دوم از همین مجموعهی آفتاب اندیشه، آمد) البته این که ارواح مردگان به فرض اطلاع یافتن بر آینده، اجازهی بازگو کردن آن اخبار را برای زندگان داشته باشند یا خیر، مطلب دیگری است و در خصوص بسیاری از این اخبار، ظاهرا آنها مجاز نمیباشند، چنان که در برخی از داستانهای مربوطه بدین نکته اشاره شده است.
اما عالم قیامت، امری مافوق عالم برزخ است و لذا با ورود به عالم برزخ، انسان لزوما بر عالم قیامت آگاه نمیشود؛ بلکه این آگاهی تنها یا پس از برپایی قیامت کبری است، یا برای معدود اولیای الهی که با سلوک عرفانی و معنوی به این مرتبه از مراتب هستی راه یافته باشند، مانند خود پیامبر اکرم )ص( در معراج. به هر حال، هر چه باشد، بعدیت قیامت نسبت به دنیا بعدیت زمانی نیست که با ورود به عالم برزخ، امکان احاطه به آن میسر شود.
به تعبیر علامه طباطبایی: )همین نابودی دنیا قبل از قیامت است که به ما اجازه میدهد تا قیامت را بعد از دنیا بدانیم. همان گونه که مرگ به ما اجازه میدهد تا برزخ را بعد از دنیا بدانیم و گرنه همان طور که عالم مثال محیط بر عالم ماده - یعنی، دنیا - است، )نشأة بعث( نیز طبق برهان، محیط در دنیا و برزخ خواهد بود. حتی با چشم پوشی از مسألهی احاطه، خود در هم پیچیده شدن بساط زمان و از میان رفتن حرکات در فاصلهی بین دو نشأهی مذکور، موجب باطل شدن نسبت زمانیای خواهد بود که با آن، بعد و قبل نیز دیگر وجود نخواهد داشت.(
- [سایر] ارتباط با ارواح مردگان تا چه اندازه معتبر است؟
- [سایر] چگونه در قیامت اجزای پراکنده مردگان جمع شده و از خاک برمی خیزند ؟
- [سایر] اگر روح انسان، از امر الهی است، پس چگونه کافران و افراد بیصلاحیت، میتوانند با ارواح ارتباط برقرار کنند؟
- [سایر] آیا میتوان توسط روح از گذشته و آینده خبر داد؟
- [سایر] منظور از «خبر بزرگ» که از جمله اسماء قیامت است چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] فال فنجان که شخصی پیشگویی میکند و از آینده خبر میدهد جایز است؟
- [سایر] شبهه: مگر مردگانی زنده شده و خبر از قیامت آوردهاند که بتوان به آخرت اطمینان پیدا کرد؟
- [سایر] درباره خبر از آینده در قرآن کریم توضیحاتی دهید و در صورت امکان تمامی پیش بینیهای قرآن را بنویسید.
- [سایر] ارتباط با ارواح چه حکمی دارد؟ ارتباط با ارواح خوب مثل ارواح اولیاء، بزرگان جهت بهره گیری که بیشتر معنوی هست چیست؟
- [سایر] اگر آخرالزمان روزی فرا رسد (در زمان ما و یا در زمان های آینده) ،درست است که می گویند مردگان زنده می شود؟ کمی در این باره توضیح دهید.
- [آیت الله اردبیلی] مجتهد و اعلم را از سه راه میتوان شناخت: اوّل: خود انسان اطمینان کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را تشخیص دهد و یا از خبر دادن شخص مورد اعتماد و آگاهی، به اعلم بودن او اطمینان یابد. دوم:دو نفر عالم عادل که میتوانند مجتهد اعلم را تشخیص دهند، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم: عدّهای از اهل علم که میتوانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند و از گفته آنان اطمینان پیدا میشود، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند .
- [آیت الله علوی گرگانی] پدر وجدّ پدری دیوانه میتوانند زن او را طلاق بدهند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان(علیهم السلام)، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آنر برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام ، از طرف زندگان اجیر شود ، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید .
- [امام خمینی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله سبحانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان(علیهم السلام) از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله بروجردی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان عَلَیْهمُالسَّلَام از طرف زندگان اجیر شود و نیز میتواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله خوئی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان (علیهم السلام)، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز میتواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله مظاهری] تعلیم و تحصیل و به کارگیری رمل و اسطرلاب و علم طلسم و احضار ارواح و اجنّه و فرشته و خواب مغناطیسی و شعبده و کلّیه علوم غریبه حرام است، گرچه برای تفحّص و تجسّس نباشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بخواهد خبری را که نمی داند راست است یا دروغ نقل کند، نباید خودش آن را به طور جزم بگوید ولکن اگر خودش هم به طور جزم خبر بدهد روزه اش باطل نمی شود گر چه ظن به کذب خبر یا احتمال کذب خبر را بدهد.