شرح پرسش:
لطفا این حدیث را شرح دهید. امام زمان(علیه السلام) می فرمایند: (أَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الْعَمی بَعْدَ الْجَلاءِ، وَمِنَ الضَّلالَةِ بَعْدَ الْهُدی، وَمِنْ مُوبِقاتِ الاَْعْمالِ وَمُرْدِیاتِ الْفِتَنِ؛ از نابینایی پس از بینایی، و از گمراهی پس از هدایت، و از رفتار هلاکت بار و فتنه های نابود کننده، به خدا پناه می برم.)[1]
شرح حدیث:
این عبارت، بخشی از توقیعی است که امام زمان(علیه السلام) به نایب نخست و دوم خود، عثمان بن سعید عمری و فرزندش محمّد فرستاده است. حضرت مهدی(علیه السلام) بعد از سفارش به اموری در امر غیبت و تثبیت قلوب شیعیان در این امر مهم، از چند چیز به خدا پناه می برد که هر کدام از آن ها برای ما درسی عظیم است:
1. حضرت مهدی(علیه السلام) از ضلالت بعد از هدایت به خدا پناه می برد؛ زیرا اگر کسی هدایت شود و حقّ و حقیقت را درک کند، ولی پس از مدّتی دست از آن بردارد، حجّت بر او تمام شده و قطعاً، خسارتی جبران ناپذیر را متحمل می شود. چنین کسی سعادت پایدار را پس از شناخت و معرفت، ترک کرده و عذاب جاوید را بر جان خود خریده است.
2. هم چنین، حضرت از اعمال سیئه ای که انسان را به هلاکت و نیستی می رساند، به خدا پناه می برد؛ زیرا انسان همیشه در خطر از دست دادن ایمان خویش است. هوا و هوس ها و وسوسه های شیطان، انسان را تا دَم مرگ رها نمی کنند. از این بخش، اهمّیت و دشواری ایمان را می توان فهمید.
3. آن حضرت، به خداوند متعال، از فتنه های خطرناک و مهلک که انسان را از اوج عزّت به ذلّت می کشانند، به خداوند پناه می برد. طبق نصّ صریح قرآن، انسان در معرض امتحان های دایمی است. خداوند متعال می فرماید:
(أَحَسِبَ النّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَهُمْ لایُفْتَنُونَ * وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ ...[2]؛ آیا مردم چنین پنداشتند که به صِرف این که گفتند ما ایمان به خدا آورده ایم رهایشان کنند و بر این ادعا هیچ امتحانشان نکنند؟ ما امّت هایی را پیش از اینان امتحان نمودیم.)
این امتحان ها گوناگون اند و شدّت و ضعف دارند. گاهی مربوط به بدن و مال و گاهی مربوط به دین است و ... در همه ی این ابتلائات، چه کوچک و چه بزرگ، باید به خدا توکّل کرد و با سرافرازی بیرون آمدن را از او خواست.
پی نوشتها:
[1]. کمال الدین، ج2، ص511، ح42 ؛ الخرائج و الجرائح، ج3، ص1110 ؛ بحارالأنوار، ج53، ص190و191، ح19 .
[2]. سوره ی عنکبوت، آیه ی 2 و3.
منبع: شرح چهل حدیث از حضرت مهدی(علیه السلام)، علی اصغر رضوانی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1382).
