آیا ارواح مردگان می‌توانند از آینده و یا از قیامت خبر دهند؟
ارتباط با ارواح، اولا: اگر چه ممکن است، ولی شرعا جایز نیست. ثانیا: اغلب مدعیان این رابطه، افرادی شیاد و حقه بازند. اما در پاسخ باید یادآور شویم که بین خبر دادن از آینده و قیامت تفاوت هست. آینده؛ یعنی اموری که به لحاظ زمانی متأخر از ما هستند. در آورد این امور، با توجه به این که عالم برزخ مافوق و محیط بر عالم دنیاست، پس می‌تواند نوعی احاطه‌ی زمانی نیز داشته باشد و لذا بعید نیست که ارواح مردگان بتوانند از آن آینده باخبر شوند. چنان که نه فقط آنان، بلکه انسان‌هایی که در همین زندگی توانسته‌اند به مراتب بالاتر هستی راه پیدا کنند، نیز می‌توانند چنین اطلاعی حاصل کنند، مانند اولیاء الله. (این مطلب در بحث واسطه‌ی فیض در جلد دوم از همین مجموعه‌ی آفتاب اندیشه، آمد) البته این که ارواح مردگان به فرض اطلاع یافتن بر آینده، اجازه‌ی بازگو کردن آن اخبار را برای زندگان داشته باشند یا خیر، مطلب دیگری است و در خصوص بسیاری از این اخبار، ظاهرا آن‌ها مجاز نمی‌باشند، چنان که در برخی از داستان‌های مربوطه بدین نکته اشاره شده است. اما عالم قیامت، امری مافوق عالم برزخ است و لذا با ورود به عالم برزخ، انسان لزوما بر عالم قیامت آگاه نمی‌شود؛ بلکه این آگاهی تنها یا پس از برپایی قیامت کبری است، یا برای معدود اولیای الهی که با سلوک عرفانی و معنوی به این مرتبه از مراتب هستی راه یافته باشند، مانند خود پیامبر اکرم )ص( در معراج. به هر حال، هر چه باشد، بعدیت قیامت نسبت به دنیا بعدیت زمانی نیست که با ورود به عالم برزخ، امکان احاطه به آن میسر شود. به تعبیر علامه طباطبایی: )همین نابودی دنیا قبل از قیامت است که به ما اجازه می‌دهد تا قیامت را بعد از دنیا بدانیم. همان گونه که مرگ به ما اجازه می‌دهد تا برزخ را بعد از دنیا بدانیم و گرنه همان طور که عالم مثال محیط بر عالم ماده - یعنی، دنیا - است، )نشأة بعث( نیز طبق برهان، محیط در دنیا و برزخ خواهد بود. حتی با چشم پوشی از مسأله‌ی احاطه، خود در هم پیچیده شدن بساط زمان و از میان رفتن حرکات در فاصله‌ی بین دو نشأه‌ی مذکور، موجب باطل شدن نسبت زمانی‌ای خواهد بود که با آن، بعد و قبل نیز دیگر وجود نخواهد داشت.(
عنوان سوال:

آیا ارواح مردگان می‌توانند از آینده و یا از قیامت خبر دهند؟


پاسخ:

ارتباط با ارواح، اولا: اگر چه ممکن است، ولی شرعا جایز نیست. ثانیا: اغلب مدعیان این رابطه، افرادی شیاد و حقه بازند.
اما در پاسخ باید یادآور شویم که بین خبر دادن از آینده و قیامت تفاوت هست. آینده؛ یعنی اموری که به لحاظ زمانی متأخر از ما هستند. در آورد این امور، با توجه به این که عالم برزخ مافوق و محیط بر عالم دنیاست، پس می‌تواند نوعی احاطه‌ی زمانی نیز داشته باشد و لذا بعید نیست که ارواح مردگان بتوانند از آن آینده باخبر شوند. چنان که نه فقط آنان، بلکه انسان‌هایی که در همین زندگی توانسته‌اند به مراتب بالاتر هستی راه پیدا کنند، نیز می‌توانند چنین اطلاعی حاصل کنند، مانند اولیاء الله. (این مطلب در بحث واسطه‌ی فیض در جلد دوم از همین مجموعه‌ی آفتاب اندیشه، آمد) البته این که ارواح مردگان به فرض اطلاع یافتن بر آینده، اجازه‌ی بازگو کردن آن اخبار را برای زندگان داشته باشند یا خیر، مطلب دیگری است و در خصوص بسیاری از این اخبار، ظاهرا آن‌ها مجاز نمی‌باشند، چنان که در برخی از داستان‌های مربوطه بدین نکته اشاره شده است.
اما عالم قیامت، امری مافوق عالم برزخ است و لذا با ورود به عالم برزخ، انسان لزوما بر عالم قیامت آگاه نمی‌شود؛ بلکه این آگاهی تنها یا پس از برپایی قیامت کبری است، یا برای معدود اولیای الهی که با سلوک عرفانی و معنوی به این مرتبه از مراتب هستی راه یافته باشند، مانند خود پیامبر اکرم )ص( در معراج. به هر حال، هر چه باشد، بعدیت قیامت نسبت به دنیا بعدیت زمانی نیست که با ورود به عالم برزخ، امکان احاطه به آن میسر شود.
به تعبیر علامه طباطبایی: )همین نابودی دنیا قبل از قیامت است که به ما اجازه می‌دهد تا قیامت را بعد از دنیا بدانیم. همان گونه که مرگ به ما اجازه می‌دهد تا برزخ را بعد از دنیا بدانیم و گرنه همان طور که عالم مثال محیط بر عالم ماده - یعنی، دنیا - است، )نشأة بعث( نیز طبق برهان، محیط در دنیا و برزخ خواهد بود. حتی با چشم پوشی از مسأله‌ی احاطه، خود در هم پیچیده شدن بساط زمان و از میان رفتن حرکات در فاصله‌ی بین دو نشأه‌ی مذکور، موجب باطل شدن نسبت زمانی‌ای خواهد بود که با آن، بعد و قبل نیز دیگر وجود نخواهد داشت.(





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین