شرح پرسش:
لطفا این حدیث را شرح دهید. امام زمان(علیه السلام) می فرمایند: (لا تَتَکَلَّفُوا عِلْمَ ما قَدْ کُفیتُمْ؛ خود را برای دانستن آن چه از شما نخواسته اند به مشقت نیندازید.)[1]
شرح حدیث:
این عبارت از جمله مطالبی است که امام زمان(علیه السلام) در جواب سؤال های اسحاق بن یعقوب تذکّر داده اند.
از این حدیث شریف چند نکته استفاده می شود که به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
1. همه ی افراد، از نظر عقلی و توان درک و فهم، یک سان نیستند. برخی، مطالب فلسفی و عقلی و استدلالی را به راحتی درک می کنند و برخی چنین نیستند؛ بنابراین، هر کس باید اندازه ی فهم خود را بداند و بیش از آن، خود را به زحمت نیندازد؛ زیرا، به طور نمونه، کسی که توان فهم مطالب عرفانی را ندارد، اگر وارد این مباحث شود، یقیناً، با مشکل روبه رو خواهد شد و چه بسا به گمراهی افتد.
2. شارع مقدّس اسلام، برخی مطالب را نخواسته آشکار کند. حضرت در این روایت می فرماید:
به همان اندازه که برای شما روشن شده است، قناعت کنید و خود را برای فهمیدن آن چه از شما مخفی شده است، به زحمت نیندازید.
مثلاً برخی به دنبال این اند که بدانند حضرت، الآن، در کجا زندگی می کنند و ...؛ علم این مطالب بر ما پوشیده است. آن چه برای ما روشن است، این است که حضرت، زنده است. وظیفه ی ما، آماده کردن اوضاع برای ظهور ایشان است. ما نباید خود را برای اطلاع از نحوه ی زندگی حضرت و ... به زحمت بیندازیم؛ زیرا، این امور، نفعی برای ما ندارد؛ لذا علمش نیز در اختیار ما نیست.
3. هم چنین، به طور مثال، اگر کسی لباسش پاک بوده باشد و شک کند که نجس شده است یا نه، باید حکم را بر پاکی لباس بگذارد؛ ولی بعضی به این مقدار اکتفا نمی کنند و خودشان را به زحمت می اندازند و برای یافتن نجاست احتمالی، همه ی لباس را نگاه می کنند تا علم حاصل کنند! از ما چنین علمی را نخواسته اند.
پی نوشت:
[1]. کمال الدین، ج2، ص485، ح10 ؛ احتجاج، ج2، ص284 ؛ بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10.
منبع: شرح چهل حدیث از حضرت مهدی(علیه السلام)، علی اصغر رضوانی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1382).
