خصایص و ویژگی‌های امام زمان (عج) منحصر در ایشان است یا دیگر اولیای الهی آنها را دارند؟

شرح پرسش:
حضرت مهدی علیه السلام دارای چه خصایص و ویژگی‌‌هایی است که ایشان را متمایز و برتر می‌کند؟ آیا این خصوصیات، منحصر در آن حضرت است یا دیگر اولیای الهی و پیامبران در آنها با او مشترک هستند؟

پاسخ:
بر اساس منابع معتبر روایی و تاریخ، امام مهدی(عج) خصوصیات و خصالی برجسته و والایی دارد که در بعضی از آنها منحصر به فرد بی همتا است و یا جامع همه‌‌‌‌ی ویژگی‌‌ها و خصایص است که دیگر اولیای الهی و انبیا دارنده‌‌ی بعضی از آنها بودند.

یک. دانشمندترین و حکیم‌‌ترین مردم
رسول خدا(ص) فرموده است: (انّ الله اختار من الایام الجمعه و من اللیالی القدر و من الشهور رمضان و اختارنی نبیّاً و اختار علیّاً لی وصیّاً و ولیّاً و اختار من علیِّ الحسن و الحسین(ع) حجه الله علی العالمین تاسعهم اَعلمهم و احکمهم(1)؛ خداوند متعال روزها، روز جمعه و از شب‌‌ها، شب قدر و از ماه‌‌ها، ماه رمضان را برگزید. مرا نیز پیامبر برگزید و علی را برای من جانشین و ولی انتخاب کرد. از علی نیز حسن و حسین را حجت برای جهانیان برگزید که نهمین فرزند حسین (قائم)، دانشمندترین و حکیم‌‌ترین آنان است).

دو. مورد عنایت مخصوص الهی
امام باقر(ع) فرمود: (القائمُ منّا منصورٌ بالرعب مویّد بالنصر تطوی له الارض...(2)؛ قائم ما با (رعب) یاری شده و به نصرت الهی تایید می‌‌شود. زمین برای او رام می‌‌گردد و ...).
امام باقر(ع) نیز فرموده است: (هرگاه قائم آل محمد(عج) ظهور کند، خداوند او را با فرشتگان نشان دار (بالملائکه المسومین) و مقرب یاری می‌‌کند، جبرئیل، پیشاپیش او و میکائیل را از طرف راست و اسرافیل از طرف چپ او حرکت می‌کنند. بهت و رعب و وحشت به فاصله‌‌ی یک ماه راه – از جلو، عقب، چپ و راست او – حرکت می‌‌کند (یعنی شعاع هیبت آن حضرت، تا مساحت یک ماه راه را زیر پوشش می‌‌گیرد) و فرشتگان مقرب خدا، خدمت گزاران او هستند. همراه او، شمشیری برکشیده و برهنه است. خداوند متعال، روم، دیلم، هند، کابل و خزر را برای او فتح می‌‌کند). (3)

سه. عصاره و شبیه پیامبران
امام زین العابدین(ع) فرموده است (فی القائم منّا سنن من الانبیاء: سُنهٌ من اَبینا آدم(ع) و سُنهٌ من نوح سنهٌ من ابراهیم و سُنهٌ من موسی و سُنهٌ من عیسی و سُنهٌ من ایوب و سنهٌ من محمد(ص)؛ فامّا آدم، و نوح فَطولُ العمر و امّا من ابراهیم، فخفاءُ الولاده و اعتزالُ الناس و اما من موسی فالخَوفُ و الغیبه و اما من عیسی فاختلافِ الناسِ فیه و اما من ایوب فالفرجُ بعد البَلوی و اما من محمد فالخروجُ بالسّیف(4)؛ در قائم ما سنت‌‌هایی از پیامبران وجود دارد: سنتی از پدرمان آدم(ع)، سنتی از نوح، سنتی از ابراهیم، سنتی از موسی، سنتی از عیسی، سنتی از ایوب و سنتی از محمد(ص). اما از آدم و نوح، (طول عمر) و اما از ابراهیم، (ولادت پنهانی و کناره گیری از مردم) و اما از موسی (خوف و غیبت) و اما از عیسی (اختلاف مردم درباره‌‌ی او) و اما از ایوب (فرج پس از گرفتاری) و اما از محمد(ص) (خروج با شمشیر) و ...).

چهار. دارای عمر طولانی
امام سجاد(ع) درباره‌‌ی آن حضرت فرموده است: (فی القائم سنهٌ من نوح و هو طول العمر(5)؛ در قائم سنتی از نوح است و آن طول عمر (او) است).

پنج. مورد احترام و محبوب امامان و اولیا
مهدی موعود، برگزیده‌‌ی ممتاز الهی و محبوب دل صالحان، اوصیا و انبیا – به خصوص امامان پیش از خود - و مورد احترام و توجه آنان بوده است.
حضرت امام صادق(ع) می‌‌فرماید: (لو ادرکتُه لخدمتُه ایام حیاتی(6)؛ اگر دوران او را درک می‌‌کردم، همه‌‌ی زندگی‌‌ام را در خدمت به او می‌‌گذراندم).
حضرت امام رضا(ع) وقتی نام عزیز او (قائم) را شنید، برخاست و بر روی پای مبارکش ایستاد و سر نازنین را به سوی زمین خم کرد. پس کف دست راست خود را بر سر نهاد و فرمود: (اللهم عجل فرجه و سهّل مخرجه(7)؛ خداوندا بر فرجش شتاب کن و راه ظهور و قیامش را آسان گردان).
محدث جزایری نیز نقل کرده است که روزی در مجلس حضرت صادق(ع) اسم مبارک آن جناب برده شد، پس حضرت برای تعظیم و احترام او برخاست. (8)

شش. مقتدای عیسی
یکی از ویژگی‌‌های برجسته‌‌ی امام مهدی(عج)، تبعیت و همراهی برخی از اولیا و برگزیدگان الهی – از جمله حضرت عیسی و خضر – با او است. بعد از قیام جهانی آن حضرت، عیسی(ع) نیز ظهور می‌‌کند و در پشت سر امام قرار می‌‌گیرد. به رهبری‌‌اش گردن می‌‌نهد و حتی همراه با او نماز می‌‌خواند...
رسول خدا(ص) فرموده است: (یجتمع المهدی و عیسی بن مریم، فیجیء وقت الصلاه فیقولُ المهدی بعیسی تقدّم؛ فیقول عیسی: انّک اولی بالصلاه؛ فیصلّی عیسی وراء مأموماً(9)؛ امام، با حضرت عیسی دور هم درمی‌‌آیند؛ پس هنگام نماز فرا می‌‌رسد. حضرت مهدی(عج) به عیسی(ع) می‌‌گوید: نه، شما برای امامت نماز، شایسته‌‌ترید. آن گاه عیسی(ع)، به آن حضرت اقتدا کرده، نماز را پشت سر او می‌‌خواند).
در روایت دیگری نیز از پیامبر(ص) آمده است: (بهشت مشتاق چهار نفر از خاندان من است که خدا آنان را دوست دارد و مرا به دوستی آنان فرمان داده است؛ علی، حسن، حسین و مهدی؛ که حضرت عیسی پشت سر او نماز می‌خواند).(10)

هفت. زیباترین موجود بهشت
بر اساس روایات معتبر، حضرت مهدی(عج)، هم در دنیا و هم در بهشت، از جمال و کمال بی نظیری برخوردار است. پیامبر اکرم(ص) درباره‌‌ی آن حضرت می‌‌فرماید: (المهدی طاووس اهل الجنه(11)؛ مهدی طاووس اهل بهشت است).
این تعبیر جالب درباره‌‌ی هیچ پیامبر یا امامی وارد نشده است و اختصاص به حضرت ولی عصر(عج) دارد. این رمز، نهایت زیبایی و جمال آسمانی و فوق العاده‌‌ی او دارد؛ به طوری که در میان بهشتیان، ممتاز و شاخص است و خلاصه این که زیباترین موجود بهشتی و دیدنی‌‌ترین تمام اهل بهشت است.(12)

هشت. میراث‌دار پیامبران
بر اساس روایات، تمام معجزات و ودایع انبیاء و اوصیاء، همراه حضرت مهدی(عج) است؛ یعنی، او وارث پیامبر او و اوصیا است و خداوند معجزات انبیا را در اختیار ایشان نهاده است. وجود میراث پیامبران در نزد حضرت مهدی(عج)، بیانگر این است که آن حضرت، جامع صفات و خصوصیات آنان بوده و دارنده‌‌ی وسایل و لوازم منحصر به فرد ایشان است؛ برای نمونه:

الف. تابوت آدم(ع):
حضرت مهدی آن را از دریاچه‌‌ی طبریه بیرون می‌‌آورد؛ به طوری که نه پوسیده و نه متغیر گشته است.(13)

ب. عصای موسی(ع):
آن را از دریاچه‌‌ی طبریه – و در روایتی از غار انتاکیه – بیرون می‌‌آورد و با آن چنان می‌‌کند که موسی با فرعون کرد.

ج. حجر موسی(ع):
سنگی است که آن را از مکه به همراه خواهد داشت و تا کوفه، به هر جا که بزند، چشمه‌‌ای از آب ظاهر شود. اصحاب او بنوشند؛ هرکس تشنه باشد، سیراب و هرکه گرسنه باشد، سیر گردد.(14)

د. تورات و انجیل و سایر کتاب‌‌های آسمانی:
... مهدی مردم را به تورات، انجیل و کتاب‌‌های آسمانی دعوت خواهد کرد. آنها را از غاری در انطاکیه بیرون آورده، بین اهل تورات به تورات و اهل انجیل به انجیل و اهل زبور به زبور حکم خواهد کرد.(15)

ه. پیراهن یوسف(ع):
جبرئیل این پیراهن را هنگامی که حضرت ابراهیم را در آتش افکندند، بر تن او کرد. پس آن را بازوبند ساخت و به بازوی اسحاق بست و اسحاق به یعقوب و یعقوب به یوسف ... سپس در دست حضرت مهدی خواهد بود.(16)

و. انگشتر سلیمان(ع):
حضرت مهدی، این انگشتر را همراه خود دارد. وقتی آن را در دست می‌‌کند، جن و طیور بر دور او جمع می‌‌شوند.(17)

ز. پیراهن رسول گرامی اسلام(ص):
یعقوب بن شعیب از امام صادق(ع) روایت کرده است: (آیا پیراهن قائم را – که هنگام قیام می‌‌پوشد – نشانت ندهم؟ عرض کردم: چرا؛ پس آن حضرت جعبه‌‌ای را خواست و آن را گشود و آن پیراهن کرباسی را بیرون آورد. آن را باز کرد که ناگهان دیدم در آستین چپ آن، آثار خون مشاهده می‌‌شود. سپس فرمود: (این پیراهن پیامبر اکرم است؛ در روزی که دندان‌‌های پیشین آن حضرت ضربه دید). آن پیراهن خونی را بوسیدم و بر صورت خویش نهادم. سپس امام صادق(ع) آن را در هم پیچید و برداشت). (18)

علاوه بر این، آثار دیگری از پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) را به همراه دارد؛ چون بیرقی که جبرئیل در روز بدر آورد، عمامه‌‌ی سحاب، زره‌‌ی پیغمبر، انگشتر و عصای آن حضرت، اسب، مصحف و ذوالفقار حضرت علی(ع)، عهدنامه‌ای از پیامبر اکرم(ص) و ...
امام صادق(ع) در تأیید میراث برای امام زمان(عج) از پیامبر می‌‌فرماید: (تراث رسول خدا، به امام قائم می‌‌رسد؛ یکی از یاران پرسید: تراث چیست؟ فرمود: شمشیر، زره، عمامه، لباس بُرد، شلاق، اسب، زین و آلات جنگی رسول خدا).(19)

پی‌نوشت‌ها:
1. بحارالانوار، ج 46، ص 372، ج 14 ؛ کمال الدین، ص 281
2. بحارالانوار، ج 52، ص 191 ؛ منتخب الاثر، ص 360
3. الغیبة النعمانی، ص 234 ؛ بشارة الاسلام، ص 118
4. کمال الدین، ج 1، ص221، باب 31، ح 3
5. کمال الدین و تمام النعمه، ج 1، ص 322
6. الغیبة النعمانی، ص 245
7. منتهی الآمال، ج 2، ص 333 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 30
8. نجم الثاقب، ص 444
9. تذکرة الخواص، ج 2، ص 325 ؛ منتخب الاثر، ص 317
10. اثبات الهداه، ج 7، ص 103
11. کشف الغمه،ج 2، ص 481
12. شمس ولایت، ص 81
13. بحارالانوار، ج 52، ص 351
14. همان، ج 52، ص 224 ؛ اصول کافی، ج 1، ص 258
15. بحارالانوار، ج 52، ص 351 ؛ علل الشرایع، ص 161
16. بحارالانوار، ج 17، ص 147 ؛ اصول کافی، ج 1، ص 258
17. مهدی منتظر، ص 46، به نقل از: سوال از امام مهدی در روایات، ص 45 و 46
18. الغیبة النعمانی، ص 350
19. بحارالانوار، ج 54، ص 242
منبع: پورتال جامع مهدویت