چه ارتباطی بین فرهنگ انتظار با فرهنگ عاشورا وجود دارد؟

امام زمان علیه السلام فرزند امام حسین علیه السلام است و مهم‌تر این که خون‌خواه واقعی او می‌باشد. نخستین کلامش یاد امام حسین علیه السلام است.
در القاب (ثارالله)، (وترالموتور) و (طریدالشرید) هر دو شریکند.(1) هر دو امام در هدف مشترکند. امام باقر علیه السلام می‌فرمایند:
(هنگامی که قائم قیام کند، هر آینه باطل را از بین می‌برد.)(2)
و هدف امام حسین علیه السلام نیز در زیارت اربعین آمده است:
(خون خود را تقدیم کرد تا انسان‌ها را از نادانی و گمراهی رهایی بخشد.)(3)
زمانه آن دو در انحراف فکری، فساد اجتماعی، رواج بی‌دینی و بدعت در سطح جهانی مشابه یکدیگرند. یاران هر دو از معرفت محبت و اطاعت نسبت به امام خود برخوردارند.(4)

عاشورا و انتظار

فرهنگ عاشورا زمینه ساز فرهنگ انتظار است. انتظار ادامه عاشورا است و چشم به راه حسین دیگری نشستن در کربلایی به وسعت جهان.
در زیارت عاشورا در دو قسمت از خون‌خواهی حسین علیه السلام در رکاب امام مهدی علیه السلام خبر می‌دهد.
بنا براین انتظار، انتظار انتقام عاشورا است و یاران مهدی علیه السلام همه عاشورایی‌اند. کسانی می‌توانند در رکاب حضرت مهدی علیه السلام باشند و امام حق را یاری رسانند که در مکتب عاشورا آب دیده شده و معیار حق و باطل را آموخته باشند که حسین علیه السلام خود معیار سلم و حرب و تولّا و تبّرا است.

تحقق اهداف عاشورا با قیام حضرت مهدی علیه السلام

امام حسین علیه السلام با هدف زنده ساختن احکام قرآن و سنّت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و از بین بردن بدعت‌هایی که در نتیجه حاکمیت بنی امیّه در دین ایجاد شده بود، قیام کردند و در طول مسیر مدینه تا کربلا ضمن اشاره به انگیزه قیام‌شان فرمودند:
(من به منظور ایجاد اصلاح در امّت جدّم رسول خدا صلّی الله علیه و آله قیام کرده‌‌ام می‌‌خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم و به همان سیره و شیوه مرسوم جدّم پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و پدرم علی ‌‌بن‌ ‌ابی‌‌طالب علیه السلام عمل می‌‌کنم.)(5)
از مجموعه سخنان امام حسین علیه السلامریال اهداف والای نهضت عاشورا به ‌خوبی روشن می‌‌شود که احیای قرآن، احیای سنت نبوی و سیره علوی، از بین بردن کج‌روی‌ها، حاکم ساختن حق، حاکمیّت بخشیدن به حق‌‌پرستان، از بین بردن سلطه استبدادی حکومت ستمگران، تأمین قسط و عدل در عرصه‌‌های اجتماعی و اقتصادی و... از جمله آنهاست.
از طرف دیگر وقتی اهداف قیام منجی عالم بشریت و ویژگی‌های حکومت جهانی آن حضرت را مورد بررسی قرار می‌‌دهیم، همین اهداف و انگیزه‌‌ها حتی با تعابیر مشابه با تعابیر به ‌کار رفته در مورد نهضت حسینی قابل مشاهده است.
حضرت علی بن ابی‌طالب علیه السلام در توصیف سیره حکومتی امام مهدی علیه السلام می‌‌فرمایند:
(هنگامی که دیگران هوای نفس را بر هدایت مقدم بدارند او [مهدی موعود علیه السلام] امیال نفسانی را به هدایت برمی‌‌گرداند و در شرایطی که دیگران قرآن را با رأی خود تفسیر و تأویل خواهند کرد، او آراء و عقاید را به قرآن بازمی‌‌گرداند. او به مردم نشان خواهد داد که چگونه می‌‌توان به سیره نیکوی عدالت رفتار کرد و او تعالیم فراموش شده قرآن و سیره نبوی را زنده خواهد ساخت.)(6)
امام باقر علیه السلام در روایتی می‌‌فرمایند:
(قائم آل محمّد صلّی الله علیه و آله مردم را به سوی کتاب خدا، سنّت پیامبر صلّی الله علیه و آله و ولایت علی بن ابی‌طالب علیه السلام و بیزاری از دشمنان آنان دعوت خواهد کرد.)(7)
امام صادق علیه السلام نیز می‌‌فرمایند:
(حضرت مهدی علیه السلام تمام بدعت‌های ایجاد شده در دین را در سرتاسر جهان از بین خواهد برد و در مقابل، تک‌‌تک سنت‌های نبوی را به اجرا در خواهد آورد.)(8)

حضرت مهدی علیه السلام، منتقم خون امام حسین علیه السلام

یکی از القاب حضرت مهدی علیه السلام منتقم است. در توضیح علّت برگزیده شدن این لقب بر آن حضرت مطالب زیادی در سخنان اهل بیت علیهم السلام وارد شده است. از جمله در روایتی که از امام محمّدباقر علیه السلام نقل شده، وقتی از آن حضرت سوال می‌‌کنند که چرا فقط به آخرین حجّت الهی قائم گفته می‌‌شود؟ آن حضرت در پاسخ می‌‌فرمایند:
(چون در آن ساعتی که دشمنان، جدّم امام حسین علیه السلام را به قتل رساندند، فرشتگان با ناراحتی در حالی که ناله سرداده بودند عرض کردند: پروردگارا! آیا از کسانی که برگزیده و فرزند برگزیده تو را ناجوانمردانه شهید کردند، درمی‌‌گذری؟ در جواب آنها خداوند به آنان وحی فرستاد که: ای فرشتگان من! سوگند به عزّت و جلالم از آنان انتقام خواهم گرفت هر چند بعد از مدّت زمان زیادی. آن گاه خداوند متعال نور و شبح فرزندان امام ‌حسین علیه السلام را به آنان نشان داد و پس از اشاره به یکی از آنان که در حال قیام بود، فرمود: با این قائم از دشمنان حسین علیه السلام انتقام خواهم گرفت.)(9)
در تفسیر آیه (وَمَنْ قُتِلَ مظلوماً فقد جَعَلْنا لِوَلیّه سلطاناً...؛ هر کس مظلومانه کشته شود ما برای ولی او تسلطی بر ظالم قرار می‌‌دهیم...(10))، از امام صادق علیه السلام روایت شده است که:
(مراد از مظلوم در این آیه، حضرت امام حسین علیه السلام است که مظلوم کشته شد و منظور (جَعَلنا لِوَلیِّه سلطانا)، امام مهدی علیه السلام است.)(11)
امام‌ باقر علیه السلام نیز تصریح می‌‌کنند:
(ما اولیای دم امام حسین علیه السلام هستیم. هنگامی که قائم ما قیام کند، پی‌گیری خون امام حسین علیه السلام را خواهد کرد.)(12)

نتیجه

علاوه بر مشترک بودن اهداف نهضت عاشورا با قیام امام مهدی علیه السلام، در زمان حکومت جهانی حضرت ولی عصر علیه السلام، بذرها و نهال‌های غرس شده در جریان قیام کربلا به بار خواهد نشست و به برکت آن، جهان پر از عدل و داد خواهد شد و تمام اهداف انبیای الهی از آدم تا خاتم تحقق خواهد یافت و بشر طعم واقعی صلح و امنیّت و سعادت را خواهد چشید.

پی‌نوشت‌ها:
1. ابن بابویه، کمال الدین، ج 1، ص 318
2. کلینی، اصول کافی، ج 8، ص 278
3. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، زیارت اربعین
4. مجلسی، بحار الانوار، ج 52، ص 308 و 386
5. بحارالانوار، ج 45، ص 6
6. بحارالانوار، ج 51، ص 130
7. الزام‌‌الناصب، ص 177
8. ینابیع‌‌الموّدة، ج 3، ص 62
9. دلائل‌‌الامامة، ص 239
10. سوره اسراء، آیه 33
11. البرهان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص 559
12. همان، ص 560